Etika (4.2) Flashcards
- GALDERA: Zein zentzutan esaten da GEOei eragozpen edo arazo intrintsekoak (barrukoak) eta estrintsekoak (kanpotikoak) lotzen zaizkiela. Jarri ezazu horietako adibide bana.
Berezko eragozpenak: eraldaketa genetikoaren teknologia, berez, onartezina da, bilatzen den helburua edozein dela ere:
-Jainkoa izatera jolastea suposatzen dutela.
-Naturaren gaineko gehiegizko boterea gizakiaren eskuetan jartzen dutenak.
-Produktu artifizialak sortzen dituztenak.
Objekzio estrintsekoak: teknologiak berez ez duela arazorik adierazten diotenak, baina nahi ez diren ondorioak sortzen dituzten erabilerak ekar ditzaketenak ingurumen-jasangarritasunerako, pertsonen osasunerako, munduko nekazaritzako elikagaien merkaturako, munduko eskualde batzuk dauden desabantailarako, elikadura-subiranotasunerako.
- GALDERA: Genetikoki Eraldatutako Organismoen (eta orohar Bioteknologiaren) erabilgarritasunaren inguruan gauza asko esan badira ere, bada baieztapen pare bat behin eta berriro azpimarratu izan dena. Zein?
Lehena, Bioteknologiak erabakigarriak izango direla hirugarren milurtekoko erronka handi gehienei erantzuteko (nekazaritzako elikadura, osasuna, ingurumenaren babesa, material berriak lortzea). Bigarrena, materia biziaren manipulazioak, aldi berean, arrisku guztiz ezezagunen aurrean jar gaitzakela eta ez garela gai behar bezala maneiatzeko. Horregatik guztiagatik, bioteknologiaren anbibalentziaz hitz egiten da, potentzial positiboa eta, aldi berean, arrisku-potentzial garrantzitsua lotzen baitzaizkio.
- GALDERA: Sarreran azaldu egin dugu Genetikoki Eraldatutako Organismoen erabiltzeari aplikatzen zaion araudiak zera egiten duela, multzo handi bi bereiztu. Zeintzuk dira?
Araudiak bereiz arautzen ditu GEOen erabilera konfinatuak eta, bestetik, erabilera horiek nahita askatzea dakarten erabilerak (esperimentalak diren edo merkataritzahelburua duten alde batera utzita, hala nola nekazaritzako laboreak).
- GALDERA: Genetikoki Eraldatutako elikagai eta pentsuei lotzen zaizkien auziei dagokienean, horietako zeintzuk konpondu daitezke EBren edo Estatu Kideen gaitasunak erabilita?
EBk bere eskumenekoak diren gaiak baino ezin ditu arautu (ingurumen-segurtasuna, pertsonen osasuna, animalien osasuna), baina ezin du, adibidez, munduko ordena ekonomikoa orain baino bidezkoagoa izatea lortu.
- GALDERA: EB-eko araudiak erabiltzen duen GEO kontzeptuaren eta eraldaketa genetikoaren
kontzeptu zientifikoa alderatuta, zer ondoriozta daiteke? Azaldu labur zure erantzuna.
EBren araudiaren lehen definizioan, GEOak dira naturan berez eman ezin den aldaketa
genetikoa izan duten organismoak; baina ondoren zehazten du GEOei buruzko araudia transgenesien
ondorengo tekniken bidez egindako transgenesi eta aldaketa genetikoei baino ez zaiela aplikatzen. Hazien
irradiazioaren bidezko aldaketa genetikoak, adibidez, ez du OMGrik sortzen EBko araudiaren arabera.
- GALDERA: Munduko beste eskualde zein herrialdeekin alderatuta, nolakoa da Europar
Batasunak GEOentzat sortu duen esparru erregulatzailea?
Oso araudi zorrotza da. Munduko zorrotzena, ingurumen-segurtasunari eta pertsona eta animalientzako
kalitate eta higieneari dagokienez. Baina EBn transgenikorik ez egotea ez dator zorroztasun horretatik.
Landaketarako baimena lortzeko prozedura administratiboa akasduna da: eskatzaileek eskakizun asko bete behar dituzte (instrukzio fasean gainikusten direnak) eta oso garestia da betekizun hori demostratzea (miloi euro dexente); horrez gain, eskakizun guztiak beteta ere, ez dute bermatuta baimena lortuko dutenik. EBko estatuen gehiengoak politikoki erabaki dezake eskakizun administratiboak betetzen dituen labore bati landaketarako baimenik ez ematea. Are gehiago, EB mailan gehiengoak baimena emanda ere, EBko kideetako bakoitzakerabaki dezake bere lurralde barruan labore hori onartuko duen edo ez. Ez da beste produktu zein zerbitzurik zeinen baimen ematea administratiboa gehi politikoa den. Praktikan posible da oso, labore batek baimena lortzea eta praktikan landaketarako metro karratu bat ere ez lortzea
- Noizdanik dago EB-n GEOei buruzko araudi bat?
90eko hamarkadatik existitzen da, baina pixkanaka aldatzen joan da. Erreformarik garrantzitsuenak 2001ean
eta 2015ean egin ziren-
- GALDERA: Zer nolakoa da, 2015etik, GEOen baimentze prozesua hauek EBko nekazaritzan erabili nahi diren kasurako?
-EFSAk (Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritza delakoak – gaztelaniaz AESA) arriskuen ebaluazio zientifikoa egiten du.
-Ebaluazioa positiboa bada, Kontseiluak edo EBko herrialdeek erabakitzen dute labore edo produktu hori EB osoan erabil daitekeen ala ez.
-2015. urtetik aurrera, estatu kide batek produktu hori bere nekazaritzan ez erabiltzea erabaki dezake. Nahiz eta ezin dion uko egin produktua EBko beste herrialde batzuetatik bere herrialdeko merkatura iristeari. Horri opt-out esaten zaio eta, EBren kasuan, nekazaritzako elikagaien merkatuari dagokionez soilik onartzen da.
- GALDERA: Europar Batasunari dagokionean, zein dira elikagai eta pentsu transgenikoei aplikatzen zaien araudiaren gako nagusiak?
Pentsu eta elikagai transgenikoak baimentzeko prozedura (ebaluazio zorrotza barne), etiketatzeko arauak eta trazabilitate-neurriak.
- GALDERA: Baimena eskatzerakoan (GE pentsu edo elikagai bat ekoiztu eta merkaturatzeko) zein dira EBko araudiak ematen dituen aukera biak?
GEO jakin baterako baimena eska daiteke (elikagaiak edo pentsuak ekoizteko lehengai edo osagai gisa erabili nahi dena). Edo, aitzitik, baimena eska daiteke GEOetatik abiatuta egindako produktu jakin baterako (GEOak lehengai edo osagai gisa dituena edo GEOak egiteko legamia bat erabili dena, adibidez).
- GALDERA: GE labore/ aldaera bat nekazaritzan edo elikagaigintzan erabili ahal izateko, baimen bat behar da (Administrazioaren kontrol jarduera). Zein dira baimena eskatzen denetik baimena lortu arteko urratsak eta zein da prozesu horretan ESEAk (ingelesez EFSAK) duen ardura?
Arriskuen azterketa zientifiko-teknikoa dagokio.
- GALDERA: EB-n GE elikagai eta pentsuak arautzen dituen legeriak, zer dio etiketen inguruan? Labur azaldu.
Zentzu hertsian GEOak diren edo dituzten elikagai eta pentsuak (batez ere transgenikoak) etiketatu egin behar dira kontsumitzaileek erabaki ahal izan dezaten.
- GALDERA: Zer dio EBko legeriak GE labore eta labore konbentzional zein ekologikoen arteko baterako existentziari buruz? Azaldu labur neurri juridiko horiek praktikan duten ondorioa, batez ere GEOen nahi gabeko mugimenduari dagokionean.
EBko araudiak asko zailtzen du labore horien arteko bizikidetza; izan ere, edozein polinizazio gurutzatuk edo kutsadura intzidentalek (nahiz eta produktuen kalitatean batere eraginik ez izan) labore ekologiko batek, transgeniko baten ondoan egonik, bere produktua ekologiko gisa etiketatzeko aukera gal dezake, horrek galera ekonomiko handia ekar baitezake.
