DCD Flashcards
1
Q
Wat is DCD? (inleiding)
A
- moeilijkheden bij taken motorische vaardigheden
- onhandig, stuntelig, moeizaam, minder coördinatie
- motorisch leerproces is verstoord
- geen aantoonbare medische aandoening noch verstandelijke beperking
2
Q
Hoe herkennen we de hoofdkenmerken van DCD?
A
- aard = erg verscheiden
- soms reeds bij de eerste mijlpalen
- soms pas veel later duidelijk
- meestal duidelijk vanaf de kleuterleeftijd (knippen, plakken, turnen)
3
Q
Wat zijn de hoofdkenmerken van DCD?
A
- ‘andere’ motorische ontwikkeling
- kwaliteit van bewegingen is anders
- soms zwakke prestaties op alle motorische vlakken
- enkel fijnmotorisch
- enkel grofmotoorisch
- aanpassen van eigen bewegingen aan bewegend voorwerp
- houding
- evenwicht
- complexere opeenvolging van bewegingen
- moeite met automatiseren en integreren van handelingen
- leren schrijven, aankleden, eten, …
4
Q
Wat weet je nog van DCD?
A
- heterogene groep!!
- vaak invloed op andere ontwikkelingsdomeinen
- belemmert dagelijks functioneren
- levenslang: koken, boodschappen, job, opvoeding, autorijden, …
5
Q
Wat zijn andere kenmerken van DCD?
A
- ruimtelijk-visueel
- executieve functies
- planning en organisatie
- tijd inschatten
- aandacht en concentratie
- problem-solving
- flexibiliteit in denken
- sociaal emotionele ontwikkeling
- zelfbeeld
- uitgesloten
- terugtrekken of externaliserend (stil of clownesk of storend)
- faalangstig
6
Q
Wat zijn signalen van DCD in de kleuterklas?
A
- te zwakke of te gespannen potloodgreep
- problemen op grof motorisch vlak
- leren hanteren van een schaar, stift, bestek, … gebeurt niet spontaan en moet expliciet aangeleerd worden
- verhoogde afleidbaarheid
- leren minder uit beweging door afwezigheid of verminderd kinesthetisch gevoel
- traag bij het uitvoeren van taken
7
Q
Wat zijn signalen van DCD in de lagere school?
A
- handschrift
- motorische onhandigheid
- moeite met overschrijven van het bord
- moeite met meervoudige instructies
- tragere aandachtsspanne en verwerkingscapaciteit
- LO: vaak plagerijen
- oriëntatie in tijd en ruimte
- visueel ruimtelijke vaardigheden
- orde en structuur
- algemeen gering organisatievermogen
- geheugen
- spreken
- sociale vaardigheden
8
Q
Wat zijn signalen van DCD in het secundair?
A
- moeite met overschrijven van het bord en maken hierbij veel fouten
- spelling: concentratie voor lettervorming en -verbindingen vraagt veel energie
- zwakke automatisatie van tafels en eenvoudige bewerkingen
- moeite met het gebruik van een gradenboog, passer, … bij het schetsen en tekenen van figuren
- moeite met ruimtelijke figuren, voorstellingen, indelingen, …
- moeite met zinsbouw en -ontleding (vreemde talen)
- moeite met kaartlezen, zwak oriëntatievermogen, moeite met reliëfvoorstellingen (Aardrijkskunde)
- moeite met oefeningen met snelle opeenvolgingen, evenwichtsoefeningen en coördinatieoefeningen; problemen met zich zelfstandig aankleden (LO)
9
Q
Wat zijn sterktes van leerlingen met DCD?
A
- humor
- lef
- doorzetten
- zorgzaam
- vindingrijk
- flexibel
- goed in denken en praten
- gevoelig
- problemen oplossen
10
Q
Wat is de prevalentie van DCD?
A
- erg uiteenlopende cijfers
- 5-6%
- geslachtsratio 3 tot 7 keer meer bij jongens
11
Q
Wat is de prognose van DCD?
A
- stoornis verdwijnt niet
- sociaal-emotionele problemen
- verschillende moeilijkheden op latere leeftijd
- gunstige prognose?
- geen afwachtende houding afnemen! (“groeit er wel uit”)
- begeleiding kan cruciaal zijn om vaardigheden aan te leren en de secundaire kenmerken te voorkomen
- zorg op maat
12
Q
Wat met comorbiditeit/associatie met DCD?
A
- ADHD: 50% (2 richtingen)
- leerstoornissen: duidelijk in de praktijk, minder in de literatuur
- ASS: motorische problemen onderdeel van de stoornis ASS?
- slechts weinig zuiver DCD
13
Q
Wat met diagnostiek bij DCD?
A
- DSM-V criteria / ICD-10 definitie
- medische oorzaak uitsluiten (arts)
- multidisciplinair!
- motorisch onderzoek
- ergotherapeutisch onderzoek
- psychologisch onderzoek
- (logopedisch onderzoek)
- weinig aanmeldingen (uitzondering: schrijfmotorische problemen)
- vaak aangemeld in kader van andere stoornissen
- laat opgespoord
- geen algemene richtlijnen op vlak van: testen, ernst van de achterstand
14
Q
Hoe verloopt de intake bij DCD?
A
- algemene ontwikkeling:
- verschillende domeinen
- focus op motorische ontwikkeling en EF
- medische opvallendheden
- familiale anamnese
- informatie over schools functioneren
- eerder onderzoek?
15
Q
Welk pyschodiagnostisch onderzoek wordt er gedaan bij DCD?
A
- cognitieve vaardigheden
- aandacht en concentratie
- intelligentie: discrepantie verbaal en non-verbaal
- belevingsonderzoek
- observaties
16
Q
Welke soorten onderzoek wordt er gedaan bij DCD?
A
- motorisch onderzoek
- visueel-ruimtelijk onderzoek
17
Q
Welke test wordt het meest gebruikt voor motorisch onderzoek?
A
Movement ABC: Assessment Battery for Children
18
Q
Wat is Movement ABC?
A
- specifiek voor DCD
- vragenlijst en motorische test
- acht items (korte afnameduur)
- subtesten:
- manuele vaardigheid
- balvaardigheid
- statisch en dynamisch evenwicht
19
Q
Hoe wordt visueel-ruimtelijk onderzoek gevoerd bij DCD?
A
- visuele waarneming:
- motoriek gedeeltelijk gestuurd door visus
- visueel-ruimtelijk: problemen
- testen: alle motorische componenten uitsluiten (DTVP2)
- ruimtelijke oriëntatie en structuratie
- oriëntatie: ruimte organiseren vanuit zichzelf
- structuratie: ruimte organiseren vanuit willekeurig standpunt
- perceptueel en motorisch onderscheiden
- visueel-motorische integratie
- impliciet in motorische taken
- soms meer nodig: aanpassen aan bewegend voorwerp (miliseconde)
- oog-handcoördinatie
- VMI test
- praxis
20
Q
Wat is de VMI-test?
A
- ruimtelijke perceptie vertalen in motorisch antwoord
- kopiëren van geometrische figuren
- extra taken om visuele perceptie te onderscheiden van motorische coördinatie
21
Q
Wat is praxis?
A
dagelijkse handelingen:
- met objecten
- doe alsof gebaren
- gebaren
- houdingen en handposities aannemen
22
Q
Hoe wordt ondersteuning, begeleiding en behandeling bij DCD uitgewerkt?
A
- belangrijk
- 3 vormen:
- psycho-educatie: literatuur, ervaringscircuit
- motorische therapie: vaardigheden aanleren/trainen, relaxatietherapie, spel- en danstherapie
- omgeving aanpassen
- secundaire kenmerken: angsten, sociale vaardigheden, emoties, zelfbeeld
23
Q
Wat is het doel van ondersteuning, begeleiding en behadeling van DCD?
A
- positiever zelfbeeld
- emotionele beleving
- succeservaringen
24
Q
Leg uit: psycho-educatie en oudertraining bij het begeleiden van DCD?
A
- informatie over de stoornis
- aanvaarden
- principes overlopen
- compensaties, verbale of visuele sturing
- draagkracht kind, ouders en gezin nagaan
- ouders samen met kind bewegingsspelletjes laten doen
- succeservaringen
- tips naar vrijetijdsbesteding
- huiswerkoefeningen
25
Q
Wat zijn algemene tips voor het begeleiden van kinderen met DCD?
A
- interesse kind
- hoe leert mijn kind best?
- veel helpen in dagdagelijkse zaken
- kind leren aangeven wat het nodig heeft
- oefen wanneer er tijd en rust is
- oefen volgorde van taken
- eigen ideeën van kinderen
- visualisatie
- materiaal
26
Q
Wat is de bewegingspedagogiek van Veronice Sherborne?
A
- “All children need to feel at home in their own body”
- 2 pijlers:
- bewust worden van eigen lichaam als stap naar zelfbewustwording
- relatievorming
- essentie: geloof in de sociaal-emotionele kracht van beweging
- aanleren motorische vaardigheden: geen prioriteit
- wel plezier en succes laten beleven
- wel relationeel bezig zijn
- bewegen stimuleert de ontwikkeling
27
Q
Leg uit: zelfbewustwording?
A
- dragen van gewichten
- veilige grond
- free-flow bewegingen
- eigen lichaam
- bewustwording van de ruimte
28
Q
Leg uit: relatievorming?
A
3 soorten:
- met-elkaar relaties
- tegen-elkaar relaties
- samen-relaties
29
Q
Wat is het doel van de bewegingspedagogiek van Sherborne?
A
- lichaamsbeheersing
- relationele vaardigheden
- gevoel van eigenwaarde
30
Q
Hoe ziet de begeleiding van DCD eruit?
A
- kinesitherapie
- ergotherapie
- psychologische begeleiding
- logopedie
=> opletten voor overdaad
31
Q
Wat met samenwerken (met ouders en school) bij DCD?
A
- ouders en school
- grens van therapeutische mogelijkheden
- beperkingen aanvaarden
- compensatiestrategieën
- eenvoudige tips, aanpassingen of hulpmiddelen
- maximaal mogelijke aanpassing
- leefbaar
- inleefsessies!
- dyspraxis (facebook)
32
Q
Wat met de schoolkeuze van leerlingen met DCD?
A
- regulier
- momenteel niet zo bekend
- weinig gerichte zorg
- positieve trend
- redelijke aanpassingen
- leersteuncentrum
- type 4
- moeilijk
- BuO (type 4 of basisaanbod)
- individueel handelingsplan
- therapie motorische ontwikkeling
- wanneer geen therapie => ondersteuning van leerkracht
- samenwerking met de ouders
33
Q
Wat kunnen schoolinterventies zijn bij DCD?
A
- opnemen in zorgbeleid:
- psycho-educatie en ondersteuning leerkrachten
- redelijke aanpassingen: aangepast aan leerling
- tips: MATCH
34
Q
Waar staat MATCH voor?
A
- Modify the task
- Alter your expectations
- Teach strategies
- Change the environment
- Help by understanding
35
Q
Wat zijn tips voor begeleiding van leerlingen met DCD?
A
- zelfvertrouwen stimuleren
- bewegingen beter laten controleren
- laten participeren aan klasgebeuren
- helpen bij organiseren
- materiaal in klas
- speeltijd
- kleuterklas
- les lichamelijke opvoeding
