demir eksikliği anemisi

Question 1

Gıda ile alınan demirin yüzde kaçı emilir?

Answer 1

Yüzde 10 u emilir.

Question 2

İnsanlarda günlük demir ihtiyacı ne kadardır?

Answer 2

*Erkekte ve postmenopozal kadında günlük 1mg.
*mens çağı ve emziren kadında 2mg.
*gebelikte 3-4 mg.

Question 3

Demir regülasyonu vücutta nasıl olur?

Answer 3

1. hücresel demir regülasyonu: hipoksi sırasında IRP1 ve IRP2 aktifleşir, EPO salınımını uyarırlar.
2. sistemik demir regülasyonu: hepsidin ile demir absorbsiyonu ve depolanması kontrol edilir. hepsidin kc den sentezlenir, inflamasyon durumunda artar ve demirin absorbsiyonunu azaltıp enterositte depolanmasını arttırır.)

Question 4

Anemide Hb değerleri?

Answer 4

*erkekte <13
*kadında <12
*gebede <11 g/dl

Question 5

DEA nin etyolojisi? Neden olur?

Answer 5

1. alım eksikliği: diyet, pika ve diğer yeme bozuklukları
2. artmış gereksinim: gebelik ve laktasyon
3. absorbsiyon kusuru: antiasit kullanımı, gastrektomi, barsak rezeksiyonu, çölyak gibi malabsorbsiyon sendromları…
4. kayıp: !!!
   *jinekolojik kanama; premenopozal kadınlarda en sık nedendir. patolojik miktarda veya sürede menstruel kanamalar, polip, endometriozis, disfonksiyonel uterin kanamalar…
   *anjiyodisplazi; yaşlı erkeklerde ve postmenapozal kadınlarda en sık nedendir.
   *eroziv gastrit: genç erkeklerde en sık nedendir.
   *kan bağışlama öyküsü
   *aspirin ve nsaid kullanımı
   *ülseratif kolit
   *divertikülit
   *hemoroid
   *hemodiyaliz

Question 6

Anti asit, PPI, H2 reseptör blokörlerinin kullanımı neden demir eksikliği yapar?

Answer 6

Çünkü demir emilimi için asit ortama ihtiyaç vardır ve bu ilaçlar mide asiditesini bozarlar.

Question 7

DEA nin nedenini araştırırken hastaya anamnezde neleri sorarsın?

Answer 7

*beslenme alışkanlıkları
*menstrual düzensizlikler, menoraji, metroraji, polimenore
*gebelik, doğum, düşük sayıları, demir proflaksi öyküsü
*antiasit, ppi, h2 res blokörü kullanımı öyküsü
*gastrektomi, barsak rezeksiyonu öyküsü
*dispepsi, hemoroid, gis kanama semptomları
*ibh, malabsorbsiyon öyküsü ve semptomları

Question 8

DEA nde önce düşen ve en son düşen değerler?

Answer 8

Demir eksikliği gelişirken önce depo demiri kaybedilir, ferritin düşer; sonra serum demiri düşer, daha sonra transferrin saturasyonu düşer ve en son hemoglobin düşer. (Tedavi sürecinde bunun tam tersi olur)

Question 9

DEA nin semptomları?

Answer 9

*azalmış efor kapasitesi, halsizlik, baş dönmesi, göğüs ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı yani genel anemi semptomları.
Biraz daha DEA için özgün olanlar:
*disfaji
*pika
*kaşık tırnak
*mavi sklera
*ağız kenarında çatlaklar (angüler stomatit)
*glossit
*uykusuzluk, sinirlilik
*saç dökülmesi
*myokardiyal disfonksiyon

Question 10

DEA fizik muayene bulguları?

Answer 10

*taşikardi
*kaşık tırnak
*konjunktivalarda ve mukozalarda solukluk
*dil papillalarında silinme, glossit, angüler stomatit
*sistolik üfürüm
*karında kitle
*deride peutz jeghers sendromu, herediter telenjektaziler

Question 11

Plummer Vinson sendromu nedir?

Answer 11

*dea ve özefageal web ile karakterize bir durumdur.
*disfaji + atrofik glossit + demir eksikliği

Question 12

DEA düşündüğün hastada hangi testleri istersin?

Answer 12

*tam kan sayımı: rbc (düşük), hb (düşük), hct (düşük), mcv (düşük), mch (düşük), mchc (düşük), rdw (yüksek)
*demir profili: serum demiri (düşük), tdbk (yüksek), ts (düşük), ferritin (düşük), transferrin bağlayan reseptör sayısı artmıştır, eritrosit protoporfirini artmıştır.
*periferik yayma: hipokromi, mikrositoz, anizositoz, poikilositoz. kalem hücreleri görülmesi tipiktir. retikülosit sayısı düşmüştür.

Question 13

DEA nde ayırıcı tanıda neleri düşünürsün?

Answer 13

hipokrom mikrositer anemileri düşünürüm.
*kronik hastalık anemisi
*talasemi minör
*kurşun zehirlenmesi
*sideroblastik anemi

Question 14

DEA ve KHA nin ayırıcı tanısını nasıl yapabilirsin?

Answer 14

Kronik hastalık anemisinde hem serum demiri hem serum demir bağlama kapasitesi düşer. DEA nde SDBK yükselmiştir.
Ayrıca KHA nde serum ferritini normal veya artmış olabilir (inflamasyon).

Question 15

DEA ve talasemi minör ün ayırıcı tanısını nasıl yaparsın?

Answer 15

Talasemi minörde MCV çok daha düşüktür.
RBC, talasemi minörde yüksektir; DEA nde düşüktür.

Question 16

Ferritin alt sınırı nedir?

Answer 16

*serum ferritini demir eksikliğini gösteren en güçlü testtir fakat aynı zamanda bir akut faz reaktanıdır.
*tanı için sınır değeri 12-15 mg/L dir, tabii bu eşlik eden hastalık yoksa geçerlidir.
*eşlik eden inflamasyon durumunda sınır değer <50 mg/L dir. (aynı zamanda CRP ve ESR bakarak inflamasyon olup olmadığını anlayabilirsin.)

Question 17

DEA nde ne zaman endoskopi kolonoskopi istenir?

Answer 17

*rutinde istenmez, özellikle yaşlı hastalarda maligniteden şüphelenilirse endoskopi ve kolonoskopi yapılabilir.

Question 18

DEA nin oral tedavisi?

Answer 18

*gis yan etkileri sık görülür. (ishal, kabız, gaytada siyaha boyanma)
*tedavi süresi uzundur. (tedavi Hb düzeldikten sonra 6 ay daha uzayabilir, ferritin 40-50 nin üzerine çıkana kadar devam ederiz.)
*tedavi uyumsuzluğunu sık görürüz.
*maliyeti düşüktür.
*ferröz sülfat, ferröz glukonat, ferröz fumarat verilebilir. (+2 değerlikli preparatlar!!!) Önerilen doz 100-200 mg/gündür. Günde 2 doza bölünebilir. Aç karna, yemekten 1 saat önce alınması tavsiye edilir. Tedavinin 1-2. haftasında retikülositoz olur. Tedavinin 1. ayında Hb de yaklaşık 2 g/dl artış beklenir.

Question 19

DEA parenteral tedavi?

Answer 19

*iv damar yolu gerekir
*hipersensitivite reaksiyonları görülebilir
*demir toksisitesi, demir yüklenmesi olabilir
*enfeksiyon riski artmıştır
*iyi tolere edilir, etkinliği iyidir ama pahalıdır

Question 20

DEA nde ne zaman oral değil parenteral tedavi veririz?

Answer 20

*oral tedaviye intolerans
*oral tedaviye direnç (gastrik-duodenal cerrahi, h. pylori, çölyak, İBH, atrofik gastrit)
*hızlı düzeltme gereksinimi (şiddetli DEA, oral tedavinin etkin olamadığı kronik kanama)
*KBY (ESA kullanımı)
*kronik ky (demire myokardda lokal gereksinim artışı)
*kanser anemisi (bazıdurumlarda: KT ve ESA ile tedavi)
*iv preparat örneği: ferinject

Question 21

IV demirin yan etkileri?

Answer 21

akut yan etkileri:
*hipersensitivite reaksiyonları: hipotansiyon, kas krampları, diyare, ürtiker, ateş, bulantı kusma, anaflaksi
uzun dönem yan etkileri:
*demir birikimi
*enfeksiyon
*lenfadenit
*artralji
*myalji
*ateş

Question 22

Çemişgezektesin DEA hastasında absorbsiyon kusurundan şüphelendin endoskopin falan yok ne yaparsın?

Answer 22

demir absorbsiyon testi yaparım.
*8 saatlik açlık sonrası hastaya oral 5mg/kg dan ferröz sülfat veririm. 90 dakikada serum demiri en az 50 mcg/dl artarsa emilim sorunu yoktur diyebilirim.
Bu testi pek kullanmayız.

Question 23

Oral demir tedavisine yanıtsızlık durumunda ne düşünürsün?

Answer 23

*ilaca uyum nasıl, yeterli doz yeterli süre aldı mı?
*kullanım şekli doğru mu?
*tanı doğru mu?
*diğer bir anemi nedeni de mi var?
*etyolojik faktör mü devam ediyor?
*absorbsiyon kusuru mu var? (en sık neden h pylori ve gluten enteropatisi)

Question 24

Erkeklerde ve postmenopozal kadınlarda DEA nin en sık nedeni nedir?

Answer 24

GIS Kanaması