Extra: farmaca/wc11 Flashcards
Aminoglycosiden farmacodynamiek
- eiwitsynthese remmers 30S
- relatief smal werkingsspectrum (aeroben, Gram-)
- concentratieafhankelijke bactericide werking
- ototoxisch, nefrotxisch
Aminoglycosiden farmacokinetiek
A: slechte OBB, parenteraal (IV, ivm weefselirritatie)
D: lage Vd, extracellulair
E: geen biotransformatie; zeer potent tegen Gram- urineweginfecties; korte t1/2
Aminoglycosiden toepassingen
- systemische therapie (Gram-) door parenterale toediening, vaak i.c.m. penicillines
- Lokale behandeling van infecties
Voor- en nadelen aminoglycosiden
\+ potent tegen AB tegen Gram- \+ bactericide \+ geen biotransformatie nodig - toxiciteit - beperkte membraanpassage - slechte OBB
Doseringsstrategieën en toedieningswijzen aminoglycosiden
- systemische: bij voorkeur 1dd hoge dosering, CDD principe, IM/SC kan, wel weefselirritatie, IV indien mogelijk
- Lokaal: zalf, druppels, uierinjector, injectievloeistof of slow release preparaten
GVP/WVAP aminoglycosiden
- 2e keuze middelen
Beta lactam FD
- peptidoglycaan syntheseremmer
- werkingsspectrum: aeroben, anaeroben, smal spectrum penicilles: alleen Gram-, cefalosporines allemaal breed;
- tijdsafhankelijke bactericide werking
- ruime therapeutische breedte (selectief toxisch!); evt. overgevoeligheidsreacties
Beta lactam FK
A: wisselen OBB, parenteraal goede absorptie naar IM/SC
D: beperkt, matig Vd
E: grootste deel onveranderd uitgescheiden via glomerulaire filtratie en actieve tubulaire secretiel; klein deel biotransformatie; korte t1/2
Beta lactam toepassingen
- systemische therapie door orale/parenterale toediening breed indicatiegebeid
- systemische pre-operatieve profylax
- lokale behandeling infecties
Voor- en nadelen beta lactam
\+ zeer veilig \+ potent AB met vaak voldoende spectrum \+ weinig biotransformatie nodig \+ bactericide - beperkte membraanpassage - soms slechte OBB / dysbacteriose herbivoren
Doseringsstrategieën en toedieningswijzen beta lactam
- systemisch: liefst voortdurend plasmaspiege; > MIC, TDD princip, IM?SC kan; IV ook
- Lokaal: zalf, druppels, uierinjector, injectivloeistof IA of IU
GVP/WVAB beta lactam
- 1e keuze: smal spectrum penicillines
- 2e keuze: breed spectrum penicillines, 1ste generatie cefalosporines
- 3e keuze: 3e en 4e generatie cefalosporines
(2e generatie niet veterinair geregistreerd)
Fluoroquinolonen FD
- remmen van bacterieel DNA gyrase (enzym dat supercoiling bij DNA replicatie reguleert)
- werkingsspectrum: breed tegen aeroben, accent op Gram-, ook Mycoplasma
- concentratieafhankelijke werking
- chondrotoxiciteit jonge dieren, evt. specifieke bijwerkingen gemeld in GD, zoals retina degeneratie in katten, weefselirritatie injectie
Fluoroquinolonen FK
A: goede OBB, goede absorptie na IM/SC
D: goede membraanpassage, hoge Vd, ook intracellulair en in slechte doorbloede gebiden
- E: biotransformatie in lever (tot 50%), 15-50% onveranderd uitgescheiden via nieren en gal; tevens actieve renale excretie; hoge concentraties in urine;
Toepassingen fluoroquinolonen
- systemische therapie door orale/parenterale toediening; breed indicatie gebied, geen anaeroben
- lokale behandeling van infecties: bijv. in oog/oor
Voor- en nadelen fluoroquinolonen
\+ potent AB \+ CDD bactericide \+ zeer goede membraanpassage - potentiele toxiciteit - liever niet in jonge dieren
Doseringsstrategieën en toedieningswijzen
- systemisch: voorkeur 1dd hoge dosering, IM/SC kan, wel weefselirritatie, IV indien mogelijk,, PO kan ook goed in monogastrische dieren
- Lokaal: zalf, druppels
GVP/WVAB fluoroquinolonen
3e keuze middelen (reserve middelen), muv 1ste generatie fluoroquinolonen en quinolonen = 2e keuze, want smaller spectrum
Macroliden FD
- eiwitsyntheseremmers 50S subunit ribosoom
- werkingsspectrum: aeroben en anaeroben, mn gram+ en mycoplasma, slecht werkzaam tegen enterobacteriacae
- bacteriostatisch TDD
- risico op dysbacteriose; bij herkauwers nooit per os, bij herbivoren nooit per os of parenteraal
Macroliden FK
A: goede OBB, sommige ook parenteraal
D: goede membraanpassage (zwakke basen), hoge Vd’s, ook intracellulair en in slecht doorbloede gebieden, accumulatie leukocyten (PALE), lang hoge weefselspiegels in longweefsels; tevens hoge concentratie in melk
E: enige biotransformatie, vaak onveranderd uitgescheiden via urine, gal;
t1/2 heel divers
Toepassingen macroliden
- mn. systemische therapie (gram+ en mycoplasma) door orale of parenterale toediening
- hoofdindicatiegebied: luchtwegen (+ gram+ mastitis)
Voor- en nadelen macroliden
+ goede absorptie en distributie
+ langdurige hoge weefselsspiegels
- dysbacteriose herbivoren
- bacteriostatisch
Doseringsstrategieën en toedieningswijzen macroliden
- systemisch: TDD principe, IM/SC kan, wel weefselirritatie, veelal PO
GVP/WVAB macroliden
1ste en 2e keuze middelen (modern = breder); bij pluimvee alle macroliden 2e keuze ivm campylobacter problematiek
Tetracyclines FD
- eiwitsyntheseremmers 30S subunit ribosomen
- werkingspectrum: zeer breed tegen aeroben en anaeroben. Gram + en Gram-, plus Rickettsiae, Spirocheten (leptospira, borrelia spp. chlamidyae, mycoplasma spp. en enkele protozoën)
- bacteriostatische TDD
- risico op dysbacteriose vanwege beperkte OBB, bij herkauwers/echte herbivoren nooit PO; potentieel nefrotoxisch, verkleuring gebit jonge dieren, cardiovasculaire bijwerkingen na IV - rustig toedienen (liefst verdund!)
- tevens weefselirritatie na injectie
Tetracyclinen FK
A: beperkte OBB, OTC tevens parenteraal, doxycycline alleen PO ivm toxiciteit na injectie; binding aan meerwaardige kationen beperkt absorptie
D: goede membraanpassage, hoge Vd;s, ook intracellulair en in slecht doorbloede gebieden/processen/exsudaat, doxycycline lipofieler en betere verdeling dan OTC; binding aan meerwaardige kationen in skelet en gebit
E: nauwelijks biotransformatie, grotendeels onveranderd uitgescheiden via urine en minimaal via gal; uitzondering doxycycline: grotendeels via gal; t1/2 6-12 uur
Toepassingen tetracyclinen
- systemische therapie door orale of parenterale toediening; naast reguliere bacteriële infecties -> Rickettsiae, spirocheten, chlamidyae, mycoplasma spp. en enkele protozoaire infecties;
- lokale behandeling infecties: oog, oor, huid, intra-uterien
Voor- en nadelen tetracyclinen
\+ goede distributie/membraanpassage \+ zeer breedspectrum - beperkte absorptie - complexvorming met meerwaardige kationen - dysbacteriose herbivoren - bacteriostatisch - resistentieontwikkeling
DOseringsstrategieën en toedieningswijzen tetracyclinen
- systemisch: TDD principe, OTC: liefst langzaam IV, IM/SC kan, wel weefselirritatie, veelal PO; doxycycline: alleen PO
- Lokaal: zalf, druppels, spray, nageboortecapsule
GVP/WVAB tetracyclinen
1ste keuze middelen
Diaminopyrimidine/sulfonamide combinati (TMP/S) FD
- remmen foliumzuursynthese bacterie (nodig voor purines -> DNA)
- werkingsspectrum: breed tegen aeroben, gram+ en gram-, tevens protozoën -> coccidiën
- afzonderlijk bacteriostatisch, samen bactericide (TDD principe)
- niet werkzaam in pus vanwege overmaat aan PABA die daar aanwezig is
- Weefselirritatie na injectie, cardiovasculaire bijwk na IV - rustig toedienen, TMP ruime therapeutische breedte; sulfonamiden potentieel toxisch, mn bij langdurig gebruik; oa nefrotoxiciteit (kristalurie), keratoconjunctivitis sicc in honden (Doberman: overgevoeligheidsreacties, niet geven!), potentiële dysbacteriose in herbivoren, m.n. in samenhang met vasten
Diaminopyrimidine/sulfonamide combinati (TMP/S) FK
A: goede OBB, goede absorptie na IM/SC liefst IV ivm weefselirritatie,
D: TMP (base): goede membraanpassage, hoog Vd; SULF (zuur): hoge ionisatiegraad bij fysiologische pH, beperkte membraanpassage en distributie
E: TMP en SULF: enige biotransdormatie lever voor renale uitscheiding; t1/2 relatief kort bij TMP en wisselend bij SULG
Diaminopyrimidine/sulfonamide combinati (TMP/S) toepassingen
- systemische therapie door orale of parenterale toediening; breed indicatiegebied (geen anaeroben); niet bij purulente infecties
Voor- en nadelen Diaminopyrimidine/sulfonamide combinati (TMP/S)
\+ breed spectrum \+ goede OBB - moeilijkheid van 2 componenten met verschillende kinetiek (distributie en eliminatie) - resistentie ontwikkeling - niet werkzaam bij purulent exsudaat
Doseringsstrategieën en toedieningswijzen Diaminopyrimidine/sulfonamide combinati (TMP/S)
systemisch: TDD principe, liefst PO (niet in herkauwers) of langzaam IV, IM/SC kan maar weefselirritatie
GVP/WVAB Diaminopyrimidine/sulfonamide combinati (TMP/S)
1ste keuze middelen
