CURRENT, GASTROINTESTINAL DISEASE Flashcards
χρονιες ενοχλησεις στο επιγάστριο: αίτια; (11)
- διατροφικο αιτιο, δηλ. δυσανεξια στο φαγητο που καταναλωθηκε (υψηλα λιπαρα) ή καταναλωση μεγαλης ποσοτητας καφε ή αλκοολ ή φαρμακα,
- λειτουργική, οταν δεν υπαρχει ανευρεση οργανικου αιτιου με ενδοσκοπηση ή αλλα διαγνωστικα τεστ, και προκειται για χρονια ενοχληματα που ταλαιπωρουν την πλειονοτητα αυτων των ασθενων, και σχετιζονται κυριως με ψυχολογια και στρες, και επιβραδυνεται η κενωση του στομαχου ή κανουν de novo λοιμωξεις,
- ΓΟΠ (20%),
- Πεπτικό έλκος (σε δωδεκαδάκτυλο είναι 4 φορές πιο συχνό απ’ ότι σε στομάχι) (5-15%),
- Ca οισοφάγου ή στομάχου,
- γαστροπάρεση (σε διαβητικούς),
- παρασιτικες λοιμωξεις (Giardia, Strongyloides, Anisakis),
- H. pylori λοιμωξη,
- νοσοι του παγκρεατος (χρονια παγκρεατιτιδα, καρκινος),
- νοσος χοληφορων ,
- άλλα: διαβητης, νοσοι θυρεοειδους, χνν, κηλες, ισχαιμια μεσεντεριου, εγκυμοσυνη κ.α.
κατηγοριες αντιεμετικων φαρμακων (7)
- ανταγωνιστες υποδοχεων σεροτονινης 5-HT3,
- κορτικοστεροειδη (σε συνδυασμο με 1 σε ΧΜΘ),
- ανταγωνιστες υποδοχεων νευροκινινης (μαζι με 1 και 2 για ΧΜΘ),
- ανταγωνιστες ντοπαμινης,
- αντιισταμινικα,
- αντιχολινεργικα,
- κανναβινοειδη
καφεοειδεις εμετοι;
αιμορραγια ανωτερου πεπτικου (υπερεκτιμαται)
τροφη μεσα στον εμετο;
σκεφτειτε τη γαστρικη σταση (αποφραξη)
κοπρανωδεις εμετοι;
αποφραξη λεπτου εντερου
εμετοι που συμβαινουν κυριως το πρωι;
εγκυμοσυνη και αυξημενη ενδοκρανια πιεση
εμετοι που συμβαινουν μετα το φαγητο;
γαστρικη σταση και γαστροπαρεση (σακχαρωδης διαβητης)
εμετος που ανακουφιζει το επιγαστρικο αλγος;
πεπτικο ελκος και αν προηγειται δυνατο γουργουρισμα –> ειλεος λεπτου εντερου
γιατι μετραμε αερια σε ασθενη που κανει εμετους;
γιατι μπορει να εχει κανει μεταβολικη υποχλωραιμικη αλκαλωση –> σοβαρο
τι κανουμε σε υποψια αποφραξης λεπτου εντερου;
α/α κοιλιας
αε ντοπαμινεργικων ανταγωνιστων (2)
δυστονιες και νυσταγμοειδεις κινησεις των οφθαλμων
ορισμος δυσφαγιας
δυσφαγια ειναι η δυσκολια στην καταποση και χρηζει παντα επειγουσας διερευνησης για αποκλεισμο κακοηθειας (εκτος αν ειναι βραχειας διαρκειας και σχετιζεται με κυναγχη)
αιτια δυσφαγιας (3)
- Μηχανική απόφραξη:
α. Κακοήθεια (φαρυγγα, οισοφαγου, στομαχου),
β. Καλοήθεια (οισοφαγικος δακτυλιος ή μεμβράνη ή πεπτικη στένωση),
γ. Εξωτερική πίεση (καρκίνος πνεύμονας, λεμφαδένες μεσοθωρακίου, βρογχοκήλη, ανεύρυσμα αορτής, διόγκωση αριστερού κόλπου),
δ. εκκόλπωμα φάρυγγα, - Δτχ κινητικότητας:
Αχαλασία, διάχυτος οισοφαγικός σπασμός, σκληροδερμία, νευρολογική προμηκική παράλυση, ψευδοπρομηκική παράλυση, νόσος Parkinson, Wilson’s, συριγγομυελία, chagas, gravis μυασθένεια, προμηκική πολυμυελίτιδα, - Άλλα αίτια:
οισοφαγίτιδα (είτε λοιμώδης από έρπητα, κάντιντα είτε μη-λοιμώδης από παλινδρόμηση),
υστερία.
τα πεντε ερωτηματα στο ιστορικο ασθενους με δυσφαγια (5)
- εμφανιστηκε ταυτοχρονα σε στερεα και υγρα;
ναι –> κινητική δτχ ή φαρυγγικά αίτια,
όχι –> υποψια στενωσης καλοήθη ή κακοηθη, - υπαρχει δυσκολια στην εκκινηση των καταποτικων κινησεων;
ναι –> προμηκικη παραλυση, ειδικα αν ο ασθενης πνιγεται ή βηχει κατα την καταποση, - οδυνοφαγια;
ναι –> εξελκωση, δηλ. καρκινος, σοβαρη οισοφαγιτιδα, ιογενης λοιμωξη ή καντιντιαση σε ανοσοκατασταλμενους, ή κακη τεχνικη εισπνοων ή
οισοφαγικος σπασμος, - διαλειπουσα ή συνεχης με επιδεινωση;;
διαλειπουσα –> οισοφαγικος σπασμος,
συνεχης με σταδιακη επιδεινωση –> στενωση λογω κακοηθειας, - προβαλλει ή γουργουριζει ο λαιμος στην ποση υγρων;;
ναι –> φαρυγγικο εκκολπωμα
ALARM Symptoms για επιγαστρικό άλγος
ALARM Symptoms
A = Anemia,
L = Loss of weight,
A = Anorexia,
R = Recent,
M = Melaena,
S = Swallowing difficulty
πως προσεγγιζω ασθενη με επιγαστραλγία;
ελεγχω για ALARM Symptoms:
Nαι = ενδοσκόπηση ανώτερου πεπτικού,
Όχι = διακοπή φαρμάκων, αλλαγή τρόπου ζωής, PPIs –> επανεξέταση σε 4 εβδομάδες –> εξεταση για H. pylori:
Θετικό –> εκρίζωση και επανεξέταση σε 4 εβδομάδες,
Αρνητικό –> PPIs ή H2 αναστολείς για 4 βδομάδες –> αν δε βοηθησει σκεφτομαστε ενδοσκοπηση
διαγνωστικες εξετασεις για H. pylori (3+3)
μη-επεμβατικες
1. δοκιμασια αναπνοης ουριας (η πιο ακριβης μη-επεμβατικη),
2. αντιγονο κοπρανων,
3. ορολογικες,
επεμβατικες:
1. CLO τεστ (δοκιμασια ταχειας ανιχνευσης σε δειγμα βιοψιας),
2. ιστολογικες εξετασεις,
3. καλλιεργεια
θεραπεια εκριζωσης H. pylori
PPI + δυο αντιβιοτικα π.χ.
λανσοπραζόλη 30x2 PO + κλαριθρομυκίνη 250x2 PO + αμοξυκιλλινη 1gx2 ή μετρονιδαζόλη για 10-14 μέρες
+/- βισμουθιο
παραγοντες κινδυνου για δωδεκαδακτυλικο ελκος (3+4)
ΚΥΡΙΟΙ:
h.pylori (90%),
φαρμακα, κυριως ΜΣΑΦ, κορτικοστεροιεδη, αναστολεις υποδοχεων σεροτονινης
Δευτερευοντες:
αυξημενη εκκριση γαστρικου οξεος,
αυξημενη κενωση στρομαχου (μειωμενο pH στο δωδεκαδακτυλο),
καπνισμα,
ομαδα αιματος 0
κλινικη εικονα ελκους δωδεκαδακτυλου
ευαισθησια και πονος στο επιγαστριο, που μπορει να ανακουφιζεται με αντιοξινα και με λήψη φαγητού (αντίθετα από στομαχικό έλκος) και απωλεια βαρους
ποιους αφορουν τα γαστρικα ελκη;
κυριως ηλικιωμενους στο ελασσον τοξο του στομαχου. σε αλλο σημειο συνηθως ειναι κακοηθειες
cushing kai curling ελκη
cushing ειναι μετα απο νευροχειρουργικη επεμβαση,
curling μετα απο εγκαυματα
κλινικη εικονα γαστριτιδας
επιγαστριο αλγος και εμετος
ποσες εβδομαδες θα παρει PPI καποιος με ελκος;
4 αν εχει δωδεκαδακτυλικο ελκος,
8 γαστρικο
Causes of constipation in adults (7)
- Most common:
διατροχη πτωχη σε φυτικες ινες και υγρα,
ελλειψη ασκησης και προχωρημενη ηλικια, - Medications:
Opioids
Diuretics
Calcium channel blockers
Anticholinergics
Psychotropics
Calcium and iron supplements
NSAIDs
Clonidine
Cholestyramine, - Systemic disease
Endocrine: hypothyroidism, hyperparathyroidism,
diabetes mellitus
Metabolic: hypokalemia, hypercalcemia, uremia, porphyria
Neurologic: Parkinson disease, multiple sclerosis, sacral nervedamage (prior pelvic surgery, tumor), paraplegia, autonomicneuropathy, - Structural abnormalities
Anorectal: rectal prolapse, rectocele, rectal intussusception,
anorectal stricture, anal fissure, solitary rectal ulcer syndrome Perineal descent
Colonic mass with obstruction: adenocarcinoma
Colonic stricture: radiation, ischemia, diverticulosis
Hirschsprung disease
Idiopathic megarectum, - Slow colonic transit
Idiopathic: isolated to colon
Psychogenic
Eating disorders
Chronic intestinal pseudo-obstruction, - Pelvic floor dyssynergia,
- Irritable bowel syndrome
ποτε ειναι παθολογικος ο χρονος διελευσης εντερικου περιεχομενου;
κατα μ.ο. θελει 35 ωρες, οτιδηποτε >72 ωρες ειναι παθολογικο
ορισμος δυσκοιλιοτητας
<3 κενωσεις την εβδομαδα, οι οποιες συχνα αφοδευονται με δυσκολια ή εντονο σφιξιμο ή πονο και με αισθημα ατελους κενωσης.
ορισμός διάρροιας
αύξηση της συχνότητας των κενώσεων (τουλάχιστον 3/ημέρα) με αυξημένο όγκο ή μεταβολή της σύστασης των κοπρανων (να γίνουν υδαρή)
πυρετος και αιματηρη διαρροια
διηθητικα παθογονα: shigella, salmonella, yersinia, campylobacter, αμοιβαδωση,
ή παραγωγη τοξινων: C diff, aeromonas, shiga-toxin απο e.coli
σκεφτομαι και cmv σε ανοσοκαταστολη
διαγνωστική προσέγγιση οξείας διάρροιας
οξεία διάρροια (<7 ημέρες συμπτώματα):
εχει ο ασθενης:
1. σοβαρη νοσο (πυρετο >38.5, κοιλιακο αλγος, αιματηρη διαρροια, >6 κενωσεις/24ωρες, αφυδατωση);;
2. ανοσοκαταστολη;,
3. ηλικιωμενος (>70);;
ΑΝ ΟΧΙ = συμπτωματική θεραπεία με αντιδιαρροϊκά και δίνω περιθώριο 7 ημερών, και προχωράω οπως παρακατω αν η νοσος επιμενει:
ΑΝ ΝΑΙ =
Στέλνω δειγμα κοπρανων για:
1. λευκοκύτταρα,
2. καλλιεργεια,
3. c diff toxin αν υπαρχει κινδυνος,
4. στελνω παρασιτολογικη αν η διαρροια ειναι για πανω απο 10 ημερες, ταξιδι σε ενδημικη περιοχη κτλ,
ΔΙΝΩ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΟΤΑΝ:
1. υπαρχουν λευκα στα κοπρανα,
2. αιματηρη διαρροια, πυρετος, κοιλιακο αλγος,
3. αφυδατωση ή >8 κενώσεις / 24ωρο,
4. ανοσοκαταστολη,
5. εισαγωγη σε νοσοκομειο
εμπειρικη αντιβιοτικη θεραπεια οξειας διαρροιας (4)
- φθοριοκινολονες,
- κοτριμοξαζολη,
- ριφαμυξινη,
- αζιθρομυκινη
ποτε λεμε οτι η διαρροια εινια χρονια;
> 4 εβδομαδες
αιτιολογικη ταξινομηση χρονιας διαρροιας (8)
- ωσμωτική διάρροια: ο ογκος των κοπρανων μειωνεται με τη νηστεια, οφειλεται σε φαρμακα (σορβιτολη, λακτουλοζη), ανεπαρκεια δισακχαριδιτων (δυσανεξια στη λακτοζη), πλαστη διαρροια,
- εκκριτικη διαρροια: μεγαλος ογκος (>1lt/day) και δεν εχει σχεση σημαντικη με νηστεια:
α. μεσω ορμονων (VIPομα, καρκινοειδες, μυελοειδες κτλ),
β. ψευδοδιαρροια,
γ. δυσαπορροφηση χολικων αλατων,
δ. φαρμακα, - φλεγμονώδεις παθήσεις: πυρετος, αιμοχεσια, κοιλιακο αλγος:
α. ΙΦΝΕ,
β. μικροσκοπικη κολιτιδα,
γ. κακοηθειες,
δ. ακτινικη εντεριτιδα, - φαρμακα: SSRIs, αναστολεις χολινεστερασης, ΜΣΑΦ, PPIs, ανταγωνιστες αγγειοτενσινης 2, μετφορμινη, αλλοπουρινολη,
- συνδρομα δυσαπορροφησης: απωλεια βαρους, δτχες στα ε/ε με αυξημενος λιπος στα κοπρανα (>10g/24hrs):
α. λεπτο εντερο: κοιλιοκακη, ηωσινοφιλικη γαστρεντεριτιδα, whipple’s, crohn’s,
β. λεμφικη αποφραξη: λεμφωμα, καρκινοειδες, λοιμωξεις,
γ. παγκρεατικη νοσος: χρονια παγκρεατιτιδα, καρκινος,
δ. υπερπλασια βακτηριων: διαβητης, συστηματικη σκληρυνση, εκκολπωματα, - δτχες κινησεις εντερου: σχεση με συστηματικη νοσο ή χειρουργειο:
μετα απο χειρουργειο: γαστρεκτομη, τυφλης ελικας, βαγοτομη,
συστηματικα νοσηματα: σκληροδερμα, διαβητης, υπερθυρεοειδισμος,
συνδρομο ευερεθιστου εντερου, - χρονιες λοιμωξεις: παρασιτα, και στα πλαισια aids,
- ψευδοδιάρροια (Σε έντονη δυσκοιλιότητα όταν το κατώτερο τμήμα του παχέος (ορθό) είναι εξαιρετικά γεμάτο , μικρές ποσότητες υγρού περιεχομένου μπορεί να ξεφεύγουν γύρω από τα σκληρά κόπρανα δίνοντας την εντύπωση της διάρροιας ????)
αντιδιαρροϊκά φάρμακα σε χρόνιες διάρροιες (7)
- οπιοειδή,
- λοπεραμίδη: 4mg per os αρχικά μετά 2mg ύστερα από κάθε επεισόδιο διάρροιας με max 16mg,
- διφενοξυλάτη με ατροπίνη,
- κωδεϊνη,
- κλονιδίνη,
- οκτρεοτίδιο,
- ρητίνες χολικών αλάτων
συχνοτερη κλινικη εκδηλωση αιμορραγιας ανωτερου πεπτικου (2)
αιματεμεση ή μελαινες
διαφορα μελαινας-αιματοχεσιας
στη μελαινα εχουμε αιμορραγια του ανωτερου πεπτικου με αποτελεσμα να εχουμε μαυρα κοπρανα, τα οποια περιεχουν αιμα ποσοτητας 50-100mL περιπου,
ενω στην αιματοχεσια εχουμε ζωηρο κοκκινο φρεσκο αιμα, το οποιο υποδεικνυει συνηθως αιμορραγια κατωτερου πεπτικου (σε 10% και ανωτερου οταν ειναι μαζικη) και ειναι πανω απο 1000mL
αιτιολογια αιμορραγιας ανωτερου πεπτικου (7)
- πεπτικό έλκος (40%),
- κιρσοί οισοφάγου (λιγότερα συχνά στομάχου ή δωδεκαδακτύλου) λόγω πυλαίας υπέρτασης (10-20%),
- παθολογία της γαστροοισοφαγικής συμβολής (αλκοόλ κτλ) (5-10%),
- αγγειακές ανωμαλίες κατά μήκος της πεπτικής οδού (7%),
- νεοπλάσματα (1%),
- γαστρίτιδα, οισοφαγίτιδα (<5%),
- σχάση Malory - Weiss
αιμορραγια κατωτερου πεπτικου συχνοτερα αιτια (3+4)
<50 ετων:
1. λοιμωδης κολιτιδα,
2. ορθοπρωκτική νόσος (αιμορροίδες, ραγάδες κτλ),
3. ΙΦΝΕ,
> 50 ετών:
1. εκκολπωμάτωση,
2. αγγειεκτασίες,
3. κακοήθεια,
4. ισχαιμία
και στις δύο κατηγορίες σκέφτομαι μσαφ
ποιο ειναι το συχνοτερο αιτιο ασκιτη;
η πυλαια υπερταση, στα πλαισια χρονιας ηπατικης νοσου (80%)
αιτίες ασκίτη (4+2+3)
ο πρωτος διαχωρισμος αφορα το αν το περιτοναιο ειναι φυσιολογικο ή αν προκειται για νοσημα που προσβαλλει το περιτοναια. σε φυσιολογικο περιτοναιο:
SAAG > 1.1 g/dL σημαίνει πυλαία υπέρταση:
1. νοσος του ηπατος: κιρρωση, αλκοολικη ηπατιτιδα, μεταστασεις σε ηπαρ, ηπατικη ινωση, οξυ λιπωδες ηπαρ της εγκυμοσυνης,
- ηπατικη συμφορηση απο αλλη νοσο:
καρδιακη ανεπαρκεια, συμπιεστικη περικαρδιτιδα, budd chiari, - αποφραξη πυλαιας φλεβας,
- μυξοιδημα,
SAAG < 1.1 g/dL:
1. υποαλβουμιναιμία: νεφρωσικό σύνδρομο, εντεροπάθεια που προκαλεί απώλεια πρωτεϊνών, υποθρεψία,
- αλλες καταστασεις: παγκρεατικος ασκιτης, χυλωδης ασκιτης, χολικος ασκιτης, νεφρογενης ασκιτης, ουριακος ασκιτης, απο νοσο ωοθηκων,
ΝΟΣΟΣ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟΥ saag <1.1 Παλι:
1. λοιμωξεις: περιτονιτιδα,
2. κακοηθειες: μεσοθηλιωμα, καρκινωματωση περιτοναιου, ΗΚΚ,
3. οικογενης μεσογειακος πυρετος, αγγειιτιδα, κοκκιωματωδης περιτονιτιδα, ηωσινοφιλικη περιτονιτιδα
εξετασεις που κανω σε ασκιτικη συλλογη (5)
- παρακεντηση του ασκιτικου υγρου και:
α. μετρηση κυτταρων: το φυσιολογικο ασκιτικο υγρο εχει <500 λευκα, και <250 πολυμορφοπυρηνα. Η πολυμορφοπυρηνωση συνηγορει υπερ της βακτηριακης περιτονιτιδας, ενω η λεμφοκυτταρωση υπερ φυματιωσης και καρκινωματωσης περιτοναιου,
β. αλβουμινη και ολικη πρωτεϊνη: αλβουμινη ασκιτη - ορου ειναι ο καλυτερος τροπος για διαχωρισμο στα αιτια μεταξυ πυλαιας υπερτασης ή οχι. 4%mix ασκιτη.
ολικη πρωτεϊνη >2.5 g/dL συνηθως σημαινει συμφορηση ηπατος απο αλλη νοσο ή κακοηθεια που κανει ασκιτη,
γ. καλλιεργεια,
δ. γλυκοζη και γαλακτικη αφυδρογοναση για διαχωρισμο αυτοματης βακτηριακης περιτονιτιδας και δευτεροπαθους,
αμυλαση για παγκρεατικο ασκιτη,
χολερυθρινη, κρεατινινη, κτλ, ADA για φυματιωση,
ε. κυτταρολογικη για ελεγχο κακοηθειας
ποιο ευρημα στο ασκιτικο υγρο μας προβληματιζει για κινδυνο περιτονιτιδας;
ολική πρωτεϊνη < 1g/dL γιατι σημαινει πως υπαρχει μειωμενη ικανοτητα οψωνινοποιησης
ποια παθογονα ειναι τα συνηθεστερα σε αυτοματη βακτηριακη περιτονιτιδα;
gram (-): e.coli klebsiella,
gram (+): πνευμονιοκοκκος, πρασινιζοντες, εντεροκοκκοι.
τα αναεροβια ΔΕΝ εχουν σχεση με αυτοματη βακτηριακη περιτονιτιδα
κλινικη εικονα αυτοματης βακτηριακης περιτονιτιδας
πυρετος και κοιλιακο αλγος σε 2/3 των ασθενων.
ισως αλλαγη του επιπεδου συνειδησης λογω ηπατικης εγκεφαλοπαθειας ή
αιφνιδια διαταρχη της νεφρικης λειτουργιας,
δ/δ αυτοματης βακτηριακης περιτονιτιδας απο δευτεροπαθη βακτηριακη περιτονιτιδα
στη δευτεροπαθη ουσιαστικα εχουμε λοιμωξη του ασκιτικου υγρου δευτεροπαθως απο λοιμωξη καπου αλλου στην κοιλια (π.χ. σκωληκοειδιτιδα, εκκολπωματιτιδα, διατρηση πεπτικου ελκους, διατρηση χοληδοχου κυστης).
Runyon’s criteria= στη δευτεροπαθη βακτηριακη περιτονιτιδα θα εχω 2 απο τα παρακατω στο ασκιτικο υγρο:
μειωμενη γλυκοζη <50mg/dL,
αυξημενη LDH (>του ορου),
πρωτεινη > 1g/dL.
χαρακτηριστικο που τις δ/δ ειναι επισης οτι στην δευτεροπαθη μπορει να εχω και oydeterofila >10.000, αν και συνηθως ειναι απλα >250 οπως και στην αυτοματη.
Ομως, σημαντικο ειναι πως στη δευτεροπαθη εντοπιζονται πολλοι μικροοργανισμοι στην καλλιεργεια του ασκιτικου υγρου, ενω η αυτοματη ειναι μονομικροβιακη.
τελος, η αξονικη τομογραφια ειναι πολυ σημαντικη στη δ/δ γιατι θα δειξει στις περισσοτερες περιπτωσεις αν υπαρχει αλλου εστια πρωτοπαθης
θεραπεια αυτοματης βακτηριακης περιτονιτιδας
κεφ 3ης γενιας ή
β-λ με αναστολεα β-λακταμασων.
οχι αμινογλυκοσιδες γιατι ειναι νεφροτοξικες.
κλινικη εικονα ΓΟΠ (4)
- οπισθοστερνικό κάυσος (“καούρα”) 30-60 λεπτά και ανακουφίζεται με αντιόξινα ή μαγειρική σόδα,
- αίσθημα παλινδρόμησης του γαστρικού περιεχομένου,
- δυσφαγία, οδυνοφαγία, σιελόρροια,
- εξωοισοφαγικές εκδηλώσεις: άσθμα, χρόνιος βήχας, χρόνια λαρυγγίτιδα, πονόλαιμος, θωρακικό άλγος, δτχές ύπνου
φαρμακολογική θεραπεία ρήξεως κιρσών οισοφάγου; (4)
- προφυλακτικη αντιβιοτικη αγωγη με κεφαλοσπορινη 3ης γενιας,
- οκτρεοτίδιο και σωματοστατίνη για μείωση της πυλαίας πίεσης,
- βιταμίνη Κ σε κιρρωτικούς ασθενείς με αυξημένο χρόνο προθρομβίνης,
- λακτουλόζη αν υπάρχει ηπατική εγκεφαλοπάθεια
κλινική εικόνα οξείας παγκρεατίτιδας (7)
- οξύς πόνος στο επιγάστριο, ο οποίος είναι σταθερός και μπορεί να αντανακλά στην οσφύ, να επιδεινώνεται με το περπάτημα και το να είναι ο ασθενής ξαπλωμένος και να ανακουφίζεται με το μπροστινό κάθισμα,
- ναυτία, έμετος,
- ίσως υπάρχει ταχυκαρδία, πυρετός, ίκτερος, καταπληξία, ειλεός,
- εντοπισμένη ή/και γενικευμένη ευαισθησία της κοιλιακής χώρας, με σανιδώδη σύσπαση,
- ίσως υπάρχει ψηλαφητή μάζα (ψευδοκύστη ή το φλεγμαίνον πάγκρεας),
- ΟΝΑ λόγω προνεφρικής αζωθαιμίας,
- περιομφαλική εκχύμωση (Cullen sign), εκχύμωση στην πλάγια κοιλιακή χώρα (Gray Turner sign), λόγω αυτοπεψίας αγγείων και οπισθοπεριτοναϊκής αιμορραγίας, σημείο fox οταν τα παγκρεατικα υγρα διαπερνουν το περιτοναιο και δημιουργειται εκχυμωση πισω απο το βουβωνικο συνδεσμο??
ε/ε σε οξεια παγκρεατιτιδα (18)
- αύξηση της αμυλάσης και της λιπάσης του ορού >3x του ανώτατου φυσιολογικού ορίου.
η λιπάση έχει μεγαλύτερη ευαισθησία και ειδικότητα.
ανεβαίνει πιο νωρίς και πέφτει πιο αργά, - λευκοκυτταρωση, συνηθως 10.000-30.000,
- πρωτεϊνουρία, γλυκοζουρία, κοκκιωματώδεις κάστες ούρων,
- υπεργλυκαιμία και υπερχολερυθρυναιμία,
- BUN αυξημένο,
- ALP αυξημένη,
- διαταραχές πηκτικότητας,
- αυξηση της κρεατινινης του ορου >1.8 μεσα σε 48 ωρες συνδεεται με παγκρεατικη νεκρωση,
- αυξημενο ALT > 150 σημαινει παγκρεατιτιδα απο χολολιθο,
- υπασβεστιαιμία, η οποια δειχνει οτι συμβαινει σαπωνοποιηση και σχετιζεται με τη σοβαροτητα της νοσου,
- υπερτριγλυκεριδαιμια αν εχει προκληθει απο αυτο η νοσος. σε αυτους τους ασθενεις μπορει να μην ειναι αυξημενη η αμυλαση,
- αυξηση του αιματοκριτη > 44%: παγκρεατικη νεκρωση,
- αυξημενη CRP > 150 στις 48 ωρες σημαινει σοβαρη νοσο,
- ΗΚΓ: αλλαγες στο ST και στα κυματα Τ,
- αερια αιματος για εκτιμηση οξυγονωσης και οξεοβασικης ισορροπιας,
- α/α κοιλίας: εξαλειψη της σκιας του ψοϊτη σημαινει αυξηση του οπισθοπεριτοναικου υγρου και “ελικα φρουρος” της εγγυς μοιρας της νηστιαδας σημαινει μονηρης διαταση απο συλλογη αερα,
- αξονικη για αποκλεισμο αλλων αιτιων,
- υπερηχογραφημα για την εκτιμηση χολολιθων
πώς εκτιμώ πρόγνωση οξείας παγκρεατίτιδας;
με τα κριτήρια Ranson:
κατα την εισαγωγή του ασθενούς: ALLAG
1. ηλικια >55,
2. λευκά > 16.000,
3. γλυκόζη >200,
4. LDH > 350,
5. AST > 250,
μέσα στις πρώτες 48 ώρες της νοσηλείας:
- πτωση του αιματοκριτη πανω απο >10%,
- BUN > 5mg/dL αύξηση,
- PO2 < 60,
- Ασβέστιο < 8mg/dL ,
- έλλειμμα βάσης > 4mEq/L,
- απώλεια υγρών > 6 L
0-2 = 1 % θνητοτητα,
3-4 = 16% θνητοτητα,
5-6 = 40%,
7-8 = 100%
αίτια παγκρεατίτιδας (14)
- G χολόλιθοι, συνήθως <5mm (45%),
- E αλκοόλ (20%),
- T τραύμα,
- S κορτικοστεροειδή,
- M παρωτίτιδα,
- A αυτοάνοσα, κυρίως οζώδης πολυαρτηρίτιδα,
- S δηλητήριο σκορπιού,
- H υπερλιπιδαιμία,
- E ERCP (5%),
- E εμβολές,
- D φάρμακα,
- εγκυμοσύνη,
- νεοπλάσματα,
- όχι προφανές αίτιο (10-30%)
επιπλοκες οξειας παγκρεατιτιδας (7+7)
διακρινονται στις πρωιμες και τις οψιμες.
πρωιμες:
1. καταπληξια,
2. ards,
3. νεφρικη ανεπαρκεια,
4. ΔΕΠ,
5. σηψη,
6. υπασβεστιαιμια,
7. υπεργλυκαιμια,
οψιμες, δηλ. μετα απο 1 εβδομαδα:
1. παγκρεατικη νεκρωση,
2. ψευδοκυστη (υγρο στον ελασσονα επιπλοικο θυλακο): πυρετος, ψηλαφητη μαζα, εμμενουσα αυξημενη αμυλαση και ηπατικα,
3. αποστημα,
4. αιμορραγια λογω διαβρωσης μεγαλων αγγειων απο την ελασταση (π.χ. σπληνικη),
5. θρομβωση,
6. συρίγγια, τα οποια φυσιολογικα κλεινουν μονα τους,
7. υποτροπιαζουσα οιδηματωδης παγκρεατιτιδα
θεραπεια οξειας παγκρεατιτιδας (5)
- ουδεν απο του στοματος και ισως ρινονηστιδικός σωλήνας,
- κρυσταλλοειδή διαλύματα για αντιρρόπιση των απωλειων στον 3ο χώρο,
- αναλγησια με πεθιδινη ή μορφινη (προσοχη σε συσπαση σφιγκτηρα του oddi),
- ίσως αντιβιοτικά,
- αιτιολογική θεραπεία (λαπαροσκοπικη χολοκυστεκτομη, ercp και αφαιρεση χολολιθων κτλ)
ευρηματα φυσ εξετασης σε ασκιτη (6)
- Βατραχοειδής κοιλία = γενικευμένη διόγκωση της κοιλίας με προβολή στα πλάγια,
- Τυμπανικότητα στο κέντρο και αμβλύτητα στα πλάγια και στο υπογάστριο (σε ύπτια θέση),
- Μετακινούμενη αμβλύτητα,
- Σημείο αντιτυπίας (fluid wave),
- Σημείο επιπλέοντος πάγου (Ballottemenet) σε πολύ μεγάλη συλλογή
- Πιθανώς ομφαλοκήλη
ορισμος μελαινας
ως μελαινα οριζεται η αφοδευση αλλοιωμενου μαυρου αιματος με χαρακτηριστικη οσμη και εμφανιση σαν πισσα και υποδηλωνει αιμορραγια ανωτερου πεπτικου
κλινικη εικονα εκκολπωματιτιδας (6)
- κοιλιακο αλγος, με συνηθεστερη εντοπιση τον αριστερο κατω τεταρτημοριο,
- δυσκοιλιοτητα και μετεωρισμος,
- ναυτία, έμετος,
- χαμηλη πυρετικη κινηση,
- ευαισθησια και ψηλαφητη μαζα στον αριστερο λαγονιο βοθρο,
- σε πιο σοβαρες περιπτωσεις, μπορει να υπαρχει εικονα περιτονιτιδας
θεραπεια εκκολπωματιτιδας (5)
- ασθενεις με ηπια νοσο, χωρις επιπλοκες και σημεια περιτοναϊσμου, μπορουν να αντιμετωπιστουν και ως εξωτερικοι ασθενεις με διαιτα μονο με καθαρα υγρα για 2-3 ημερες,
- γενικα, συνταγογραφουμε αντιβιοτικα που καλυπτουν αναεροβια, αλλα οι τελευταιες κλινικες μελετες δειχνουν πως δεν αλλαζουν πολλα στην πορεια της νοσου,
- ασθενεις με αυξημενο κοιλιακο αλγος, πυρετο ή γενικοτερα που δεν ανεχονται απο το στομα υγρα: ουδεν απο του στοματος και ενδοφλεβια υγρα και αντιβιοτικα,
- ρινονηστιδικός σωλήνας αν υπαρχει υποψια ειλεου,
- ασθενης που εχει βαρια κλινικη επιδεινωση της κλινικης του εικονας ή εχει επιπλοκες, οπως ειναι τα αποστηματα, η γενικευμενη περιτονιτιδα κτλ, θελει χειρουργικη αντιμετωπιση
κλινικη εικονα εκτοπης κυησης (6)
- οξυ κοιλιακο αλγος, το οποιο εμφανιζεται δικην μαχαιριας και ειναι περιοδικο (ερχεται κ φευγει) και δεν αντανακλα καπου,
- πονος στην πλατη,
- 10% θα παρουσιαστει με εικονα υπογκαιμικου σοκ,
- σταγονοειδής κολπική αιμόρροια,
- εικονα σανιδωδους κοιλίας,
- μπορει να υπαρχει μετεωρισμος και παραλυτικος ειλεος
θεραπεια εκτοπης κυησης (2)
- IM μεθοτρεξατη (πρεπει φυσιολογικη ηπατικη και νεφρικη λειτουργια), και οταν γενικα ο εμβρυικος σακος ειναι <3.5 εκατ. και ποτε σε ρηξη/ασταθη ασθενη,
- χειρουργικη αφαιρεση
εξωκοιλιακα αιτια κοιλιακου αλγους
- επιγάστριο:
α. εμφραγμα μυοκαρδιου, - ΔΥ:
α. πυελονεφρίτιδα,
β. πνευμονία, - ΑΥ:
α. ανεύρυσμα αορτής,
β. πυελονεφρίτιδα,
γ. πνευμονία, - ΑΛΒ:
α. σαλπιγγίτιδα,
β. σαλπιγγο-ωοθηκικό απόστημα,
γ. ρήξη έκτοπης κύησης,
δ. ουρολιθίαση, - ΔΛΒ:
α. σαλπιγγίτιδα,
β. σαλπιγγο-ωοθηκικό απόστημα,
γ. ρήξη έκτοπης κύησης,
δ. ουρολιθίαση,
ε. απόστημα ψοϊτη,
ΓΕΝΙΚΑ:
1. ΔΚΟ,
2. οζώδης πολυαρτηρίτιδα,
3. θυρεοειδική κρίση,
4. έρπης ζωστήρας,
5. φυματίωση,
6. πορφυρία,
7. εξάρτηση από οπιοειδή,
8. δρεπανοκυτταρική κρίση,
9. κωλικός από μόλυβδο,
10. φαιοχρωμοκύττωμα,
11. ελονοσία,
12. τυφοειδής πυρετός,
13. χολέρα,
14. henoch-schonlein πορφύρα
φυσικη εξεταση σε περιτονιτιδα (4)
- επισκόπηση: ακινησιά του κοιλιακού τοιχώματος κατά την αναπνοή,
- επιπολής ψηλάφηση: σανιδώδης κοιλία, δηλ. καθολική/γενικευμενένη έντονη σύσπαση των κοιλιακών μυών, διάχυτη ευαισθησία,
- ακρόαση: απόντες εντερικοί ήχοι,
- δακτυλική: ευαισθησία στο δουγλάσειο χώρο της ελάσσονος πυέλου,
- εν τω βάθει ψηλάφηση: παλίνδρομη ευαισθησία (rebound tenderness)
αίτια ηπατομεγαλίας (3+2+6+7)
όταν δε συνυπάρχει σπληνομεγαλία και ίκτερος:
- Συμφορητικά:
α. καρδιακή ανεπάρκεια,
β. budd-chiari σύνδρομο,
γ. συμπιεστική περικαρδίτιδα, - νόσοι που διηθούν το ήπαρ:
α. Κακοήθειες: πρωτοπαθείς καρκίνοι, μεταστάσεις, λεμφώματα κτλ.,
β. Καλοήθειες: κύστεις, αιμοχρωμάτωση, wilson’s, αμυλοείδωση, μυελοϊνωση, - λοιμώδη αίτια:
α. ηπατίτιδα Α,B,C,
β. EBV,
γ. φυματίωση,
δ. βακτηριακή χολαγγειίτιδα,
ε. απόστημα,
στ. σχιστοσωμίαση, - φλεγμονώδη αίτια:
α. αλκοολική ηπατίτιδα,
β. αυτοάνοση ηπατίτιδα,
γ. ηπατίτιδα από φάρμακα,
δ. σαρκοείδωση,
ε. ιστιοκυττάρωση,
στ. πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα,
ζ. πρωτοπαθής χολική κίρρωση
εξωεντερικές εκδηλώσεις ΙΦΝΕ (9)
- πληκτροδακτυλία,
- αφθωδη στοματικα ελκη,
- οζωδες ερυθημα,
- γαγγραινώδες πυοδερμα,
- οφθαλμοι: επιπεφυκιτιδα, ιριδιτιδα, επισκληριτιδα, αρθριτιδα μεγαλων αρθρωσεων,
- ιερολαγονιτιδα και αγκυλοποιητικη σπονδυλιτιδα,
- λιπωδες ηπαρ,
- πρωτοπαθης σκληρυντικη χολαγγειιτιδα και χολλαγγειοκαρκινωμα,
- διαταραχες θρεψης
θεραπεια ηπατιτιδας Β
αντιική θεραπεία με νουκλεοσιδικά/νουκλεοτιδικά ανάλογα (τενοφοβίρη ή εντακαβίρη) + πεγκυλλιωμένη ιντερφερόνη άλφα-2α για 48 εβδομάδες
ταξινομηση του ικτερου
με βαση το αν εχω μη-συζευγμενη ή συζευγμενη υπερχολερυθρυναιμια.
μη-συζευγμένη:
1. αυξημενη παραγωγη χολερυθρινης, οπου ειναι προϊον του καταβολισμου της αιμης: αιμολυτικη αναιμια, αιματωμα,
- αυξημενη απορροφηση και αποθηκευση χολερυθρινης:
μετα απο ηπατιτιδα, Gilbert, Crigler-Najjar σύνδρομο, φάρμακα,
συζευγμενη:
1. ηπατοκυτταρικη δυσλειτουργια:
απευθειας ζημια των ηπατοκυτταρων, πχ ηπατιτιδα, κιρρωση,
ενδοηπατικη χολοσταση (φαρμακα, χολικη κιρρωση, σηψη, μετααποφρακτικος ικτερος),
τα παραπανω μπορει να συμβουν και απο διαφορα αιτια, οπως ειναι οι λοιμωξεις, οι ογκοι, τα αυτοανοσα, οι τοξινες κτλ,
- αποφραξη χοληφορων,
- κληρονομικα χολοστατικα συνδρομα: Dubin-Johnson, Rotor κτλ
εργαστηριακα ευρηματα που συνοδευουν τον ικτερο (4)
- αν οφειλεται σε διαταραχη των ηπατοκυτταρων: αυξημενα ηπατικα (ALT, AST) και μειωμένη αλβουμίνη και INR αυξημενο,
- σε χολόσταση ή σε καταστασεις διηθησης του ηπατος (π.χ. ογκοι, αμυλοειδωση, κοκκιωματα): αυξημενη αλκαλικη φωσφαταση,
- σε καθε υπερχολερυθρυναιμια θα εχουμε και αυξημενη χολερυθρινη στα ουρα,
- παραταση χρονου προθρομβίνης και σε ηπατοκυτταρικο και σε αποφρακτικο ικτερο με τη διαφορα οτι στον ηπατοκυτταρικο δε θα ανταποκρινεται σε χορηγηση βιταμινης Κ
Άτομο στα επείγοντα με αιματέμεση, τι κάνεις;……………………..
- το πρωτο και σημαντικοτερο ειναι η αιμοδυναμικη σταθεροποιηση του ασθενους.
ΣΑΠ < 100mmHg με ταχυκαρδια σημαινει πως ο ασθενης εχει χασει πολυ αιμα και ειναι σε σοκ.
πριν απο οποιοδηποτε διαγνωστικο τεστ, τοποθετουνται δυο μεγαλοι ενδοφλεβιες γραμμες στον ασθενη.
σε αιμοδυναμική αστάθεια κάνουμε επιθετική ενυδάτωση του ασθενούς με φυσιολογικό ορό ή Ringer’s και 2-4 μονάδες συμπυκνωμένων ερυθρών,
- ρινογαστρικός σωλήνας αναλογα με την περιπτωση,
- μεταγγιση αιμοπεταλιων σε ασθενεις με <50.000,
- ουραιμια –> δεσμοπρεσσίνη
Διάφορες Crohn Ελκώδους κολίτιδας (7)
- ΕΚ συνεχης κατανομη με προσβολη μεχρι την υποβλεννογονια στιβαδα ενω Crohn’s τμηματική με προσβολη ολου του τοιχωματος,
- ΕΚ προσβολη ορθου σχεδον παντα, ενω στην Crohn’s συχνα απουσιαζει και προσβαλλει τον ειλεο,
- ΕΚ σπανια θα δουμε στενωσεις του γεσ σωληνα ενω στη Crohn’s συχνα,
- η Crohn’s σχετιζεται κλινικα με περιπρωκτικη νοσο και συριγγια ενω η ελκωδης οχι,
- η ΕΚ σε μη-καπνιστες πιο συχνα, ενω η Crohn’s σε καπνιστες,
- στην α/α θα δουμε lead pipe sign σε ελκωδη κολιτιδα, ενω string sign σε Crohn’s,
- στην Crohn’s εχουμε κοκκιωματωδεις βλαβες διηθημενες απο th1 ενω στην ΕΚ απο μη κοκκιωματωδεις απο th2
ενδειξεις οτι η ιφνε βρισκεται σε επεισοδιο εξαρσης
πυρετος, αυξηση τκε crp, ταχυκαρδια, λευκοκυτταρωση, χαμηλη λευκωματινη = εισαγωγη και iv κορτικοειδη
θεραπεια ΙΦΝΕ (7)
- κορτικοστεροειδή (πρεδνιζολόνη 40mgx1 για 1 εβδομάδα και μετά μειώνω ανά 5 mg κάθε βδομάδα μέχρι 7 εβδομάδες),
- Αζαθειοπρίνη σε νοσο ανθεκτικη στα κορτικοειδη,
- Βιολογικοί παράγοντες, κυριως οι anti-TNF (infliximab, adalimumab),
- διατροφή με πολυμερική δίαιτα και στοιχειακες διαιτες για υφεση,
- χειρουργικη επεμβαση επι αποτυχιας των φαρμακων ή επιπλοκων (π.χ. διατρηση, συριγγια, αποστηματα),
- σε σοβαρα επεισοδια οπου γινεται εισαγωγη: ενδοφλεβια υγρα, αποκατασταση ηλεκτρολυτικων δτχων, IV κορτικοειδη, προφυλαξη για θρομβοεμβολισμο,
- στην ΕΚ το κυριο φαρμακα ειναι τα 5-ASA (π.χ. μεσαλαζίνη)
κλινικη εικονα κιρρωσης (14)
τα συμπτωματα και τα σημεια προκυπτουν απο 3 μηχανισμους.
βλαβη των ηπατοκυτταρων,
πυλαιοσυστηματικη διαφυγη,
πυλαια υπερταση.
- για μεγαλο χρονικο διαστημα οι ασθενεις ειναι ασυμπτωματικοι ή εχουν ατυπα και υπουλα συμπτωματα οπως ειναι η κοπωση, οι δτχες υπνου, οι μυικες κραμπες και η απωλεια βαρους,
- σε προχωρημενη κιρρωση τα παραπανω γινονται χειροτερα, με εντονη ανορεξια, ναυτια, έμετο, και σημαντικη μυικη αδυναμια και δυσανεξια στην ασκηση,
- κοιλιακο αλγος ειτε λογω ηπατομεγαλιας που ασκει πιεση στην καψα του ηπατος ειτε λογω του ασκιτη,
- δτχες του ΕΡ κυκλου στις γυναικες, μειωμενη libido, στυτικη δυσλειτουργια και γυναικομαστια στους ανδρες, ατροφικοι ορχεις, μειωση τριχοφυϊας,
- αιματεμεση, το οποιο ειναι και το συνηθεστερο συμπτωμα με το οποιο προσερχονται οι ασθενεις λογω ρηξεως κιρσων του οισοφαγου, και αυτη η αιμορραγια του ανωτερου πεπτικου μπορει να ειναι απειλητικη για τη ζωη,
- δερματικες βλαβες, οπως ειναι οι αραχνοειδεις σπιλοι (κεντρικο αρτηριολιο απο το οποιο εξορμωνται ακτινοειδως πολυαριθμα αγγεια (σαν ποδια αραχνης), κεφαλη μεδουσας (διατεταμενες επιπολης περιομφαλικες φλεβες), συσπαση Dupuytren και παλαμιαιο ερυθημα,
- ανεπαρκεια βιταμινων, κυριως β12, συμπτωματα απο εκει με κυριοτερα τη γλωσσιτιδα και τη χειλιτιδα,
- ικτερος, οχι από την αρχη αλλα γινεται εντονοτερος με την προοδο της νοσου,
- ηπατομεγαλια σε 70% των περιπτωσεων, και σπληνομεγαλια σε 35-50% αν εχει επιπλακει η κιρρωση με πυλαια υπερταση,
- ασκίτης, πλευριτική συλλογή, περιφερικά οιδήματα και εκχυμώσεις σε προχωρημένα στάδια,
- ηπατικη εγκεφαλοπαθεια, η οποια χαρακτηριζεται απο δτχη σε κιρκαδιο ρυθμο, πτερυγοειδη τρομο, δυσαρθρια, ντελιριο, υπνηλια, κωμα,
- πυρετος σε 35% των ασθενων και συνδεεται κυριως με αλκοολικη ηπατοπαθεια ή περιτονιτιδα,
- λευκονυχια: λευκα νυχια με υποσημειωμενο μηνισκο, λογω υπολευκωματιναιμιας ή Νύχια Terry : λευκα στο εγγυς τμημα και ερυθρα λογω τηλαγγειεκτασιας στο περιφερικο 1/3, πληκτροδακτυλια,
- δτχες πηξης, υπολευκωματιναιμια, σηψη, αυτοματη βακτηριακη περιτονιτιδα, υπογλυκαιμια
αίτια κίρρωσης (7)
- αλκοολισμός,
- χρόνια λοίμωξη από ηπ Β/C,
- γενετικες δτχες, οπως αιμοχρωματωση, ελλειψη α1-αντιθρυψινης και νοσο wilson,
- budd-chiari,
- μη-αλκοολικη στεατοηπατιτιδα,
- αυτοανοσα (πρωτοπαθης χολικη χολαγγειιτιδα, πρωτοπαθης σκληρυντικη χολαγγειιτιδα, αυτοανοση ηπατιτιδα),
- φαρμακα, πχ αμιωδαρονη, μεθυλντοπα, μεθοτρεξατη
δδ πυλαιας υπερτασης (7)
- το συχνοτερο αιτιο ειναι η κιρρωση,
- πυλαία θρόμβωση: εξωηπατική απόφραξη της πυλαίας από θρόμβο (σπηλαιοποίηση),
- απόφραξη σπληνικής φλέβας (θα εμφανιστεί με κιρσούς στομάχου αλλά όχι οισοφάγου),
- σχιστοσωμίαση,
- οζώδης αναγεννητική υπερπλασία,
- αρτηριο-πυλαία φίστουλα,
- ιδιοπαθής
δ/δ πυλαίας θρόμβωσης (8)
- 10-25% των ασθενών με κίρρωση και σχετίζεται με το στάδιο της νόσου,
- αντισυλληπτικά,
- εγκυμοσύνη,
- χρόνιες φλεγμονώδεις νόσοι (π.χ. παγκρεατίτιδα) ,
- τραυματισμός του πυλαίου συστήματος (π.χ. χειρουργείο),
- κακοήθειες,
- θεραπεία θρομβοπενίας με Ελτρομβοπάγη (θρομβοποιητίνη),
- απόστημα ήπατος
που οφειλεται η νοσος wilson
αυτοσωματικη υπολειπομενη δτχη που οφειλεται σε δτχη ATPασης που μεταφερει χαλκο, την ATP7B.
αυτο οδηγει σε αδυναμια της απεκκρισης του χαλκου με υπερβολικη και τοξικη συσσωρευση στο ηπαρ και το ΚΝΣ, ειδικα στα βασικα γαγγλια.