Farma III pasożyty Flashcards
Chemioprofilaktyka malarii
Malarone = Atowakwon + proguanil
Doksycyklina
Meflochina (4)
Chlorochina (1)
SBET
Chlorochina (1)
Meflochina (4)
Artemeter + Lumefantryna
Malarone = Atowakwon + Proguanil
Tafenochina, Ferrochina
P/malaria
Nowe substancje hamujące polimeryzację hemu w hemozoinę (bad klin)
Chlorochina, hydroksychlorochina
- P/malaria - profilaktyka, leczenie - wszystkie zarodźce
Działa na formy krwinkowe i gamety (nie gamety falciparum)
Formy tkankowe NIE - przy P. vivax i P. ovale trzeba łączyć z PRYMACHINĄ
Mech: zapobiega polimeryzacji hemu w hemozoinę (gromadzi się w wakuolach odżywczych)
Oporność: gł. P. falciparum - POMPA wyrzucająca (mut pfcrt)
Zarodziec sierpowy bywa oporny!
1) Leczenie wszystkich plasmodiów (często w skojarzeniu z malarone)
2) Profilaktyka
3) Ropień wątroby spowodowany zakażeniem amebą - gdy metronidazol nie daje rady
4) RZS, łuszczyca, SLE
Poważne DN:
1) świąd skóry (częstszy u czarnych)
2) NW ból brzucha - GI distress
3) zaburzenia widzenia ze zmianami w dnie oka (coroczne badania okulistyczne)
4) wydłużenie QT
5) anoreksja, bóle głowy, pokrzywki
6) zmatowienie włosów
7) fototoksyczne
8) przy niedoborze G6PD - hemoliza
9) rzadko: neuropsychiatryczne
10) hematologiczne (agranulocytoza)
szybkie podanie pozajelitowe - spadek CTK, zatrzymanie krążenia
CI: porfiria
niewydolność wątroby
uwaga u pt neurologicznych
Amodiachina
- P/malaria - leczenie - oporny P. falciparum
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
P. falciparum oporny na chlorochinę
poważniejsze DN niż chlorochina:
zaburzenia hematologiczne (agranulocytoza, AA)
uszkodzenie wątroby
(ze względu na toksycznosć nie stosowana w profilaktyce choroby)
+ atrezunat
Chinina
- P/malaria - leczenie - ciężki P. falciparum (LEK Z WYBORU)
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
Działa na formy krwinkowe i gamety (nie gamety falciparum), nie na formy tkankowe - jak chlorochina
Oporność: gł. P. falciparum - POMPA wyrzucająca (mut pfmdr1)
(im/iv - chlorowodorek) - cieżki P. falciparum - jak najszybciej zamień na formę doustną
(po - siarczan) - lekki P. falciparum
Babesia
+ doksycyklina/klindamycyna - pozwala to na skrócenie czasu stosowania chininy do 3 dni
BARDZIEJ TOKSYCZNY NIŻ CHLOROCHINA
DN:
- cinchonismus: szumy i dzwonienie w uszach, upośledzenie słuchu, bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, NW
- objawy uczuleniowe (zaczerwienienie skóry, pokrzywka, skurcz oskrzeli, obrzęk Quinckego)
- zaburzenia hematologiczne (leukopenia, AG, małoPLT, AH - zwł w niedoborach G6PD)
- blackwater fever: hemoliza, gorączka, hemoglobinuria, uszkodzenie nerek
- hipoglikemia - w dawkach terapeutycznych - stymuluje wyrzut insuliny
- niekiedy skurcze macicy w III trymestrze, ale jest to tak rzadkie że nadal chinina jest lekiem z wyboru na P. falciparum w wciąży
szybkie podanie iv - spadek CTK (jak chlorochina), zmiany w pracy serca (wydłużenie QT, artymie) - monitorowanie kardiologiczne
Meflochina
- P/malaria - profilaktyka + leczenie - zarodźce oporne na chlorochinę, zwłaszcza P. falciparum
(zarodźce niewrażliwe na chorochinę są zwalczane przez meflochinę)
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
zwalcza TYLKO formy krwinkowe zarodźców (zwł tych najczęstszych - vivax i falciparum)
oporność - transporter
1) leczenie P. falciparum (lekiem z wyboru jest jednakże chinina)
2) profilaktyka P. falciparum (tam gdzie są szczepy niewrażliwe na chlorochinę, ale wrażliwe na meflochinę - np. w Tajlandii mamy oporność na meflochinę i chininę)
DN: NWB bóle brzucha (GI distress)
zawroty głowy, trundości w zasypianiu
nieznaczne zaburzenia zachowania
objawy neurologiczne (drgawki) - CI: padaczka
objawy psychiatryczne (psychozy) - CI: pt psychiatryczni
zab. hematologiczne, zab rytmu, aminotransferazy - CI: pt z arytmiami
CI: pewne grupy zawodowe (piloci, żołnierze)
co robić - rozdzielić 1 tygodniową dawkę na 2, po 6h
jak są DN z OUNu to odstaw
Prymachina
- P/malaria - leczenie
chinon - upośledza funkcjonowanie łańcucha oddechowego (konkurując z ubichinonem)
aktywny wobec stadiów TKANKOWYCH wszystkich zarodźców, jako jedyna zwalcza też hipnozoity P. vivax i P. ovale
+ zapobiega nawrotom zakażenia P. vivax i P. ovale
- uszkodzenie gametocytów P. falciparum przez pojedynczą dawkę leku - przerwanie transmisji
oporność częściowa
- Ostra malaria: Chlorochina + prymachina
- Pneumocystis jiroveci - łagodniejsze/ u pt z AIDS: KLINDAMYCYNA+PRYMACHINA jako alternatywa dla Biseptolu (Kotrimoksazolu) lub Pentamidyny
DN:
zaburzenia hematologiczne: hemoliza!!!, granulocytopenia, AA
w przypadku pojawienia się objawów hemolizy - przerwać leczenie
CI: niedobór G6PD (leczenie możesz zacząć gdy masz potwierdzenie że pacjent nie cierpi na niedobór G6PD)
ciąża - przechodzi przez łożysko i może powodować hemolizę krwinek płodowych (niska akt G6PD)
Atowakwon
- P/malaria - profilaktyka + leczenie
chinon - upośledza funkcjonowanie łańcucha oddechowego (na etapie cyt bc1)
Pneumocystis jiroveci (gorsza alternatywa dla kotrimoksazolu) toksoplazmoza u pt z upośledzeniem odporności? (bad klin)
monoterapia prowadzi do oporności - mut. genu cyt b
+ proguanil (DHRF inhibitor) - zapobiega wystąpieniu oporności, działa synergistycznie
DN: gorączka, zaczerwienienie skóry, NWB, bezsenność, bóle głowy
Malarone (Atowakwon + Proguanil)
- P/malaria - profilaktyka + leczenie P. falciparum
aktywny wobec form tkankowych i krwinkowych P. falciparum
DN: bóle brzucha, NWB (GI distress)
bóle głowy
zaczerwienienie skóry
wyższy AspAT AlAT
Halofantryna
- P/malaria - leczenie P. falciparum
fantryny: aktywne jedynie wobec form krwinkowych
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
op krzyzowa z meflochiną
TOKSYCZNA - jedynie LECZENIE malarii wywołanej przez P. falciparum niereagujący na chlorochinę
DN: kardiotoksyczność: dawkozależne wydłużenie QT, arytmie
NW ból brzucha kaszel, zaczerwienienie skóry, swiąd itd
w obecności pokarmu lek się lepiej wchłania - aby nie doszło do nagłego zwiększenia jego stężenia, nie należy go zażywać w czasie jedzenia
CI: ciąża
Lumefantryna
- P/malaria - leczenie P. falciparum
fantryny: aktywne jedynie wobec form krwinkowych
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
op krzyzowa z meflochiną
Lumefantryna+artemeter (Coartem): P. vivax, P. falciparum
Dobrze tolerowana, nie wykazuje kardiotoksyczności jak halofantryna
CI: ciąża
Artemizynina
- P/malaria
terpenoid, ziółka
ma lepiej rozpuszczalne w wodzie pochodne: artezunat, artemeter
aktywny metabolit: dihydroartemizynina
mech: 1) łączy się z globiną w wakuolach trawiennych pasożyta i pod wpływem hemu ulega rozszczepieniu do rodników
2) hamje ATP-azę odp za transport Ca do ER w ciele pasożyta
aktywna wobec form krwinkowych wszystkich zarodźców, też wobec gamet P. falciparum
też: Toxoplasma gondii
Leishmania major
Schistosoma sp.
w zakażeniach P. falciparum opornych na starsze leki (w zasadzie artemizynina i pochodne to jedyne preparaty efektywnie oddziałujące w przypadku oporności na chininę)
połączenia: z amodiachiną, sulfadoksyną, pirymetaminą…
Szybko działają - leczenie ATAKÓW (nie w profilaktyce)
DN: wydłużają QT
rzadko DN
Artezunat
- P/malaria
mech: 1) łączy się z globiną w wakuolach trawiennych pasożyta i pod wpływem hemu ulega rozszczepieniu do rodników
2) hamje ATP-azę odp za transport Ca do ER w ciele pasożyta
w zakażeniach P. falciparum opornych na starsze leki (w zasadzie artemizynina i pochodne to jedyne preparaty efektywnie oddziałujące w przypadku oporności na chininę)
ARTEZUNAT + MEFLOCHINA (4)
Szybko działają - leczenie ATAKÓW (nie w profilaktyce)
rzadko DN
Artemeter
- P/malaria
mech: 1) łączy się z globiną w wakuolach trawiennych pasożyta i pod wpływem hemu ulega rozszczepieniu do rodników
2) hamje ATP-azę odp za transport Ca do ER w ciele pasożyta
w zakażeniach P. falciparum opornych na starsze leki (w zasadzie artemizynina i pochodne to jedyne preparaty efektywnie oddziałujące w przypadku oporności na chininę)
ARTEMETER + LUMEFANTRYNA (7)
Szybko działają - leczenie ATAKÓW (nie w profilaktyce)
rzadko DN
Dihydroartemizynina
- P/malaria
aktywny metaboliz artemizyniny
Pirymetamina
P/malaria
Inhibitor DHFR - oddziałuje preferencyjnie na enzym u pierwotniaków
Pirymetamina + sulfadoksyna = Fansidar:
(niekiedy + chinina) P. falciparum w Afryce, rośnie jednak oporność
podawany jest również z lekiem I rzutu w toksoplazmozie
aktywna wobec form krwinkowych zarodźców
dobrze tolerowana
Fansidar - DN sulfonamidów
jest ok w ciąży na krótko
Proguanil
P/malaria
Inhibitor DHFR - oddziałuje preferencyjnie na enzym u pierwotniaków
+ zaburza fosforylację oksydatywną w mitochondriach zarodźców
aktywna wobec form krwinkowych i wątrobowych (niezbyt silnie) zarodźców
profilaktyka + leczenie:
Proguanil + atowakwon (Malarone)
Proguanil + chlorochina
dobrze tolerowany
DN: owrzodzenia jamy ustnej, łysienie
bezpieczny dla płodu :)
(oczywiście musimy suplementować kwasem foliowym kobiecie w ciąży)
Chlorproguanil
P/malaria
Inhibitor DHFR - oddziałuje preferencyjnie na enzym u pierwotniaków
+ zaburza fosforylację oksydatywną w mitochondriach zarodźców
Bad klin: chlorproguanil + dapson: P. falciparum
dobrze tolerowany
Antybiotyki w malarii
Tetracyklina
Doksycyklina - profilaktyka P. falciparum (uwaga na: fototoksyczność tetracyklin)
- działają jedynie na formy krwinkowe
- podawane razem z chininą pozwalają na skrócenie terapii
Klindamycyna - działa na formy krwinkowe zarodźców, bywa używana w sytuacjach, gdy doksycyklina jest przeciwwskazana (ciężarne, dzieci)
Azytromycyna - profilaktyka
Leczenie toksoplazmozy
ostry okres choroby:
Pirymetamina + sulfadiazyna + kwas folinowy
w razie nietolerancji sulfadiazyny (alergia na sulfonamidy)
Pirymetamina + klindamycyna
długotrwała terapia u pt z AIDS:
Kotrimoksazol (Biseptol)
Fansidar (Sulfadoksyna + pirymetamina)
Azytromycyna
pierwotne zakażenie kobiet w ciąży:
Spiramycyna
gdy inwazja płodu:
Fansidar + kwas foliowy
Leczenie amebiozy
1) sub wykazujące aktywność w świetle jelita - w zakażeniu bezobjawowym:
DILOKSANID
JODOCHINOL
PAROMOMYCYNA
2) leki działające także w tkankach:
w zapaleniu jelita grubego stosuje się 1+2
METRONIDAZOL - przede wszystkim, lek z wyboru w leczeniu zakażenia tkanek pozajelitowych
TETRACYKLINY
ERYTROMYCYNA
ropień wątroby - metronidazol -> chlorochina -> metronidazol
można jeszcze: makrolidy
nie stosuje się: emetyny i pochodnych
DILOKSANID
P/amebioza
działa w świetle jelita
stosowany w zakażeniu bezobjawowym (u nosicieli)
często łączony z metronidazolem (to jest oczywiste - 1+2)
dobrze tolerowany
JODOCHINOL
P/amebioza
działa w świetle jelita
w objawowej postaci chorby: 1+2 = jodochinol + metronidazol (jasne :)
jodowana hydroksychinolina
DN: przejściowa B, N, W
ZAWIERA JOD:
może hamować wychwyt jodu przez tarczycę i zaburzać funkcje tarczycy
niektóre pochodne jodochinoliny bywają neurotoksyczne (jodochinol wydaje siębezpieczny, ale lepiej uważać)
przerywamy terapię gdy skutki uboczne jodu: zapalenie skóry, pokrzywka, świąd, gorączka
uwaga u osób: z zaburzeniami f tarczycy, neuropatią wzrokową
CI: uczulenie na jod
Leczenie rzęsistkowicy (Trichomonas vaginalis)
METRONIDAZOL (p.o. MUSI BYĆ P.O!) 1x 2g
alternatywnie: 500mg2x/7dni
a co w ciąży? metronidazol jest przeciwwskazany w I trym
- z podaniem leku należy poczekać przynejmniej do II trym
Pentamidyna
I) Pentamidyna
Glukonian antymonu,
Antymonian megluminy
II) Glukonian antymonu,
Antymonian megluminy
Nitazoksanid
III) Nitazoksanid
Suramina
IV) Suramina
Melarsoprol
V) Melarsoprol
Eflornityna
VI) Eflornityna
Nifurtymoks
VII) Nifurtymoks
Miltefozyna
VIII) Miltefozyna
