E-module 5: Farmacologische beïnvloeding van hormonen en autacoïden Flashcards
Wat induceren ontstekingsmediatoren?
Ontstekingsmediatoren induceren onder andere vaatverwijding en een verhoogde vaatwandpermeabiliteit, zorgen voor het aantrekken van immuuncellen (chemotaxis) en verlagen de prikkeldrempel van sensibele zenuwuiteinden (nociceptoren) voor pijnprikkels
In welke twee groepen kunnen ontstekingsmediatoren verdeeld worden?
- Cell derived
- Plasma derived
In welke twee groepen kunnen ontstekingsmediatoren die cel afkomstig zijn worden opgedeeld?
- Voorgevormd (al aanwezig in de cel, zoals histamine in mastcellen)
- Nieuw gesynthetiseerd (de novo, zoals prostaglandines)
Wat bevatten mast cellen?
Intracellulaire granules met chemische mediatoren genaamd histamine
Wat zijn bronnen van ontstekingsmediatoren?
Waar komen ontstekingsmediatoren die afkomstig zijn van plasma vandaan?
Ze zijn inactief in de circulatie. Deze kunnen door verschillende factoren worden gestimuleerd en geactiveerd, wat dan een cascade van reacties op gang kan brengen
Hoe worden chemische ontstekingsmediatoren gestimuleerd?
Wat zijn de functies van ontstekingsmediatoren?
Verschillende mediator kunnen dezelfde functie hebben, en een enkele mediator kan vele functies hebben
Hoe lang overleven ontstekingsmediatoren?
Ze leven maar kort
Wat is de arachidonzuurcascade?
Dit is de cascade waarin vanuit membraanfosfolipiden de twee eerder genoemde belangrijke groepen ontstekingsmediatoren worden gevormd: prostaglandines en leukotriënen.
Wat zijn NSAID’s (non-steroidal anti-inflammatory drugs)?
Het zijn enzymremmers; ze binden aan cyclo-oxygenase (COX) enzymen en remmen daarmee de omzetting van arachidonzuur naar prostaglandines
Wat zijn glucocorticosteroïden?
Hormonen die werken op het niveau van transcriptie; na binding aan intracellulaire glucocorticosteroïd receptoren volgt er migratie naar de kern waar de transcriptie beïnvloedt wordt.
Glucocorticosteroïden hebben een brede remmende werking op de arachidonzuurcascade, door het enzym fosfolipase A2 te remmen en daarmee de productie van arachidonzuur.
Invloed van NSAID en glucocorticosteroïden op de arachidonzuurcascade:
Hoe wordt fosfolipase direct en indirect geremd door glucocorticosteroïden?
Direct: door de transcriptie te remmen van dit enzym zelf
Indirect: door de transcriptie van lipocortine-1 te verhogen (lipocortine-1 is een eiwit dat fosfolipase A2 inactief maakt)
De (semi)synthetische corticosteroïden die als geneesmiddelen worden gebruikt, verschillen van het endogene corticosteroïd cortisol met betrekking tot:
- ontstekingsremmende potentie
- mineralocorticoïde activiteit (werking zoals aldosteron)
- werkingsduur (halfwaardetijd)
Wat is het werkingsmechanisme van corticosteroïden?
Net als andere steroïdhormonen werken corticosteroïden door wijziging van de mRNA-synthese. Zo verhogen glucocorticoïden de mRNA-synthese van adrenerge receptoren; enzymen voor de afbraak van bradykinine, bijvoorbeeld ACE en neutrale endopeptidase; enzymen in gluconeogenese, terwijl zij de mRNA-synthese van cytokinen en hun receptoren, PLA2 en cyclo-oxygenase (COX) verminderen.
Waarvoor worden NSAID’s gebruikt?
NSAID’s hebben alleen ontstekingsremmende, koortsremmende en pijnstillende eigenschappen en worden niet gebruikt voor de behandeling van allergieën of immuungemedieerde aandoeningen.
Wat is COX-1?
COX-1 komt constitutief tot expressie in de meeste cellen en is de belangrijkste bron van fysiologische prostoglandinen.
Wat is COX-2?
COX-2 wordt selectief geïnduceerd door ontstekingsstimuli en is de belangrijkste bron van ontstekingsprotaglandinen.
Wat zijn niet-selectieve NSAID’s?
Remt zowel COX-1 als COX-2. Alle niet-selectieve NSAID’s, behalve aspirine, werken als reversibele COX-remmers. Zij concurreren met arachidonzuur voor binding aan het enzym.
Wat doet aspirine met COX enzymen?
Het wijzigt covalent en vernietigt permanent COX-enzymen. Dit zie je vooral in bloedplaatjes, omdat die geen nucleus hebben en geen nieuwe enzymen kunnen aanmaken.
Waarom wordt aspirine vaak voorgeschreven als anti-trombose drug?
Omdat het COX-enzym door aspirine wordt geïnactiveerd, is er geen productie van tromboxaan A2 en dus geen aggregatie van de bloedplaatjes voor de rest van levensduur van het bloedplaatje
Welke NSAID’s kunnen samen met aspirine worden genomen?
Wat kan de onderdrukking van fysiologische vaatverwijdende prostaglandinen door NSAIDS verhogen?
Het risico op hypertensie, oedeem, en verergering van reeds bestaande hartfalen