Deel 2 Hfst 8: Gynaecologische pathologie Flashcards
1
Q
Welke pathologie van de borsten zijn er?
A
- goedaardige gezwellen:
- fibro-adenoom
- cysten
- papillomen
- kwaadaardige gezwellen:
- mammacarcinoom of borstkanker
2
Q
Wat zijn eigenschappen van goedaardige gezwellen in de borst?
A
Goedaardige gezwellen in de borst komen relatief vaak voor, maar zijn niet levensbedreigend.
3
Q
Wat is een fibro-adenoom?
A
- meest voorkomend goedaardige tumor in borst
- vooral bij vrouwen tussen 20-40j
- oorzaak onbekend
4
Q
Wat zijn de symptomen van een fibro-adenoom?
A
- een glad, stevig en rond knobbeltje;
- beweeglijk knobbeltje;
- geen pijn
5
Q
Waaruit bestaat de behandeling van een fibro-adenoom?
A
- meestal niet nodig
- In 30% van de gevallen wordt het fibro-adenoom geleidelijk aan kleiner
6
Q
Wat zijn cysten (in de borst)?
A
- holte gevuld met vocht.
- komen regelmatig voor
- oorzaak is meestal verstopping van melkkanaal.
7
Q
Wat zijn de symptomen van cysten (in de borst)?
A
- ronde, stevige, gladde knobbeltjes die van vorm kunnen veranderen wanneer je erop drukt
- pijn
- veranderingen van grootte onder invloed van de menstruele cyclus
8
Q
Waaruit bestaat de behandeling van cysten (van de borst)?
A
- niet altijd nodig
- wnr zv last ondervindt zal cyste leeggezogen worden door punctie of zal operatie nodig zijn
9
Q
Wat zijn papillomen?
A
klein goedaardig gezwel in een melkkanaal, net onder tepelhof
10
Q
Wat zijn de symptomen van papillomen?
A
- afscheiding van bloed uit de tepel;
- afscheiding van vocht uit de tepel
11
Q
Waaruit bestaat de behandeling van papillomen?
A
Operatief zal men het melkkanaal en het papilloom verwijderen.
12
Q
Wat is een mammacarcinoom?
A
= borstkanker
- meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen
13
Q
Wat doet men ter preventie van borstkanker?
A
Bevolkingsonderzoek speelt een belangrijke rol in het tijdig opsporen en behandelen van deze aandoening.
14
Q
Wat zijn de symptomen van een mammacarcinoom?
A
- tastbaar knobbeltje in borst of onder oksel;
- ongewone zwelling van borst;
- ongewone contour van borst;
- intrekking van huid van borst;
- huidirritatie t.h.v. borst
- veranderingen aan tepel (bv. intrekking, schilfering; afscheiding van vocht of bloed).
15
Q
Wat zijn de risicofactoren voor borstkanker?
A
- vrouwelijk geslacht;
- stijgende leeftijd;
- familiale voorgeschiedenis (mensen kunnen drager zijn van gen dat ontwikkeling van borst- en eierstokkanker sterk verhoogt);
- late menopauze;
- gebruik van anticonceptie;
- kinderloosheid;
- partus op latere leeftijd;
- niet geven van borstvoeding;
- overgewicht;
- weinig beweging;
- overmatig alcohol gebruik;
- roken
16
Q
Wat zijn de aandachtspunten bij een zelfonderzoek van de borst?
A
- observatie borst:
o positie:
▪ staand met afhangende armen
▪ staand met opgeheven armen
▪ staand in zijaanzicht.
o Wat observeer je?
▪ gelijke hoogte van borsten;
▪ gelijke grootte van borsten;
▪ uiterlijke veranderingen van borst en/of tepel; - druk uitoefenen op tepel en controleren of er vocht uit komt;
- palpatie van borsten:
o positie:
▪ liggende houding;
▪ staande houding;
o Hoe palpeer je?
▪ gebruik 3 vingers of platte hand;
▪ maak draaiende bewegingen; - palpatie van de okselklieren.
17
Q
Welke onderzoeken worden gedaan om borstkanker vast te stellen?
A
- anamnese
- bloedafname: stijging van CEA (= carcino embryonaal antigeen)
- mammografie:
- geeft dit weer:
▪ omtrekveranderingen van de borst;
▪ toename van bloedvaten;
▪ aftekening van tumor en tentakels - indicaties
▪ vrouwen boven 50 j: om 3 jaar
▪ verhoogd risico: jaarlijks onderzoek
- geeft dit weer:
- Echografie
- punctie-biopsie
- scan: opsporen uitzaaiingen
- PET-scan
18
Q
Welke punctie-biopsie methoden zijn er om borstkanker vast te stellen?
A
- punctie
- biopsie
- mammooom-biopsie
19
Q
Hoe gaat men te werk bij een punctie om borstkanker op te sporen?
A
hierbij gaat men met fijne naald tot in gezwel om vocht op te zuigen voor onderzoek; hierdoor kan men de aard van gezwel vaststellen; gebeurt zonder verdoving;
20
Q
Hoe gaat men te werk bij een biopsie om borstkanker op te sporen?
A
hierbij gaat men met dikkere naald tot in gezwel om weefselstalen op te nemen voor onderzoek; hierdoor kan men aard van gezwel vaststellen; onder verdoving
21
Q
Hoe gaat men te werk bij een mammotoom-biopsie om borstkanker op te sporen?
A
- zv in buiklig op onderzoekstafel geïnstalleerd
- te onderzoeken borst hangt in opening naar beneden
- meerdere RX opnames van borst om letsel nauwkeurig te bepalen
- biopsienaald wordt in exacte positie geplaatst en in borst gebracht
- vaak nogmaals RX opnamen gemaakt ter controle, voor er weefselstalen genomen worden
22
Q
Welke vormen van borstkanker kunnen worden gediagnotiseerd?
A
- ductaal carcinoom: het carcinoom zit in een melkgang;
- lobulair carcinoom: het carcinoom zit in een melkklier.
23
Q
Waarvan is de behandeling van borstkanker afhankelijk?
A
De behandeling van borstkanker is sterk afhankelijk van de tumorgrootte, het stadium
waarin de zorgvrager verkeerd en de wens van de zorgvrager.
24
Q
Wat zijn de mogelijke behandelingen van een mammacarcinoom?
A
- chirurgische behandeling
- radicale mastectomie
- partiële mastectomie
- subcutane mastectomie
- sentinel- of schilwachtklierprocedure
- radiotherapie
- chemotherapie
- hormoontherapie
- medicamenteus
- door sterilisatie
25
Wat houd een radicale mastectomie in?
= radicale borstamputatie
- borstklier, okselklier en volledige borstspieren verwijderd
26
Wat houd een partiële mastectomie in?
= borstsparende operatie
- borstweefsel zoveel mogelijk sparen
- trachten enkel de tumor te verwijderen (indien nodig samen met wat omliggend borstweefsel en de okselklieren)
- kan enkel bij vroeg stadium
- na wegname kan er asymmetrie zijn -> later gecorrigeerd
27
Wat houd een subcutane mastectomie in?
= onderhuidse borstamputatie
- borstweefsel en eventueel de okselklieren verwijderen met het behoud van de huid en tepel
- aansluitend reconstructie
28
Wat houd een sentinel- of schildwachtklierprocedure in?
- sentinelklier = eerste klier naast de tumor, waarlangs lymfevocht van de borststreek wordt afgevoerd;
- procedure gaat men de sentinelklier opzoeken met contraststof; wanneer er tumorcellen aanwezig zijn, zal men een okselklier-uitruiming doen
29
Wanneer zal men radiotherapie toepassen bij borstkanker?
gebeurt meestal aanvullend nadat alle chirurgische ingrepen geheeld zijn; men kan plaatselijk werken door tijdelijk radioactief materiaal in het weefsel aan te brengen;
30
Wanneer wordt chemotherapie toegepast bij borstkanker?
dit is meestal een aanvullende behandeling na chirurgie; kan ook in combinatie met radiotherapie;
31
Hoe kan hormoontherapie helpen bij borstkanker?
-> bij hormoongevoelige tumor
o medicatie die hormoonproductie stillegt, zv moet die 5 tot 10 jaar innemen, dit kan herval tot 50% terugdringen -> vroegtijdige menopauze
o sterilisatie (= eileiders worden afgesloten) bij jonge vrouwelijke zorgvragers, omdat zwangerschap nefaste gevolgen kan hebben voor bepaalde tumoren
32
Welke liggingsafwijkingen van de baarmoeder zijn er?
- retroflexie van de uterus
- prolaps
33
Wat is retroflexie van de uterus?
- uterus is naar achter kantelen
- bij sommige vrouwen: n heeft de uterus deze houding spontaan aangenomen en wordt dit niet beschouwd als liggingsafwijking
- gedwongen: heeft steeds onderliggende oorzaak zoals
tumoren, cysten, verklevingen …
- behandeling afhankelijk van
oorzaak
34
Wat is een prolaps?
= verzakking
- ontstaat door verzwakking van onderliggende steun- en bandenweefsel. Deze verzwakking treedt op door toenemende leeftijd, na meerdere baringen of door zeer hoge druk in buikholte (bv. hoesten, tumoren …).
- kan inwendig en uitwendig
35
Welke lichaamsdelenkunnen verzakken (prolaps)?
* vagina;
* urethra;
* blaas;
* rectum
* uterus
* darmlissen
36
Wat zijn de mogelijke symptomen van een prolaps?
* mictieproblemen;
* defecatieproblemen;
* pijn of moeilijkheden bij seksueel contact;
* het gevoel dat er ‘iets uithangt’ of dat je ‘ergens op gaat zitten’.
37
Waaruit bestaat de behandeling van een prolaps?
De behandeling van een prolaps gebeurt meestal operatief
38
Wat zijn mogelijke gynaecologische infecties?
- schimmelinfecties
- herpes genitales
39
Waarom is de vagina gevoelig voor infecties?
- vagina is donker, warm en
vochtig en bevat bovendien veel glycogeen -> ideale voedingsbodem voor schimmels zoals de candida albicans
- gebruik van geparfumeerde zepen en antibiotica kunnen schimmels bevorderen
40
Wat zijn de symptomen van gynaecologische infecties?
* jeuk;
* branderige pijn;
* rode, glanzende huid;
* wit, klonterig beslag tussen huidplooien en aan wand van vagina
* oedeem ter hoogte van de labia.
41
Hoe wordt een gynaecologische schimmelinfectie onderzocht?
nemen van kweek om schimmel te bepalen om zo een efficiënte behandeling op te starten
42
Waaruit bestaat de behandeling van een gynaecologische schimmelinfectie?
antimyotica: crème, tablet of
ovule. Bij frequente recidieven zal men langer behandelen, eventueel een orale behandeling opstarten en ook de partner behandelen
43
Wat is herpes genitales?
-> veroorzaakt door herpessimplex-2 virus
- SOA die infectie veroorzaakt van huid en slijmvliezen in en rondom geslachtsdelen
44
Wat zijn de symptomen van herpes genitales?
begin: Bij uitbraak zeer besmettelijk:
* een lokaal branderig gevoel;
* zenuwpijnen in het bekken en de benen.
na enkele dagen:
* pijnlijke zweren ter hoogte van de vagina, de labia, de baarmoedermond en de anus;
* de pijn neemt af na 48 uur en verdwijnt na een 7-tal dagen;
* koorts;
* hoofdpijn;
* opgezwollen klieren in de liezen;
* afscheiding uit de vagina;
* algemene malaise;
* mogelijke urineretentie.
na 3tal weken: symptomen nemen af
45
Welke onderzoeken worden gedaan bij herpes genitales?
* klinisch onderzoek;
* viruskweek;
* bloedafname om antilichamen aan te tonen.
46
Wat is de behandeling van herpes genitales?
symptoomverlichting:
* pijnstillers;
* warmte;
* verblijfssonde in het geval van urineretentie
Recidieven zijn mogelijk omdat het virus steeds latent aanwezig blijft in het lichaam -> klachten meestal minder hevig en kort -> tussen recidiven niet besmettelijk
47
Wat doet men bij de bevalling in geval van een een herpes infectie?
Bij een zwangerschap is er een reëel gevaar op besmetting van het kind via het baringskanaal tijdens de bevalling. Men zal bij een gekende herpesbesmetting steeds overgaan tot een sectio.
48
Wat is endometriose?
vorming van weefsel uit endometriumcellen, buiten uterus. Het endometriumweefsel reageert, ongeacht waar in lichaam, op hormonale schommelingen van menstruatiecyclus. Net zoals slijmvlies in uterus ontwikkelt
het zich en ‘bloedt’ het elke maand
49
Wat gebeurt er met het bloed vrijgekomen buiten de uterus bij endometriose?
vrouw kan geen uitwendig bloedverlies vertonen. Het bloed en de endometriumcellen die
worden afgestoten, kunnen de omgevende organen en het buikvlies (het vlies rond de organen in de buik) irriteren.
50
Wat zijn de mogelijke lokalisaties van endometriose?
* ovarium;
* tuba;
* blaas;
* peritoneum;
* darmwand;
* navel;
* lymfeklieren
51
Wat zijn de symptomen bij endometriose?
* pijn;
* opgeblazen buik;
* obstipatie;
* diarree;
* vermoeidheid;
* onregelmatige menstruatie;
* onvruchtbaarheid.
52
Hoe wordt de diagnose van endometriose gesteld?
gesteld aan de hand van de klachten. Om de diagnose te bevestigen kan men een laparoscopie uitvoeren en de verspreiding vaststellen
53
Waaruit bestaat de behandeling van endometriose?
* pijnstilling;
* hormonale behandeling;
* laparoscopisch verwijderen van het weefsel
54
Welke tumoren ter hoogte van de uterus bestaan er?
- fibroom
- cervixcarcinoom
- endometriumcarcinoom
- ovariumcarcinoom
55
Wat is een fibroom?
= vleesboom: goedaardig gezwel van wand van uterus in bind-of spierweefsel
- groei van deze gezwellen is afhankelijk van oestrogeenproductie bij
vrouw en zal zich voordoen tijdens vruchtbare levensfase van vrouw.
56
Wat zijn de symptomen van een fibroom?
* abnormale vaginale afscheiding;
* klachten bij urineren;
* pijn;
* overvloedige menstruatie;
* vruchtbaarheidsstoornissen.
57
Waaruit bestaat de behandeling van een fibroom?
- geen klachten: regelmatig opgevolgd
- indien nodig: fibroom operatief verwijderd worden (= embolisatie)
of zal uterus in zijn geheel verwijderd worden (= hysterectomie)
58
Wat zijn de eigenschappen van een cervixcarcinoom?
= baarmoederhalskanker
- ontstaat in het overgangsgebied tussen cervix en baarmoedermond
- meest voorkomende kwaadaardige tumor ter
hoogte van uterus.
59
Wat zijn mogelijke risicofactoren van een cervixcarcinoom?
* jong begonnen met seksuele activiteit;
* frequente partnerwissel;
* slechte seksuele hygiëne;
* roken;
* AIDS;
* immuun onderdrukkende medicatie;
* hormoontherapie (verder onderzoek nog noodzakelijk)
60
Wat zijn mogelijke symptomen van een cervixcarcinoom?
* abnormale vaginale afscheiding;
* onregelmatig vaginaal bloedverlies;
* contactbloedingen;
* bloedingen na de menopauze;
* buikklachten;
* pijn in benen of rug;
* vermoeidheid;
* gewichtsverlies;
* problemen bij het plassen of de stoelgang
61
Waaruit bestaat de behandeling van cervixcarcinoom?
Afhankelijk van stadium van ziekte zal operatieve behandeling en/of chemotherapie noodzakelijk zijn.
62
Wat is een endometriumcarcinoom?
= baarmoederkanker
- ontwikkelt zich in endometriumweefsel van uterus
- symptomen en behandeling zijn gelijklopend met die van het cervixcarcinoom
63
Wat is een ovariumcarcinoom?
Bij eierstokkanker is er sprake van kwaadaardig gezwel in eierstok en/of eileider. De ziekte ontstaat vaak op latere leeftijd: gemiddelde leeftijd waarop iemand eierstokkanker krijgt is 62 jaar
64
Wat zijn de symptomen van ovariumcarcinoom?
* pijn in de onderbuik of rug;
* opgezette buik;
* misselijkheid;
* verstopping;
* diarree.
65
Waaruit bestaat de behandeling van ovariumcarcinoom?
De behandeling verloopt net zoals bij een cervixcarcinoom
