ASS: begeleiding Flashcards
Wat zijn uitgangspunten van begeleiding bij ASS?
- inclusie
- iedereen mag zijn wie hij/zij is
- aanpassing van persoon met ASS aan omgeving OF aanpassing van omgeving aan persoon met ASS?
- begeleiding op maat
- met respect voor de eigenheid
- gericht op omgeving
- oog hebben voor mogelijkheden en sterktes
- diagnose hard aan
- levenslange grote impact op kind en omgeving
- begeleiding van secundaire kenmerken => meer ruimte voor aanleren van vaardigheden
- begeleiding: optimaliseren van het functioneren (kind & context)
Wat zijn de hoofzakelijke vormen van begeleiding bij ASS?
- psycho-educatie
- interventies gericht op sociaal-emotioneel functioneren
- sociale vaardigheidstraining
- werken met sociale verhalen
- emoties
Wat zijn nog andere vormen van begeleiding bij ASS?
- gedragstherapie
- technologie en digitale vormen
- alternatieve methodes (mindfulness, TMS, …)
- medicatie
- ouderbegeleiding
Leg uit: psycho-educatie in de begeleiding van ASS?
- begint reeds in adviesgesprek
- inzicht en aanvaarding van de stoornis
- emoties (rouwfase): opluchting, verdriet, kwaadheid, wanhoop, onmacht, onzekerheid, schaamte, weerstand/ontkenning
- felle eerste reactie => HV mee om kunnen
- hoop op verdwijnen van problemen
- toekomstdromen vergaan plots
- wat zijn nog toekomstmogelijkheden?
- besef dat hun leven sterk zal beïnvloed worden
- samen op zoek naar steun
- informatie
- kenmerken en secundaire problemen
- vertaald naar casus
- sterktes, mogelijkheden en noden nagaan (kind, ouder, school)
- realistische toekomstplannen
- ook belangrijk voor kind zelf (literatuur of werkboek)
- kind zelf, brussen, school, omgeving betrekken
- iteratief: meerdere sessies, te veel emotie, te veel informatie, best bij elke nieuwe overgang => sessie
- interactief: concrete voorbeelden, die ouders of kind of anderen zelf aanbrachten
- middelen voor psycho-educatie kunnen ondersteuning bieden
Vanuit welke zes basisprincipes start men begeleiding bij ASS?
- autistisch denken
- basisrust (!!)
- concrete communicatie
- dubbelspoor
- eigenheid
- functionaliteit
Leg uit: basisrust als basisprincipe voor begeleiding?
- voor een veilige en overzichtelijke wereld zorgen, een wereld die rust geeft
- verwachtingen niet te hoog leggen
Wat is de geschiedenis van het ontstaan van interventies op sociaal-emotioneel functioneren bij ASS?
- ‘60: ASS = gedragsstoornis => gedragstherapie
- via operante conditionering gedrag afleren
- ‘80: problemen sociale interactie en de taal: oorzaak van de gedragsproblemen => therapie richten op aanleren van deze vaardigheden
Leg uit: sociale vaardigheidstraining?
- contactname en sociale interactie stimuleren => sociale relaties
- afhankelijk van ontwikkelingsniveau, leeftijd, ernst
- liefst in groep
- twee begeleiders (modelling en observeren)
- aanleren van gewenst gedrag in kleine deelstappen
- rollenspelen (transfer => ouders en school inschakelen)
- sowieso ook de algemene tips toepassen
- protocollen
Welke vaardigheden leren we aan bij sociale vaardigheidstraining?
- communiceren
- spelen
- emoties en gevoelens begrijpen
- conflicthantering
- vriendschappen
- alsof doen
Wat is de functie van sociale verhalen?
om sociale contexten voorspelbaarder te maken
Leg uit: emoties?
- gezichtsherkenning?
- beter => vertrekken vanuit context
- gezichten weglaten op prenten
- zelf emoties laten ervaren
- omgeving betrekken: elke emotie benoemen
- omgaan met emoties
- niet altijd en overal emoties kunnen uiten
- soms is een emotie moeilijk te interpreteren: dat magL
Leg uit: individuele (cognitieve) therapie?
- kan effectief zijn voor secundaire problemen, zoals angsten, dwanghandelingen, …
Welke problemen zijn er bij individuele (cognitieve) gedragstherapie bij ASS?
- therapeutische relatie
- motivatie
- begrip
- generalisatie
Wat is ABA? En wat zijn de doelen van deze gedragstherapie?
- Applies Behavior Analysis: pure gedragsmatige aanpak
- doelen:
- zelfstandigheid verhogen (zindelijkheid, aankleden, eten)
- spelvaardigheden
- taal
- contactname
- reduceren van ongewenste gedrag
Leg uit: digitale methodes en technologie in begeleiding van ASS?
- vertrouwd
- overal mee te nemen
- nadeel: link met menselijke realiteit vermindert
- apps, iPad, …
Wat zijn mogelijke alternatieve methodes in begeleiding van ASS?
- lego therapie
- dolfijntherapie/equitherapie (paarden)
- Son-Rise
- Oxytocine
- TMS (spiegelneuronen)
Leg uit: medicatie in begeleiding van ASS?
- delicaat thema
- secundaire kenmerken:
- angst, depressie, dwang, slaapproblemen, concentratie, beweeglijkheid
- anti-depressiva, anti-psychotica, stemmingsstabilisatoren, concentratiemedicatie
- openheid voor therapie
- komt niet vaak voor in de behandeling: steeds pas na andere methodes
Leg uit: ouderbegeleiding in begeleiding van ASS?
- behandeling: mediatietherapie
- ouders leren gedrag begrijpen en aanpassingen doen
- geen perfectie nastreven
- stapsgewijs werken
- durf risico’s nemen
- verwachtingen bijstellen en alle inspanningen waarderen (ook zonder resultaat)
- hulpvraag ouders
- geen universeel werkende aanpak
- samen met ouders plan uitwerken
- ABC observaties
- hypothesen uittesten
Wat is mediatietherapie?
= dat de omgeving als mediator wordt gebruikt om het gedrag van het kind te begrijpen en de omgeving aan te passen aan de noden
Op welke manier wordt ouderbegeleider uitgevoerd?
- antecedenten interventies: vooraf verhelderen
- consequente interventies: nadien uitleg geven
- beide bieden voorspelbaarheid
- maken de onduidelijke wereld wat bevattelijker
Leg uit: antecedente interventies?
- context verhelderen
- nadruk op voorkomen van stress/angst/probleemgedrag
- situatie inrichten opdat de kans op probleemgedrag verkleint
- kind weet en begrijpt wat er van hem/haar verwacht wordt
- minder gedragsproblemen
- 3 vormen:
- voorspelbaarheid creëren & verheldering bieden
- duidelijke afspraken hanteren
- duidelijke communicatie
Leg uit: voorspelbaarheid creëren & verheldering bieden als vorm van antecedente interventie?
- abstracte zaken concreet maken
- sociale situaties uitleggen
- niet altijd gewoon prikkelreductie
- kan helpend zijn
- leren prikkels verwerken
- regelmaat in de dagindeling, tijdsindeling
- vb. visualisatie, time timer, picto’s, stappenplannen, enz
Leg uit: duidelijke afspraken hanteren als vorm van antecedente interventie?
- eenvoudige en duidelijke afspraken
- niet te veel
- consequente toepassing
- gedragsregels én sociale regels
Leg uit: duidelijke communicatie als vorm van antecedente interventie?
- erg belangrijk!
- duidelijk aangeven wat er verwacht wordt (verbaal of visueel)
Wat zijn belangrijke aspecten van duidelijke communicatie?
- duidelijke en concrete taal
- zeg wat wel verwacht wordt (niet wat er niet verwacht wordt)
- eerst uitleg, context dan instructie
- herhaal de uitleg
- één voor één opdrachten geven
- bevelend
- maak duidelijk dat je communicatie voor hem/haar bedoeld is
- vb. visualisaties, voortdurend anticiperen, enorme opdracht voor ouders maar effectief
Leg uit: consequente interventies?
- reacties van de ouders op reeds gesteld gedrag
- niet altijd effectief (verbeelding)
- operante conditionering
- positief of negatief
- gedrag uitdoven
Wat zijn positieve consequenties?
- beloners: visualiseren
- eerst uitmaken wat voor kind belonend is
- vaker voorkeur voor materiaal of steeds hetzelfde
- toelaten van repetitief gedrag of gefixeerde interesse
Wat zijn negatieve consequenties?
- liever vooraf bepalen wat niet en wel kan (alles helder?, mogelijkheden tot communicatie?)
- straffen: eerst uitmaken wat straffend is
- in principe niet echt effectief: contextgebonden, persoonsgebonden, generalisatie?
=> voorspelbaarheid belangrijk - ouders moeten hun consequentie vooraf toelichten
- consequent en consistente toepassing
Hoe kan je fixaties of stereotiep gedrag inzetten?
- als beloner
- om sociaal gedrag te stimuleren
- als model voor gewenst gedrag
- om communicatie te stimuleren
- stress te verlagen (basisrust)
- in het leerproces
Welke vormen van oudertraining zijn?
- individueel, in koppel of in groep
- oudertraining: lotgenoten, steun, leren van elkaar
- videotraining
- ook nood aan gezinsbegeleiding
- erg particuliere oplossingen
- aandacht voor anderen in het gezin
=> begeleiding van brussen - lang vergeten groep
- ontspanning/leuke activiteiten
- psycho-educatie
- belang van netwerken en sociale steun
Wat is de meest effectieve therapie bij ASS?
- nooit één wondertherapie
- weinig wetenschappelijk onderzoek/controle
- vaak is de drijvende kracht: individuele aandacht
Wat zijn de criteria van effectieve therapie?
- geïndividualiseerd
- ouders actief betrokken
- vaardigheden aanleren
- aanpassing contexten
Wat zijn schoolinterventies in begeleiding van ASS?
- onveilige omgeving
- nog te vaak gericht op aanpassen aan de norm: moet leren en kunnen wat de anderen kunnen en leren
- moeilijk gedrag => kindgericht en symptoomgericht
Wat is het doel van schoolinterventies?
- tegemoet komen aan de noden
- kind begrijpen
- voorkomen
- aanvaarden
Wat is de kern van schoolintervenies?
kern = open mind en bereid tot aanpassen van de context
- accepteer de leerling zoals hij is
- wees emotioneel neutraal, dus word niet boos of verdrietig
- verleen veiligheid en structuur
- maak onderscheid tussen onwil en onmacht
- maak gebruik van de specifieke sterke kanten van een leerling en houd rekening met de zwakke kanten
Wat met de schoolkeuze van leerlingen met ASS?
- geen éénduidig antwoord
- afhankelijk van: ernst stoornis, ernst gedragproblemen, niveau sociale ontwikkeling, intelligentieniveau, draagkracht school, middelen school, bereidheid school, visie school
ondersteuning door:
- leersteundecreet
* redelijke aanpassingen
* ondersteuning (ondersteuningsnetwerk)
- REVA
- privé
BuO type 9
Hoe ziet BuO type 9 eruit?
- kleine klassen
- specifieke aanpak (voorspelbaar)
- dagritme
- visualisatie
- ruimte en infrastructuur
- afgestemde activiteiten
- vaardigheden leren
- veel aandacht voor sociale en emotionele aspecten
Wat zijn algemene principes in de begeleiding van ASS?
- alle tips naar ouders toe gelden hier ook
- psycho-educatie en ondersteuning leerkracht belangrijk
- voorspelbaarheid: ruimte, tijd en anderen
- concrete communicatie en duidelijke afspraken: oog voor beloning (van inspanning)
Wat zijn de voordelen van het inzetten van fixatie?
- helpen bij leerproces en motivatie
- stressreducerend en verwerking negatieve emoties
- erkenning kind
- vb. beloningen, verhaallijnen, vraagstukken, talenten, …
Wat zijn leerproblemen bij leerlingen met ASS?
- autistisch denken
- verwerken informatie en prikkels anders (geheugen en ophaling)
- oplossingsstrategieën aanleren
- aandacht- en concentratieproblemen
- laag tempo
- concreet denken
- organisatie
- hoofd- en bijzaken onderscheiden
- contextblindheid
- verlies in details
- niet flexibel denken en handelen
- moeilijker bij nieuwe zaken (thema)
- generalisatie
- wisselende resultaten
Hoe kunnen we het leerproces van leerlingen met ASS ondersteunen?
- tempo aanpassen
- stappenplannen
- leermethodes uitkiezen
- concrete en expliciete instructies
- visualiseren
- transfer oefenen
- ondersteunen bij plannen en organiseren
- digitale tools
Wat met sociale interactie in school?
- hoge eisen in schoolse context
- psycho-educatie klasgenoten
- gedrag gedeeltelijk toelaten of kind beschermen
- streven naar:
- aanleren van sociale vaardigheden
- verhogen van de autonomie en de zelfredzaamheid
Wat zijn concrete tips wat betreft communicatie bij ASS?
- positieve verwachtingen
- positieve communicatie
- positieve bekrachtiging
- kort en rustig
- geef extra bedenktijd
- eenduidig en helder
- concreet en nog concreter
Wat zijn concrete tips wat betreft instructies bij ASS?
- doel van de les
- één opdracht tegelijk
- dezelfde didactiek en benadering
- aandacht van het kind trekken
- individueel
- bevelend
Wat zijn concrete tips wat betreft aanpassingen in de sociale context bij ASS?
- buddy
- time out en vluchtroute
- working-apart-together
- veel overleg met de ouders
Wat zijn concrete tips wat betreft non-verbaal gedrag bij ASS?
- eis geen oogcontact
- wees bewust van gebaren
- fysieke nabijheid: vermijden of bevragen of aangeven
Wat zijn concrete tips wat betreft taken en huiswerk bij ASS?
- deelstapjes
- stappenplan
- geen overbodige info
- afdeksysteem
- vaste infoplek
- lijst met materiaal
- vast moment voor huiswerk
Wat zijn concrete tips wat betreft toetsen en andere evaluatie bij ASS?
- extra tijd
- concrete vragen
- desnoods mondeling
- prikkelarm
- overzicht spreekbeurt helpen => plan van aanpak
- spreekangst ondersteunen
Wat zijn concrete tips wat betreft turnen bij ASS?
- kleine aanpassingen (vb. zachte bal)
- dispenseren
- krachttraining of uithouding
Hoe in het secundair onderwijs met leerlingen met ASS?
- overgang naar middelbaar vaak problematisch
- zelfstandig
- veel verschillende leerkrachten/lokalen/verwachtingen
- puberteit: sociale regels veranderen, complexer
- ondersteuning type 9
- soms is gewoon onderwijs niet langer haalbaar: BuO type 9
Hoe in het hoger onderwijs met leerlingen met ASS?
- Hoe kan je zelf zaken bedenken die moeilijker verlopen voor studenten met ASS?
- Hoe kan een hogeschool antwoord bieden op deze noden?
Hoe ziet ondersteuning eruit in het latere leven van een persoon met ASS?
- beroepskeuze:
- vb. passwerk
- Thorkil Sonne ‘Specialisterne’
- VDAB
- Twerk vzw
- maatschappij oog voor ASS
- toerisme voor ASS
- autiwebshop
