Etika (2.1)

Question 1

94. GALDERA: Gorago dagoen gobernantza maila baten arauak, lehentasuna al dute beti beherago dauden gobernantza mailekiko?

Answer 1

Ez beti. Gobernantza mailen artean, arduren (eskuduntzen) banaketa dago. Hau da, arlo batzuk udalak eta estatuek arautzen dituzte. Baina beste alderdi batzuk soilik horietako batek arautzen du.

Question 2

51. GALDERA: imagina ezazu burua hemen adierazten diren kaguetako batean. Pentsa zein den
    zure gobernantza esparrua, eta han kokatuta erabaki ezazu Ingurumenaren alde hartuko zenukeen neurri bat. Pentsa ere, neurri hori betearazteko zein arau juridiko sortu zenezakeen:

Answer 2

-Udal batetako alkatea (adierazi)
-Erkidego Autonomo batetako presidente (adierazi)
-Estatu batetako gobernuko presidente (adierazi)
-Europar Batasuneko Batzordearen presidente
-Nazio Batuen Erakundearen Idazkari Nagusia

Question 3

52. GALDERA: Zein da ingurumen-etikaren egitekoa?

Answer 3

Gizakiok ingurumenarekin ditugun harremanen gaineko hausnarketa egiten du. Zehazki, harreman horietan parte hartzen duten pertsona konkretuen jardueraren gainean egiten delarik.

Question 4

93. GALDERA: Zeintzuk dira Ingurumen-gobernantza mailak?

Answer 4

Behetik gora
Udalak: azpian daude.
Lurralde historiko / probintziak: parlamentuak dituzte.
Erkidego autonomoak
Estatuak
Europar batasuna
Nazio batuen erakundea

Question 5

92. GALDERA: Brundtland Txostena delakoak, nola deskribatu zuen aurrerapen jasangarria?

Answer 5

Brundtland Txostenean esaten da aurrerapen jasangarria dela gaur eguneko belaunaldiaren beharrizanak asetzen dituena, beti ere datozen belaunaldiek haien beharrizanak asetzeko duten gaitasuna arriskupean jarri gabe.

Hala ere, ez da jasangarria berritzen diren baliabideak berritze-erritmoa baino arinago ustiazea. Gaur egun daukagun erritboa, beraz, ez da jasangarria. Honela, araudiaren bidez ezarritako legeak erregulatzeko baliogarriak dira, baina gure bizimodua ez da aldatzen.

Question 6

91. GALDERA: Zein zentzutan da erlatiboa Zuzenbideak ingurumenari ematen dion babesa?

Answer 6

Erlatiboa da ingurunea modu absolutu batean babesten ez delako eta gizakiaren interesa garrantzisuena iruditzen zaigulako. Jasangarritasunaren bidez, gure bizimodua ingurumenarekiko jasangarria izate nahi dugu. Horrela, gure helburu nagusia ez da natura babestea.

Question 7

90. GALDERA: Zer egiten dute gaur egungo gizarteek (gureak, adibidez) ingurumenarekiko? Nola uler dezakegu indarrean dauden legeen funtsa, muineko planteamendua?

Answer 7

Gaur egungo gizartearen asmoa gure bizitza ingurumenarekiko jasangarriagoa izatea litzateke, nahiz eta planteamendu antropozentrikoa izan, nahiko malgua da. Muineko planteamendua aurrerapen jasangarriaren mugimendua da, zuzenbidearen bitartez hori lortzea. Bestalde kasu batzuetan aurrerapenekin jarraitu beharrean gauza batzuekin atzera egin beharko genukeela planteatzen da, kalte hori murrizteko.

Question 8

53. GALDERA: A. Marcos Martinez-en esanetan zein multzotan sailka ditzakegu ingurumen-etikak hausnartzen dituen problemak? Multzo bakoitzeko adibide bat jarri.

Answer 8

Kategoriatan ingurumen etikako arazoak aztertzen direnean, kontutan hartu behar da ingurumen-etika ez dela esparru autonomo bat, baina beste arlo batzuekin lotuta dagoela. Ingurumen-etikak lantzen dituen arazoak oinarrizko hiru kategoriatan sailkatzen dira.

1)Nazioarteko arazoak:

2)Belaunaldien arteko arazoak:

3)Espezieen arteko arazoak edo espeziekeriaren dilema

Question 9

54. GALDERA: Ingurumen arazoez arduratzen diren arau juridikoek, ingurumen-etikak aztertzen dituen arazo mota guztiak hartzen dituzte kontutan? Arrazoitu zure erantzuna.

Answer 9

Ez, ezinezkoa izango litzateke. Gizakiak inguruarekiko duen harreman horri buruz etikak aspektu desberdinak hausnartzen ditu, hau da, gauza globalagoak aztertzen ditu. Hala ere, ingurumen zuzenbideak ingurumenari kalte handiena egiten dizkioten ekintzak kudeatzen ditu. Kaltea murriztu ahal izateko neurri zehatzak jasotzen ditu, eguneroko jokabide batzuk eraldatzen saiatzeko
Arau juridikoek nazioarteko, belaunaldien arteko eta espezieen arteko arazoak arautzen ditu, baina askotan ez dira nahikoa arazo globalei aurre egiteko. Printzipio orokor batzuk ditu, baina neurriak beti izaten dira zehatzak, gainera, gizakien iritziaren arabera proposatzen dira aldaketak eta antropozentrikoak dira.

Question 10

89. GALDERA: Zelan ikusi dugu dela, orokorrean, Ingurumen Zuzenbidea? Zein ezaugarri azpimarratu ditugu?

Answer 10

Ingurumen zuzenbidea arau multzo oso zabala da eta gobernantza-maila anitz daude. Bere helburu orokorra natura babestea da, baliabide naturalen erabiltze jasangarria bultzatzea eta gizakien bizi-kalitaterako baldintza egokiak gordetzea. Hala ere, ingurumena ez da era absolutu batean babesten, balore edo interes batzuen babesarekiko orekatzen da.

Ingurumenean eragina duten ekintzetako asko kontrolatuta daude eta ingurumenaren onerako
diren jarduera batzuk bultzatzen dira. Gainera, zigorrak ezartzen dira ingurumenaren inguruko lege hausteak daudenean. Ingurumen arauek gainera, osagarri tekniko asko dituzte. Eta azkenik, sormenean hainbat gobernantza-erakundeek parte hartzen dute ingurumen zuzenbidean. Ingurunearen jasangarritasunaren ideia bultzatzen da, beraz.
Garapen jasangarriak edo jasangarritasunak esan nahi du ingurumenaren babesa beste balore edo interes batzuen babesarekiko orekatzen dugula.

Question 11

55. GALDERA: Erantzuletasun printzipioa delakoarekin, zer adierazi nahi du Hans Jonas-ek?

Answer 11

Dilema honi dagokionez, azpimarratau ahal du Hans Jonas-en ustez gizakiok dugun lehen betebeharretako bat giza bizitza posible mantentzea da. Hots, horretarako etorkizuneko gizakiekiko
erantzukizun hori gaur egun bizirik dauden gizakiekiko elkartasunarekin lotu behar dugu. Horren ondorioz, arriskuak, erantzukizunak eta baliabideak justizia eta berdintasunez banatu behar ditugu.

Azken finean, bere hitzetan naturatik gauza asko jasotzen ditugu eta naturari irautea zor diogu. Baliabideak erabilgarriak izan dira eta etorkizuneko gizakientzat mantendu behar ditugu, hots, erantzukizun bat dugu naturarekiko.

Question 12

88. GALDERA: Administrazio Publikoek jarduera ez-egokiagatiko erantzukizuna ba al dute?
    Zer gertatzen da Administrazio jardueran akats edo arau-hausteren bat
    badago?

Answer 12

Herri Administrazioek beraien funtzionamendu ezegokiagatiko erantzunkizuna dute eta funtzionarioen lege hausteen aurrean isunak jar daitezke edota, kasurik larrienetan, funtzionarioak delitugatik epaituak izan daitezke. Herrialde batzuetan, adibidez, funtzionarioek debekatuta dute inpartzialak izateko dirua jasotzea.

Administrazioak bere langile guztiekiko ardura dauka, eta hauen akatsen aurrean erantzungo du (erantzunkizuna beti administrazioari eskatuko zaio). Herritarrak administrazioari ebazpen baten erantzukizuna eska dakioke eta errua funtzionario zehatz batena izan daiteke.

Question 13

56. GALDERA: Espeziekeria hitzarekin zeri egiten zaio erreferentzia? Nola egin dakioke aurre joera horri, non da koxka? Zein zentzutan ikusi dugu esamolde hauen inguruaneztabaida dagoela?

Answer 13

Gizakiak beste izaki bizidunekin dituen arazoak dira hauek, bai espezie batzuetako banako zehatzekin, bai espezie osoekin, bai biosfer aosoarekin. Horren harira, espeziekeria honela defini daiteke: espezie bat beste edozein espezie bizia baino baliotsua dela pentsatzea, edo espezieen balioa graduetan adierazi daitekeela.

Hala ere, espezie guztiei balio bera emango bagenie, gizakiek ez zuketen legitimotasunik edukiko beste espezieak elikagai moduan erabiltzeko (animali zein landare). Hori horrela, badirudi irizpide gradualen bat beharko litzatekeela, izaki bizidun bakoitzaren gaitasun edo ezaugarriak kontuan hartzen dituena. Baina, bestetik,gaitasun edo ezaugarri horietakoren bat betetzen ez duten gizakiei eman beharreko tratua zein den ezezaguna. Izaki orori balioa aitortuta ere, izakien arteko berdintasuna gordetzea eta, aldi berean, espeziekieriaren aurkako irizpideak ezartzea konplexua da oso.

Eztabaida animalien erabileraren garrantzian dago, izan ere, erabilera hori ezin da guztiz sahiestu, baina bai gutxitu. Adibidez, laborategi-ikerkuntzan.

Question 14

87. GALDERA: Zer gertatzen da Administrazio Publikoen ekintzetan akatsa edo arau-haustea baldin badago?

Answer 14

Arau-hauste horiek, zigortuta daude. Barne sistema baten bidez, administrazio publikoko langileek egin ditzaketen akatsak zigortzen dira. Horren ondorioz, erabaki oker baten aurrean konponbidea eska daiteke.

Question 15

57.GALDERA: Zer dira, zertarako erabiltzen dira nazio-gaindiko erakundeak ingurumen gaietan? Haien arteko bat aipatu dezakezu? Zein dira haien zailtasunik handienak?

Answer 15

Ingurumen arloan, adostasuna bilatzea zaila izaten da eta malgutasun handia behar izaten da. Adibidez, Kyotoko protokoloarekiko Estatu Batuek beti eskakizun gutxiago eskatzen dituzte eta amaieran ez dute beraien konpromisoa betetzen. Horrela, beste herrialdeek lan gutxi egitea eta beraiek ez dira konprometitzen. Erakunde horren adibidez, Nazio Batuen Erakundearen Ingurumen Programa izango litzateke. Horretaz gain, badau Gobernuz Kanpo Erakundeak ere mundu mailan lan egiten dutenak, hala nola, WWF.

Question 16

86. GALDERA: 39/ 2015 Legeak hiritarrei Herri Administrazioen aurrean aitortzen dizkieten eskubideetako HIRU aipatu eta labur azaldu.

Answer 16

Administrazio-prozeduran interestun denaren eskubideak 39/2015 legean adierazten dira. Agertzen diren, eskubide guztietatik hona hemen hiru adibide:
-Aholkulari batek lagundurik jardutea beren interesen alde egiteko komeni zaiela deritzotenean
-Prozedurak izapidetzeko ardura duten administrazio publikoetako agintari eta langileak identifikatzea.
-Errespetuz eta begirunez tratatuak izatea agintarien eta enplegatu publikoen aldetik, erraztasunak emanez beren eskubideez baliatzeko eta eginbeharrak betetzeko.

Question 17

58. GALDERA: Ingurumen-etika antropozentrikoa zer den azaldu.

Answer 17

Ingurumen-etika antroponzentrikoa gizakiak ingurumenarekiko duen jarrerarekin erlazionatuta dago eta bere hausnarketaren muin muinean jartzen du gizakia. Hau da, gizakiaren biziraupenerako, ongizaterako eta aurrerapenerako garrantzitsuak diren ingurumen-baldintzak gorde nahi ditu. Ikuspegi honetatik begiratuta, gizakiak bakarrik izango lirateke “subjektu moralak”, eskubide eta beharrizan etikoen subjektu, eta gizakiari soilik aitortzen zaio norbere errealizazioa bilatu eta lortzeko eskubidea.

Kontzeptu hori gehien bat ingurumen-etika antropozentrikoaren aurka doazen argudioetan erabiltzen da. Nahiz eta, zerbait kaltegarria izan ingurumenarekiko, onuragarria bada gizakiarentzako zuzena dela pentsa daiteke, baina ez da horrela.

Question 18

59.GALDERA: Gizaki eta ingurumenaren arteko harremana ulertzeko duten eraren arabera, nolakoak esan daiteke direla Europako ingurumen-lege gehienak? Ingurumen-etika biozentrikoa eta ekozentrikoa zer diren azaldu.

Answer 18

Europako legedia, antropozentrikoa da Europako ingurumen legeak ere antropozentrikoak dira gehienbat. Ingurumena gizakien bizi-kalitatearen elementu bezala babesten da, hala esaten dute Konstituzioek (gizakiek ingurumen egokiak betetzeko eskubidea dutela). Naturaguneen babesa, ikusiko dugunez, oso salbuespenezkoa da.

Natura guneak ez ezik, natura gizakiaren zerbitzura dago. Horrela, natura kontserbatzearen zergatia interesatua (utilitarismoa) baino ez da.

Question 19

61. GALDERA: Ingelesez ohikoa da “revisited” hitza erabiltzea norbaitek lehen idazki batean zuen tesis gerora aldatzen duenean. Christopher D. Stonek, adibidez, zuhaitzen eskubideei buruz hasiera batean publikatu zuen tesia, gero berrikusi egin zuela ikusi dugu. Zein zentzutan egin zion hasierako tesiari aldaketa?

Answer 19

Objektu naturalen eskubideen aldeko liburu bat idatzi duen. Berrikusi ondoren, eskubide hori ezartea posible ez zela zuzendu zuen, irudimenezko edo oso zaila zen zerbait zela esanez. Ondorioz, eztabaida publikoetatik desagertu zen.

Question 20

62. GALDERA: Peter Singer eta Tom Regan animalien aldeko pentsalariak dira biak, baina animalien eskubideekiko dituzten tesiak ez dira guztiz berdinak. Non da haien tesien arteko ezberdintasuna? Labur azaldu.

Answer 20

Biak dira oso animalistak, baina Peter Singer utilitarista da. Hau da, zerbait egokia edo desegokia den aztertzerakoan, abantaila eta desabantailak aztertzen ditugu. Hala ere, animalien erabileran, desabantaila guztiak ez dira kontutan hartzen, adibidez, animaliarik egin diezaiokegun mina.

Tom Singer-en pentsamendua berriagoa da eta bere esanetan, gizakiak eta beste izakiak parekoak direla esan zuen. Horrela, Singer-ek, justifikazio gabeko animalien erabilera ez zela egokia esan zuen bitartean, Regan-en pentsamendu normatibistaren arabera bi izakiak parekoak dira.

Question 21

85. GALDERA: Zer da administrazio-isiltasuna eta zer dio 39/2015 legeak hari buruz?

Answer 21

Administrazio ebazpena aurkezteko epea pasatu ostean ezer ebatzi ez duenean gertatzen da.

Question 22

64.GALDERA: Zentzu hertsian noiz agertu zen Ingurumen-zuzenbidea?

Answer 22

Antzinaroko Zuzenbidea begiratzen badugu gaur egungo Ingurumen-zuzenbidearen arauekin nolabaiteko harremana duten arauak topa ditzakegu. Bada, dena den, funtsezko ezberdintasun bat. Ingurumena babesten dutela badirudi ere, arau horiek jabetza pribatua, osasun publikoa edo uren garbitasuna babeste dituzte, besteak beste. Ingurumenak ez zuen berezko baliorik.

Kasu askotan, ingurumena babestea baino gehiago, gizakiak babestea zen helburua. Adibidez, suteak
egitea debekatuta egon ziren, baina, osasunari eragiten ziotelako, ez ingurumena babesteko.

Erroman, adibidez, edateko urak zikintzea zigortzen zen, horrek pertsona eta abereentzako arriskua ekar zezakeelako. Hammurabiren kodean, bestetik, auzokoen zuhaitzak ebakitzea zigortu egin zen edo auzokoaren animaliei tratu txarra ematea, baina ez zuhaitzen edo animalien berezko balioagatik, baizik eta abere eta fruitu-arbolek jabeen biziraupen edo ondarerako garrantzia zutelako. Bestera esanda, ingurumena baino jabetza pribatua da babesten zena.

Ingurumen- zuzenbidea zentzu hertsian agertu zen arau batzuetan kontutan hartzen denean gizakioi inguratzen digun hori babesten hasten denean. Puntu horretan, antropozentrismo modernoa garatu zen, gure inguruan dagoena kontutan izaten hasi ginelako.

Question 23

84. GALDERA: Administrazio publikoek, ba al dute prozedurak ebazteko beharra? Azaldu labur zure erantzuna.

Answer 23

Bai, adibidez, lizentzia bat eskatzen bada, ebazpen bat egon behar da, lizentzia onartuko den edo ez jakiteko. Are gehiago, ebazpen eza (administrazio isiltasua) gertatzekotan, arautata dago zer gertatuko den. Kasu batzuetan, efektu negatiboak izan ditzake, ebazpen negatibo bezala ulertzen da. Eta kasu gutxi batzuetan, efektu positibo gisa ulertzen da. Adibidez, ingurumen eragin txikia duten erabakien kasuan. Liburu denda bat zabaltzean, notifikazio bat bidaltzen zaio administrazioa eta ebazpen epearen barruan erantzunik ez badugu jasotzen, ebazpen positiboa gertatu dela esan daiteke.

Question 24

65.GALDERA: Zentzu zabalean, historiako zein momentutan agertu ziren ingurumenarekin zerikusiren bat duten arau juridikoak?

Answer 24

Nazio Batuen Erakundea 1972. urtean bildu aurretik, ingurumenarekin zerikusia zuten arau juridiko ugari zeuden. Garai horietan, arauen helburua ez zen berez abereak babestea, pertsonen jabetza zirelako baino ez ziren sortzen.

Erroman ere esaterako, uraren inguruko arauak hartzen ziren. Hiri handiak izanik, urarekin sortu zitezkeen arazoak konpontzeko neurriak hartu beharra zegoen, osasun publikoa mantentzeko, jabetza pribatuak errespetatzeko… Honez gain, Erroman Hammurabiren Kodean ingurumen baliabide batzuk babesten dituzten arauak topatu dira.

Beraz, 1972. urtearen aurretik, ingurumenaren inguruko arau edo erabakiak hartzen ziren, baina ez naturaren elementuak babesteko helburuarekin, baizik eta pertsonei eragin ziezaketen kalteetan pentsatuz (jabetza pribatua, osasun publikoa edo uren garbitasuna).

Question 25

83. GALDERA: Admninistrazio prozeduren barruan, zertan datza instrukzioa delakoa?

Answer 25

Erabakia hartu aurretik, instrukzio fasean aztertuko da legeak zer esaten duen, hau da, legeak esaten duena gure kasu espefizikora aplikatu beharko da.

Instrukzio barruan prozedura ebazteko txostenak eskatu daitezke, normalean administrazio-organu espezializatuei zein adituei eskatzen zaizkielarik. Txosten horiek derrigorrezkoak diren kasuan, ebazpena emango duen Administrazio Publikoa lotesten dute.

Question 26

82. GALDERA: Zein zentzutan da Administrazio prozedura “berme” edo garantia bat?

Answer 26

Administrazio prozedura garantzia bat da interesdunarentzat, prozeduraren antolakuntzak bermatu egiten duelako administrazioaren funtzionamendua. Azken finean, Administrazio prozedurak era zehatz batean araututa daude eta prozedura betetzean eskubiak betetzen direla onar daiteke.

Question 27

66.GALDERA: Aipa itzazu Ingurumen zuzenbidearen hiru printzipio, eta adibide bat jarrita bakoitza labur azaldu.

Answer 27

-Prebentzio printzipioa.
Adibidea: ibaia zikin badago, hori gertatu aurretik hori prebenitzeko arauak sortzea. Horrela, zerk zikintzen duen pentsatu eta hori ekiditeko neurriak proposatu behar dira.

-Zuhurtzia printzipioa.
Adibidea: gutxitan aplikatzen da, politikoki gatazkatsuak diren gaietan, esaterako.

-Arazoak iturburu-mailan zuzentzeko printzipioa. Kutsadura edo kalteak saihestu ahal izan ez direnean, interbentzioa iturburuan bertan izan behar da eta lehen bai-lehen.
Adibidea: etxea eraikitzeko baimenean adostasun falta.

-“Kutsatzen duenak ordaindu behar du”
Adibidea: kotxeengatik ordaintzen ditugun tasak begira, gehien kutsatzen duten kotxeei tasa altuagoa jarri behar zaie; eta kutsatzeagatiko multa ez litzateke ez kutsatzeko sistema jartzea baino merkeagoa izan behar.

Question 28

67.GALDERA: Zer da prebentzio printzipioa, Ingurumen-zuzenbideari dagokionean?

Answer 28

Prebentzio printzipioa. Askotan ezinezkoa izaten da ingurumenari sortu zaizkion kalteak konpontzea. Ondorioz, garrantzia handia du arriskuak sortu daitezkeenean neurriak hartzea, arriskuak kalte bihur ez daitezen.

Question 29

81. GALDERA: Zer esanahi du Administrazioa bere zereginean inpartziala dela?

Answer 29

Administrazioa, inpartziala izango da; izan ere, ekintzaren helburu legea do gobernu aginduak betearaztea izaten da eta ardura hori neutraltasunez egiten du. Bere organoek edo erakundeetako langileek ezin dute, beraz, eskuartean dituzten prozeduretan bestelako interesik bilatu.

Agintari edo langileek aztertu beharreko kasu baten, interes pertsonalik, ahaidetasun loturarik edo adiskidetasun minik badute, esku hartzetik abstenitu beharko lirateke legearen (40/2015 legearen 23. Art) arabera. Arrazoi berdinengatik hiritar batek agintari edo langile baten errekusatzea eska dezake.

Question 30

68.GALDERA: Zer da zuhurtzia printzipioa, Ingurumen-zuzenbideari dagokionean?

Answer 30

Zuhurtzia printzipioa. Printzipio honek prebentzioa batzuetan berandu heltzen dela adierazten du. Arriskuetako batzuk aztertzerakoan badaiteke oso argi ez edukitzea arrisku horiek kalte bihurtzeko aukera zenbatekoa den. Ziurgabetasun zientifikoa daukagu edo behintzat desadostasuna, arriskuen potentzialidadearen gainean. Ziurtasun faltarekin ere, sortu daitezkeen kalteak oso larriak badira (konponezinak edo hondamendi mailakoak), badaiteke neurri batzuk hartu behar izatea. Gutxitan erabiltzen da, printzipio oso sinbolikoa baita.

Question 31

69.GALDERA: Zer esanahi du kutsatzen duenak ordaindu behar duela, Ingurumen-zuzenbideari dagokionean?

Answer 31

“Kutsatzen duenak ordaindu behar du”. Neurriak ezartzen direnean kutsadura sahiesteko, ez da zentzuzkoa neurri hori kutsatzea bera baino garestiagoa izatea. Bestela, oro har izunak ordaintzea nahiago izango dute neurria jarraitzea baino.

Question 32

70.GALDERA: Ingurumen-zuzenbidearen esparruan, zer da ordezkatze-printzipioa?

Answer 32

Ordezkatze printzipioa. Normalean, ingurumen gai batean erabakiak hartzeko arduraduna den autoridadea “problematik gertuen dagoen hori” izango da. Udal arazoa bada, udaletxea izango da gertuen dagoen autoritatea; erkidego autonomo baten barruko ibai batez ari bagara, erkidego autonomo horretako gobernua izango da; etab.

Question 33

80. GALDERA: Herri Administrazioen ekintzak edo erabakiak hartzeko, zein prozedura jarraitu behar da? Azaldu labur erantzuna.

Answer 33

Erkidegoaren arabera prozedura desberdina izango da. Hori dela eta, ez dugu zertan jakin behar prozedura guztia.

Question 34

71. GALDERA: Ingurumen-zuzenbidean zer da parte-hartze eta gardentasun printzipioa?

Answer 34

Hiritarren parte-hartze eta gardentasun printzipioa. Aarhus-en sinatutako itun baten arabera, pertsona guztiek informazioa eskura edukitzeko aukera eduki beharko lukete, horren ezean, parte-hartzea ezinezkoa baita. Ingurumenaren arau batzuetarako, biztanleriak bere iritzia eman dezake. Hori bai, ez dago argi, pertsonen iritziak kontutan hartzen diren eta gardentasunaren muga non dagoen. Orokorrean, ingurumen-zuzenbidean parte-hartzea eta proposamenak oso garrantzitsuak dira.

Question 35

79. GALDERA: Herri Administrazioen ekintzen indarra azaldu ezazu, bai eta haien aurrean hiritarrak zein egoeratan aurkitzen diren.

Answer 35

Herri administrazioaren jarduerek indar handia dute, baliozkotzat hartzen dira. Baliozkotasun-presuntzioa aplikatzen da eta auzitegietara jo gabe betearazi daitezke. Hau da, normalean administratiboek lana ondo egiten dute, baliogarria dela uste da, eta ondorioz, egindakoa onartzen da, uste horrek indarra baitu. Administrazioaren funtzioa garrantzitsua da gizartearentzako eta edonork zalantzan jarri ahalko balu, hauen jarduerak ez luke inoiz aurrera egingo.

Question 36

72. GALDERA: Garapen Jasangarriaren Helburuak direlakoak, arau juridiko bat dira? Arrazoitu labur zure erantzuna.

Answer 36

Nazioartean adostutako helburuak dira, etengabe berritzen direnak. Berez, ez dira arau juridikoak, baina helburu gisa platenaren beste ikuspuntu bat zabaltzea dute. Hori betetzeko, proposamen desberdinak zerrendatzen dira helburu hori betetzeko asmoarekin.

Indikadore desberdinak erabiltzen dira proposamen horiek zein neurritan betetzen diren ikusteko. Indikadore horiek, nahiko malguak direla ikusi da, hots, “arau” horiek ez dira hitzez hitz betetzen eta oso orokorrak dira.

Question 37

73. GALDERA: Azaldu labur ordenamendu juridikoa zer den.

Answer 37

Gizarte talde konkretu batean, elkarbizitza antolatzen duen arauen multzoa da. Ezaugarrietako bat, arau horiek indarra daukatela da. Horrela, arau hauek norbanakoei jardute aginduak ematen dizkiete eta, horretaz gain, boterea erabiltzeko erak definitu eta gizartekideen arteko gatazken konponketa sistemak zehazten dituzte. Horiek, indarrez betearazi daitezke, eta bete ezean zigor bat ere ezar daiteke.

Question 38

78. GALDERA: Zertan datza Herri Administrazioen polizia jarduera?

Answer 38

Kontrol edo polizia jarduera. Interes orokorraren arabera, Herri Administrazioek hiritarren eskubideak baldintzatu edo mugatu ditzakete zenbait ekintzen bidez. Hori horrela, gehiengo batentzat baliozkoak diren gauzei arrisku edo kalteren bat sor diezaioketen ekimenak kontrolatzen dira, normalean “lizentzia edo baimen eskamenen bidez”.
Adibidez: enpresa bat sortzeko, kotxe bat gidatzeko, profesio bat egikaritzeko,… baimenak eskatzen dira eta baimen horien ematea eskakizun batzuk betetzearekin lotu ohi da.

Question 39

74. GALDERA: Nolakoa da ordenamendu juridikoaren barruko arauen artean dagoen harremana? Zein dira harreman hori antolatzeko irizpide nagusienak? (Hierarkia eta eskuduntza printzipioak)

Answer 39

Konstituzioaren bidez, arau nagusi bat dago. Bertan, hiritarren eskubideak eta botereen antolamendua (Parlamentua, Gobernua, Botere Judiziala) zehazten da. Lehenik, Konstituzioa edo oinarrizko legeak, beste arauen gainetik daude. Ondoren, lege mailako arauak daude Parlamentuek sortutakoak (Gobernuek ere sor ditzakete, baina Lege-dekretu deritze). Amaitzeko, erregelamenduak daude. Azken horiek, Estatuko Gobernuak (Errege Dekretuak), Erkidegoetako Gobernuak (Dekretuak) eta administrazio erakundeek (Udalak, Diputazioak…) sortuak izan daitezke.

Ingurumen-zuzenbidearen kasuan, egoera batzuetan zentzuzkoa dela esan daiteke, baina beste batzuetan ez.

Question 40

77. GALDERA: Zer nolako ekintza motak egikaritu ditzakete Herri Administrazioek? Mota bakoitza labur azaldu.

Answer 40

Administrazio Publikoek gisa honetako ekintzak egin ditzakete:
Antolamendu eta programatze jarduera. Parlamentuko arauek edo gobernuaren politikek aurrera eramateko helburuen aurrean Administrazioek plangintza lan bat behar izaten dute. Euren barne departamentuei aginduak eman behar dizkiete eta denbora epe batean zehar bata bestearen atzean ekingo diren jarduera ezberdinak antolatuko dira.

Question 41

76. GALDERA: Azaldu labur Herri-Administrazioa (edo Administrazio Publikoa zer den)

Answer 41

Administrazio publikoa kolektibitatearen eta Estatuaren helburuak aurrera eramateko antolatutako erakunde multzo bat da. Hau da, Estatuari eman dizkiogun helburuak edo ardurak betearazteko tresna bat da.

Legearen arabera Administrazio Publikoa neutrala da, ez du ideologiarik. Horregatik, iraunkortasun eta jarraitutasun bokazioa du. Herri-admistrazioetako langile ofizialak izan daitezke (funtzionariak edo langile publikoak) edo une batetarako funtzio bat betetzeko deitu izan diren pertsonak.