CURRENT, BLOOD DISORDERS Flashcards
ορισμος αναιμιας
Ως αναιμια οριζεται η μειωση της αιμοσφαιρινης κατω απο 13.6 g/dL για τους άντρες (αιματοκριτης <41%) και κατω απο 11,6g/dL (αιματοκριτης <36%) στις γυναικες.
συχνοτερο αιτιο αναιμιας
η ελλειψη σιδηρου, που οδηγει σε σιδηροπενικη αναιμια, και στις περισσοτερες περιπτωσεις οφειλεται σε απωλεια αιματος, κυριως απο εμμηνορυση ή ΓΕΣ.
πως οριζεται η ανθεκτικη σιδηροπενικη αναιμια;
οταν ο ασθενης παιρνει για 4-6 βδομαδες 100mg σιδηρο τη μερα per os θεραπεια, και τελικα η αιμοσφαιρινη του δεν εχει αυξηθει πανω απο 1g/dL
αιτια σιδηροπενικης αναιμιας (6)
- αυξημενη απωλεια αιματος, π.χ. μηνορραγία ή αιμορραγια πεπτικου, αιμοσφαιρινουρια,
- μειωμενη προσληψη σιδηρου απο το φαγητο λογω κακης θρεψης,
- μειωμενη απορροφηση σιδηρου (ανθεκτικη σιδηροπενικη αναιμια) λογω: κοιλιοκακης, αυτοανοσης γαστριτιδας και γαστριτιδα απο H. pylori, ανεπαρκεια ψευδαργυρου, γενετικα νοσηματα,
- καταστασεις που απαιτουν αυξημενο σιδηρο (π.χ. εγκυμοσυνη και θηλασμος, εφηβεια, παιδια),
- καταστασεις οπου ο σιδηρος εναποτιθεται σε μακροφαγα και σε καποιον ιστο (π.χ. πνευμονικη αιμοσιδηρωση),
- ιδιοπαθης
κλινικη εικονα που συνοδευει την αναιμια (5)
- εύκολη κόπωση, κακουχια, ανορεξία και ωχροτητα δερματος και επιπεφυκοτων,
- ταση για λιποθυμια,
- ταχυκαρδια, αισθημα παλμων και στηθαγχη,
- κεφαλαλγια, εμβοες, θαμβος ορασης
- δυσπνοια στην προσπάθεια
ταξινομηση των αναιμιων (6+8+9)
ταξινομουν με βαση το MCV σε μικροκυτταρικες, νορμοκυτταρικες και μακροκυτταρικες.
Α. Μικροκυτταρικές:
1. Σιδηροπενική,
2. Θαλασσαιμία,
3. Σιδηροβλαστική (σπάνια),
4. Δηλητηρίαση από μόλυβδο,
5. Ανεπάρκεια ψευδαργύρου,
6. Αναιμία χρονίας νόσου (μπορεί και νορμοκυτταρική)
Β. Νορμοκυτταρικές:
1. Οξεία απώλεια αίματος,
2. Αναιμία χρονίας νόσου (μπορεί και μικροκυτταρική),
3. Ανεπάρκεια μυελού των οστών,
4. Νεφρική ανεπάρκεια,
5. Υποθυρεοειδισμός,
6. Αιμόλυση (μπορει και αυξημενο MCV οταν υπαρχει εντονη δικτυοερυθροκυτταρωση),
7. Εγκυμοσύνη,
8. Ανεπάρκεια χαλκού (μπορεί και μάκροκυτταρική)
Γ. Μακροκυτταρικές:
1. Έλλειψη Β12 ή φυλλικού ή φάρμακα που αναστέλλουν τη σύνθεση του DNA (μεγαλοβλαστικές),
2. Αιθυλισμός και ηπατική νόσος,
3. Δικτυοερυθροκυττάρωση,
4. Κυτταροτοξίνες (π.χ. υδροξυκαρβαμίδη),
5. Μυελοδυσπλαστικά,
6. Διήθηση του μυελού και απλαστική αναιμία,
7. Υποθυρεοειδισμός,
8. Φάρμακα που ανταγωνίζονται το φυλλικό οξύ (π.χ. φαινυντοϊνη),
9. Ανεπάρκεια χαλκού
κλινική εικόνα σιδηροπενικής αναιμίας (7)
η κλινικη εικονα της αναιμιας +
1. κοιλονυχια (νυχια σε σχημα κουταλιου) και ονυχοευθραυστοτητα,
2. ατροφικη γλωσσιτιδα,
3. γωνιακη χειλιτιδα (εξελκωση στις γωνιες του στοματος),
4. συνδρομο Plummer-Vinson που οδηγει σε δυσφαγια στερεων τροφων (μεμβρανες στο φαρυγγα κατω απο το υψος του κρικοειδους χονδρου),
5. συνδρομο pica,
6. λεπτυνση τριχων και αλωπεκια
ε/ε σιδηροπενικης αναιμιας (6)
anaimia με μειωμενο MCV, MCH, MCHC
1. μειωμενος σιδηρος,
2. μειωμενη φερριτινη ορου (<12 ng/mL,προσοχη γιατι ειναι πρωτεινη οξειας φασης),
3. αυξημενη σιδηροδεσμευτικη ικανοτητα (TIBC) και αυξηση της τρανσφερρινης (χαμηλος κορεσμος τρανσφερρινης, ο οποιος ειναι το πηλικο Σιδηρος Ορου/TIBC),
4. φυσιολογικα ή μειωμενα ΔΕΚ,
5. στο επιχρισμα του αιματος φαινονται μικροκυτταρικα υποχρωμα κυτταρα, ανισοκυτταρωση (διαφ. μεγεθη), και ποικιλοκυτταρωση (διαφορετικα σχηματα)
θεραπεια σιδηροπενικης αναιμιας (3)
το βασικοτερο ειναι να ανευρεθει η αιτια και να διορθωθει, δηλ. στις περισσοτερες περιπτωσεις ο λογος που ο ασθενης χανει αιμα.
1. Per Os θειϊκός σίδηρος από το στόμα 325mg x 1 με αδειο στομαχι και μαζι με βιτ C για αυξηση της απορροφησης, και πρεπει η αιμοσφαιρινη να ανεβαινει κατα 1 g/dL τη βδομαδα για να πηγαινει καλα η θεραπεια. Η θεραπεια συνεχιζει 3-6 μηνες μετα την κανονικοποιηση της αιμοσφαιρινης για να φτιαχτουν και οι αποθηκες.
Αν οι ασθενεις δε βελτιωνονται πρεπει οπωσδηποτε να επιβεβαιωσουμε πως παιρνουν σωστα τη θεραπεια τους, και μετα να ελεγξουμε για ΓΕΣ διαταραχες που μπορει να οδηγουν σε μειωμενη απορροφηση σιδηρου (ανθεκτικη) και μετα να αναθεωρησουμε τη διαγνωση (π.χ. να ηταν θαλασσαιμια),
- IV χορηγηση σιδηρου σε ασθενεις: με ανθεκτικη σιδηροπενικη αναιμια, ΓΕΣ διαταραχες (π.χ. κοιλιοκακη, ΙΦΝΕ), με συνεχιζομενη απωλεια αιματος (π.χ. χρονια αιμοκαθαρση) που δε βελτιωνεται με per os Θεραπεια
τι αναιμια κανει η αναιμια χρονιας νοσου;
ορθοχρωμη ορθοκυτταρικη στην αρχη (πρωτες 1-2 βδομάδες) αλλα καθως εξελισσεται γινεται υποχρωμη μικροκυτταρικη
ποιοι ειναι οι 3 μηχανισμοι που οδηγουν σε αναιμια χρονιας νοσου
- αναιμια της χρονιας φλεγμονωδους αντιδρασης, π.χ. ΙΦΝΕ, χρονια λοιμωξη, ρευματολογικες παθησεις, και κακοηθειες:
η φλεγμονη οδηγει σε παραγωγη IL-6, αυτη οδηγει σε αυξηση της παραγωγης της εψιδινης η οποια ειναι αρνητικος ρυθμιστης της φερροπορτίνης –> Μειωμενη απορροφηση σιδηρου απο το εντερο αλλα και μειωμενη εναποθεση σιδηρου στα μακροφαγα ωστε να γινει ερυθροποιηση, - αναιμια της οργανικης ανεπαρκειας (π.χ. ηπατικη, νεφρικη, ενδοκρινους αδενα): μειωμενη συνθεση ερυθροποιητινης αρα και παραγωγης ερυθρων κυτταρων,
- αναιμια των ηλικιωμενων (στο 20% των ατομων >85): αντισταση στην ερυθροποιητινη, μειωμενη παραγωγη ερυθροποιητινης λογω συρρικνωσης της μαζας των νεφρων.
ΑΕ χορηγησης ερυθροποιητίνης (3)
- συμπτωματα ιογενους συνδρομης,
- υπερταση,
- μικρη αυξηση αριθμου αιμοπεταλιων εως και θρομβοεμβολικα επεισοδια.
ποια ειναι η συχνοτερη μορφη αναιμιας σε ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ασθενεις
η αναιμια χρονιας νοσου και ειναι 2η πιο συχνη αιτια μετα τη σιδηροπενικη παγκοσμιως
οι 3 μοριακοι πρωταγωνιστες στην παθοφυσιολογια της αναιμιας χρονιας νοσου
IL-6, TNF-α και εψιδίνη
ποια ε/ε υποδηλωνουν αναιμια χρονιας νοσου (4);
μειωμενος Fe,
μειωμενη τρανσφερρινη,
χαμηλος κορεσμος τρανσφερρινης,
υψηλα επιπεδα φερριτινης
τι ειναι οι θαλασσαιμιες;
ειναι γενετικες διαταραχες κατα τις οποιες εχουμε μειωμενη ή καθολου παραγωγη αλυσιδων σφαιρινων (αλφα ή βητα) με αποτελεσμα την μειωμενη συνθεση αιμοσφαιρινης, με αποτελεσμα την υποχρωμη μικροκυτταρικη αναιμια.
ποσα α γονιδια εχουμε σε καθε κυτταρο, τι μεταλλαξεις γινονται που οδηγουν σε α-θαλασσαιμια και ποια η κλινικη εικονα αναλογα με το ποσα λειτουργικα γονιδια μενουν;
εχουμε απο 2 γονιδια που κωδικοποιουν τη σφαιρινη α σε καθε χρωμοσωμα του ζευγους 16, αρα 4 γονιδια για την α.
συνηθως συμβαινουν απαλειψεις ολοκληρων των γονιδιων.
αν λειπουν και τα 4 –> εμβρυικος υδρωπας Bart’s, οπου ειναι παρουσα η HbBarts (γ4) που ειναι αχρηστη και το εμβρυο πεθαινει στη μητρα,
αν λειπουν 3 –> νοσος με HbH αιμοσφαιρινη (β4 τετραμερη λογω περισσειας β αλυσιδων που οδηγουν σε καταστροφη της μεμβρανης των ερυθρων γιατι ειναι ασταθη) = μετρια αναιμια με χαρακτηριστικα αιμολυσης (ηπατοσπληνομεγαλια, ελκη κατω ακρων και ικτερος), συνηθως δε χρειαζονται μεταγγισεις παρα μονο οταν η αιμολυση ειναι πολυ εντονη (π.χ. αν παθουν λοιμωξεις)
αν λειπουν 2 –> ασυμπτωματικη κατασταση φορειας με μειωμενη MCV, στιγμα
αν λειπει 1 –> φυσιολογικη κλινικη κατασταση (σιωπηλος φορεας)
ποσα β γονιδια εχουμε σε καθε κυτταρο, τι μεταλλαξεις γινονται που οδηγουν σε β-θαλασσαιμια;
1 σε καθε χρωμοσωμα του ζευγους 11 αρα 2 σε καθε διπλοειδες κυτταρο.
οι μεταλλαξεις ειναι συνηθως σημειακες, οδηγωντας σε μειωμενη παραγωγη β αλυσιδων (β+) ή σε απουσια τους (β0).
παθοφυσιολογια β-θαλασσαιμιας
ο παθογενετικος μηχανισμος ουσιαστικα ειναι η μη αποδοτικη ερυθροποιηση (90%) και λιγοτερο η αιμολυση (10%).
Η πλήρης ή πολύ ελαττωμένη σύνθεση β-αλυσίδων έχει σαν
αποτέλεσμα την περίσσεια των α-αλυσίδων. Η άθροιση των ααλυσίδων γίνεται στο στάδιο του πρώιμου
πολυχρωματόφιλου ερυθροβλάστη. Η περίσσεια των ααλύσεων συνδέεται με την πυρηνική μεμβράνη όπως και με
την κυτταρική μεμβράνη.
* Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενδοπυρηνικών εγκλείστων
τα οποία θα επιφέρουν βλάβη του πυρήνα του κυττάρου.
* Έτσι γίνεται ενδομυελική καταστροφή του ερυθροβλάστη ή
επιβράδυνση της ωρίμανσής του ή εμφάνισης στην
κυκλοφορία.
Αυτό δηλαδή που βασικά συμβαίνει στην β-ομόζυγη λόγω των
παραπάνω φαινομένων και που αποτελεί το βασικό
παθογενετικό μηχανισμό είναι η μη αποδοτική ερυθροποίηση.
* Η ερυθροποίηση είναι μη αποδοτική σε ποσοστό 90% ενώ και
αυτό το 10% των ερυθρών που παράγεται έπειτα από φυσική
επιλογή (είναι τα καλύτερα δυνατά ερυθρά που μπορούν να
παραχθούν) είναι παθολογικά και έχουν σύντομο χρόνο
επιβίωσης λόγω καταστροφής τους στον σπλήνα.
κλινικη ταξινομηση β-θαλασσαιμιας (3)
- μειζονες μορφες β-θαλ,
- ενδιαμεσες μορφες,
- ήπιες ή ελασσονες
μειζων β θαλασσαιμια:
πως ονομαζεται και ποια η κλινικη εικονα
αναιμια Cooley.
β-ομοζυγη θαλασσαιμια, δηλ. μεταλλαξη και στα δυο γονιδια των β-σφαιρινων (β0/β0 ή β+/β+).
Η μείζων μεσογειακή αναιμία είναι θανατηφόρος αν δεν
εφαρμοστεί πρόγραμμα μεταγγίσεων εφ’ όρου ζωης. Βρέφη με αυτή την νόσο αν δεν μεταγγιστούν, πεθαίνουν σε ηλικία 1-3 χρονών.
Η κλινικη εικονα ξεκιναει μετα τους 6 μηνες ζωης οπου εχουμε αλλαγη απο την HbF στην HbA, και εχει:
καθυστερημενη σωματικη αναπτυξη,
ικτερος και ηπατοσπληνομεγαλια,
ωχροτητα λογω της βαριας αναιμιας,
οστικες ανωμαλιες λογω της εξωμυελικης αιμοποιησης (προεχον κρανιο, μεσογειακο προσωπειο),
θρομβοφιλια.
Περα απο την κλινικη εικονα, λογω της εφ’ ορου ζωης θεραπεια με σιδηρο, γυρω στα 10 χρονια μετα την εναρξη των μεταγγισεων παρουσιαζουν υπερφορτωση με σιδηρο, που κανει μια κλιν. εικονα που μοιαζει με αιμοχρωματωση, δηλ. καρδιακη ανεπαρκεια, ανεπαρκεια ενδοκρινων αδενων, κιρρωση και ψευδοξανθωματα.
κλινικη εικονα ενδιαμεσης β-θαλασσαιμιας και γονοτυπος
β+/β+ ειναι ο γονοτυπος, και μπορει να κανει και ενδιαμεση και μειζονα.
χρονια αιμολυτικη αναιμια που δεν απαιτει μεταγγισεις εκτος απο περιοδους stress και απλαστικων κρισεων,
ηπατοσπληνομεγαλια και οστικες αλλοιωσεις
κλινικη εικονα ελασσονος β-θαλασσαιμιας και γονοτυπος.
χαρακτηριστικα ε/ε που βοηθουν στη διαγνωση
ετεροζυγωτες, που ουσιαστικα εχουν ενα μεταλλαγμενο γονιδιο (β+ ή β0) και ενα φυσιολογικο.
ασυμπτωματικοι φορεις, ηπια μικροκυτταρικη αναιμια.
Η χαρακτηριστική μορφολογία των ερυθρών
(υποχρωμία, μικροκυττάρωση,
ανισοκυττάρωση, ποικιλοκυττάρωση,
στοχοκυττάρωση και βασεόφιλη στίξη) και
Οι ελαττωμένοι δείκτες MCH και MCV
Η αύξηση των επιπέδων της HbA2 (α2δ2)
ποια χαρακτηριστικα κυτταρα εχουμε στην α-θαλασσαιμια
στοχοκυτταρα = κυτταρα σαν μεξικανικα καπελα
αιτια θανατου σε ασθενεις με σοβαρες θαλασσαιμιες (5)
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Αρρυθμία
- Λοιμώξεις
- Ηπατοπάθεια (ίνωση-κίρρωση)
- Νεοπλασίες (κυρίως ήπατος-χοληφόρων)
Τα τελευταία χρόνια αρχίζουν να υπερτερούν οι ηπατικές
επιπλοκές των καρδιακών, ως αίτια νοσηρότητος και
θνησιμότητος
πως μεταγγιζεται ο σιδηρος σε ασθενεις με θαλασσαιμια;
με χορηγηση συμπυκνωμενων ερυθρων.
Για διατήρηση αιμοσφαιρίνης >9 g/dl οι ανάγκες σε
συμπυκνωμένα ερυθρά είναι:
▫ 230 ml/kg/χρονο σε μη σπληνεκτομηθέντες
▫ 130 ml/kg/χρονο σε σπληνεκτομηθέντες
και γενικά ανά μονάδα συμπυκνωμένων ερυθρών Προστίθενται 200-250 mg Fe
Η υπερφόρτωση με σίδηρο υπολογίζεται σε:
▫ 0.63 mg/kg/day σε μη σπληνεκτομηθέντες
▫ 0.35 mg/kg/day σε σπληνεκτομηθέντες
ε/ε σε στιγμα α-θαλασσαιμιας (5)
- συνηθως όχι αναιμια,
- MCV μειωμενο!,
- ερυθρα φυσιολογικα ή αυξημενα,
- επιχρισμα περιφερικου αιματος: υποχρωμια, μικροκυτταρωση, στοχοκυτταρα και ακανθοκυτταρα,
- σε γενετικο τεστ μπορει να βρεθει η απαλοιφη του ενος εκ των 4 α-γονιδιων
ε/ε σε νοσο με αιμοσφαιρινη HbH (5)
- υποχρωμη μικροκυτταρικη αναιμια,
- στο επιχρισμα: υποχρωμια, μικροκυτταρωση, στοχοκυτταρα και ποικιλοκυτταρωση,
- αυξημενα ΔΕΚ,
- στην ηλεκτροφορηση θα βρεθει η HbH,
- με συγκεκριμενες χρωσεις μπορει στο μικροσκοπιο να εντοπιστει η HbH
θεραπεία θαλασσαιμιών (4)
- ήπιες, δηλ. στίγμα α ή ελάσσονα β-θαλασσαιμία:
δε χρειάζονται τίποτα, - νόσος με HbH: χορήγηση per os φυλλικού οξέος 1mg/day και αποφυγή εξωγενούς χορήγησης σιδήρου ή φαρμάκων που είναι οξειδωτικά όπως οι σουλφοναμίδες,
- σοβαρές μορφές θαλασσαιμίας: πρόγραμμα μεταγγίσεων και φυλλικό καθημερινά, ενδεχομένως σπληνεκτομή, σιδηροδεσμευτικά (χηλικά) για αποφυγή υπερφόρτωσης από τις μεταγγίσεις,
- μείζων β - θαλασσαιμία: αλλογενής μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων ειναι η θεραπεια εκλογης
αίτια ανεπάρκειας Β12 (8)
- μειωμένη διαιτητική πρόσληψη (vegans),
- μειωμένη παραγωγή ή διάθεση
ενδογενούς παράγοντα:
κακοήθης αναιμία (αυτοάνοση διαταραχή, όπου αυτοαντισώματα καταστρέφουν τα τοιχωματικά κύτταρα του στομάχου που παραγουν τον IF και οδηγει σε ατροφικη γαστριτιδα ή δεσμευουν τον IF και τον αδρανοποιουν ή και τα δυο),
και γαστρεκτομή, - λοίμωξη από H. pylori,
- οτιδήποτε οδηγεί σε ανταγωνισμό για την απορρόφηση της Β12 στο έντερο:
σύνδρομο τυφλής έλικας,
fish-tapeworm (σπάνιο), - Παγκρεατική ανεπάρκεια,
- PPIs,
- Μειωμένη απορρόφηση Β12 από τον ειλεό, λόγω χειρουργικής εκτομής ή νόσου Crohn,
- ανεπάρκεια τρανσκοβαλαμίνης 2 (σπάνιο)
τι ποσοστο των ηλικιωμενων εχει ανεπαρκεια Β12;
15%
για ποσα χρονια ειναι επαρκεις οι αποθηκες Β12 του οργανισμου;
3-4 χρόνια
κλινική εικόνα ανεπάρκειας Β12 (5)
- κλινική εικόνα αναιμίας,
- λεμονοειδής χροιά του δέρματος λόγω συνδυασμού ωχρότητας από αναιμία και ικτέρου λόγω αιμόλυσης,
- γλωσσίτιδα –> μεγάλη και τραχειά γλώσσα και γωνιακή χειλίτιδα,
- ψυχιατρικά συμπτώματα: κατάθλιψη, ψύχωση, ευερεθιστότητα, άνοια,
- νευρολογικά: περιφερική νευροπάθεια και παραισθησίες και πιο μετά υποξεία συνδυασμένη εκφύλιση του νωτιαίου μυελού (ΑΚΝ και ΚΚΝ).
ε/ε ανεπάρκειας β12 (7)
- μειωμένη Β12 (<300pg/mL),
- αυξημένο μεθυλμαλονικό (μπορεί και από νεφρούς…) και ομοκυστεϊνη,
- μεγαλοβλαστική αναιμία (MCV 110-140),
- στο επίχρισμα του περιφερικού αίματος: μακροκύτταρα, συνήθως οβάλ σχήματος, υπερκατάτμητα ουδετερόφιλα (φυσιολογικα μαξ 5 λοβοι),
- μειωμένα ΔΕΚ,
- αυξημενη LDH και έμμεση χολερυθρινη λογω ενδομυελικης αιμολυσης,
- στο μυελο των οστων: υπερπλασια σειρας ερυθρων
θεραπεία ανεπάρκειας Β12
συνηθως παρεντερικα, με IM ή SC χορήγηση 100-1000μg Β12, η οποια την 1η βδομαδα γινεται καθημερινα και μετα 1 φορα τη βδομαδα για 1 μηνα και μετα καθε μηνα.
υπαρχει και Per os οταν το αιτιο ειναι διαιτητικο.
προσοχη σε ΥΠΟκαλιαιμία ειδικα οταν θεραπευουμε σοβαρες αναιμιες, γιατι τα νεα ερυθροκυτταρα προσλαμβανουν.
αιτια ανεπαρκειας φυλλικου (5)
- μειωμενη διαιτητικη προσληψη (οταν δεν καταναλωνονται φρουτα και λαχανικα),
- μειωμενη απορροφηση: κοιλιοκακη, φαρμακα οπως φαινυντοινη, κοτριμοξαζολη, tropical sprue,
- αιθυλισμός,
- αυξημένες απαιτήσεις: αυξημενη καταναλωση κυτταρων (π.χ. χρονια αιμολυτικη αναιμια, φλεγμονωδεις νοσοι, αιμοκαθαρση κτλ), εγκυμοσυνη,
- αναστολη αναγωγης σε ενεργη μορφη απο μεθοτρεξατη
ποια φαρμακα οδηγουν σε ανεπαρκεια φυλλικου; (3)
TMP-SMZ, μεθοτρεξάτη, φαινυντοϊνη
κλινικη εικονα ανεπαρκειας φυλλικου
τα ιδια ακριβως με β12 ΧΩΡΙΣ τα νευρολογικα συμπτωματα
ε/ε ανεπαρκειας φυλλικου (2)
- μεγαλοβλαστικη αναιμια,
- μειωμενο φυλλικο.
θεραπεια ανεπαρκειας φυλλικου
φυλλικο 1-5mg/day για 4 μηνες.
ΠΑΝΤΑ με συγχορηγηση Β12 εκτος αν ειμαστε σιγουροι πως ειναι φυσιολογικη, γτ αν εχω ανεπαρκεια Β12, το φυλλικο θα επιδεινωσει και θα επιταχυνει τα νευρολογικα συμπτωματα
ποιος ειναι ο ρολος της απτοσφαιρινης
καθαριζει το αιμα απο την ελευθερη αιμοσφαιρινη και στη συνεχεια απομακρυνεται απο το ηπαρ.
συνηθως ειναι μειωμενη οταν υπαρχει αιμολυση αλλα δεν ειναι και απαραιτητο γιατι επηρεαζεται και απο αλλους παραγοντες (π.χ. νοσους του ηπατος)
ταξινόμηση αιμολυτικών αναιμιών (6+7)
Τις διακρίνουμε σε συγγενείς και επίκτητες.
ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ:
1. Ενζυμικές διαταραχές: G6PD deficiency (φυλοσύνδετη, η συχνότερη ενζυμική ανεπάρκεια των ερυθροκυττάρων),
ανεπαρκεια πυροσταφυλικής κινάσης (αυτοσωμική υπολειπόμενη),
2. Διαταραχές της μεμβράνης: κληρονομική σφαιροκυττάρωση (αυτοσωμική επικρατής), κληρονομική ελλειπτοκυττάρωση,
3. Αιμοσφαιρινοπάθειες: δρεπανοκυτταρική αναιμία, θαλασσαιμίες.
ΕΠΙΚΤΗΤΕΣ:
1. Αυτοάνοσα νοσήματα: τα χωρίζουμε σε Coombs θετικά και αρνητικά.
Θετική Coombs:
α. Αυτοάνοση Αιμολυτική Αναιμία (ΑΑΑ, θέλει περαιτέρω ταξινόμηση σε θερμού/ψυχρού αντισώματος, γιατι η θερμου θελει στεροειδη/ανοσοκατασταλτικα/σπληνεκτομη ενω η ψυχρου να διατηρησεις τον ασθενη ζεστο),
β. Απο φαρμακα: πενικιλλινη, κινινη,
γ. Παροξυσμικη κρυοαιμοσφαιρινουρια: λοιμωξεις απο ιους/συφιλη, αντισωματα Donath-Landsteiner,
δ. Ισοανοση: οξεια αντιδραση κατα τη μεταγγιση,
Αρνητική Coombs (2% των ΑΑΑ): αυτοάνοση ηπατίτιδα και ηπατίτιδα Β, C, μετά από γρίπη και εμβολιασμούς, φάρμακα (πιπερακιλλίνη, ριτουξιμάμπη),
- Μικροαγγειοπαθητική αιμολυτική αναιμία:
ουραιμικό-αιμολυτικό σύνδρομο, θρομβωτικη θρομβοπενικη πορφυρα, ΔΕΠ, προεκλαμψια, εκλαμψια, προσθετικες βαλβιδες καρδιας, - Λοίμωξη: ελονοσία κυρίως,
- Παροξυσμική Νυκτερινή Αιμοσφαιρινουρία
Παροξυσμική Νυκτερινή Αιμοσφαιρινουρία
σπανια, επικτητη διαταραχη των βλαστοκυτταρων, οπου λογω αυτοσωμικης μεταλλαξης σε X-φυλοσυνδετο γονιδιο, η μεμβρανη των ερυθροκυτταρων ειναι πιο ευθραυστη με αποτελεσμα την αιμολυση.
κλινικη εικονα ΠΝΑ (2)
- Η αιμολυση κυριαρχει τη νυχτα, λογω υποαερισμου αρα αναπνευστικη οξεωση αρα πτωση του pH οποτε τα πρωτα πρωινα ουρα ειναι καφε-κοκκινα (γι’ αυτο νυχτερινη),
- περα απο την αναιμια, οι ασθενεις αυτοι κινδυνευουν απο θρομβωσεις κυριως σε μεσεντεριο και ηπατικες φλεβες, καθως και σε ΚΝΣ και δερμα (επωδυνα οζιδια)
ε/ε ευρήματα σε ΠΝΑ (4)
- αφου εχουμε ενδαγγειακη αιμολυση –> αυξημενη αιμοσιδηρινη ουρων (Αιμοσιδηρινουρία = οταν η απτοσφαιρινη δεν επαρκει ωστε να δεσμευει ολη την ελευθερη αιμοσφαιρινη, τοτε η ελευθερη αιμοσφαιρινη διερχεται απο τα νεφρικα σπειραματα, απορροφαται απο τα νεφρικα σωληναρια και αποθηκευεται στα σωληναριακα κυτταρα ως αιμοσιδηρίνη. εκει ανιχνευεται με χρωση πρωσικο μπλε 1 βδομαδα μετα την εναρξη της αιμολυσης),
- αυξημενη LDH ορου λογω αιμολυσης,
- μειωμενος σιδηρος λογω της χρονιας απωλειας αιμοσφαιρινης,
- κυτταρομετρια ροης θα δειξει ελλειψη CD55,59
Θεραπεια ΠΝΑ (3)
αντιπηκτικη αγωγη,
μονοκλωνικα αντισωματα εναντι του συμπληρωματος (π.χ. εκουλιζουμαμπη για C5),
αλλογενης μεταμοσχευση βλαστοκυτταρων
τι ειναι η ανεπαρκεια του ενζυμου G6PD
Χ-φυλοσυνδετη κληρονομουμενη ενζυμικη διαταραχη των ερυθροκυτταρων (η πιο συχνη) που οδηγει σε επεισοδια αιμολυσης σε συνθηκες οξειδωτικου στρες, το οποιο δεν μπορουν να αντιμετωπισουν τα ερυθροκυτταρα, καθως δεν παραγουν τη γλουταθειονη.
κλινικη εικονα ανεπαρκειας G6PD
οι ασθενεις ειναι υγιεις, χωρις να υπαρχει χρονια αιμολυση ή σπληνομεγαλια, εκτος απο καταστασεις οξειδωτικου στρες (π.χ. λοιμωξεις ή φαρμακα ή εκθεση σε κουκια) που οδηγουν σε αιμολυση, δηλ. οξεια αναιμια και ικτερο.
φαρμακα που οδηγουν σε αιμολυση σε g6pd deficiency
dapsone, methylene blue, phenazopyridine, primaquine, rasburicase, toluidine blue, nitrofurantoin, trimethoprim/sulfamethoxazole, sulfadiazine, pegloticase, andquinolones.
ε/ε g6pd def (3)
- μειωμενο G6PD (>8 βδομαδες μετα την κριση, γιατι αλλιως θα ειναι φυσιολογικο λογω των νεων ερυθρων),
- επίχρισμα: δαγκωμένα κύτταρα (bite cells) και φυσαλιδώδη κύτταρα, μετα την απομακρυνση των σωματιων Heinz απο το σπληνα που δημιουργουνται απο τη μετουσιωση της αιμοσφαιρινης κατα τις οξειδωτικες κρισεις,
- profanos anaimia, diktyoerythrokyttarwsh, kai aukshsh ths ameshs xolerythrinhs.
προτυπο κληρονομικοτητας δρεπανοκυτταρικης αναιμιας
αυτοσωμικη υπολειπομενη νοσος
που οφειλεται η δρεπανοκυτταρικη αναιμια;
αντικατασταση dna βασης, με αποτελεσμα το γλουταμινικο οξυ στην 6η θεση της β-σφαιρινης να αντικαθισταται απο βαλινη –> παραγωγη HbS αιμοσφαιρινης αντι για HbA.
παθογενεση δρεπανοκυτταρικης αναιμιας
Η HbS σε συνθηκες stress, δηλ. μειωμενου οξυγονου, πολυμεριζεται επειδη ειναι ασταθης και ετσι προκαλει την παραμορφωση των ερυθρων αιμοσφαιριων. Ετσι, σχηματιζονται τα δρεπανοκυτταρα, τα οποια ειναι ευθραυστα και αιμολυονται προκαλωντας την αποφραξη μικρων αγγειων.
κλινικη εικονα ασθενους με δρεπανοκυτταρικη αναιμια (ομοζυγωτη) (4)
- Χρόνια αιμόλυση: ικτερος, χολολιθιαση, σπληνομεγαλια, δερματικα ελκη στην κνημη που αργουν να επουλωθουν,
- αγγειοαποφρακτικές επώδυνες κρίσεις: προκυπτουν λογω της αποφραξης των μικρων αγγειων, λογω της εντονης αιμολυσης που πυροδοτειται σε συνθηκες stress (αφυδατωση, λοιμωξεις, υποξια, ψυχος) –> συχνα σε μυελο και μακρα οστα, μεσεντεριο, ΚΝΣ, και πεος (πριαπισμος). Τα επεισοδια μπορει να διαρκεσουν μερες και να συνοδευονται απο χαμηλη πυρετικη κινηση,
- Απλαστικη κριση, συνηθως απο παρβοιο Β19, συνηθως αυτοπεριοριζομενη <2 βδομαδες, ισως θελει μεταγγιση,
- κρισεις παγιδευσης, καθως το αιμα λιμναζει στο σπληνα και το ηπαρ, απαιτειται μεταγγιση γιατι κανει σοβαρη αναιμια
ε/ε σε δρεπανοκυτταρικη αναιμια (ομοζυγωτη) (6)
- αναιμια,
- αυξημενα ΔΕΚ,
- αυξημενη χολερυθρινη,
- επιχρισμα: δρεπανοκυτταρα, στοχοκυτταρα, εμπυρηνα ερυθρα, σωματια Howell Jolly (υποσπληνισμος λογω των εμφρακτων),
- θετικο τεστ δρεπανωσης: δεν ξεχωριζει ετεροζυγωτη απο ομοζυγωτη, δηλ. HbAS - HbSS,
- ηλεκτροφορηση αιμοσφαιρινης: διαχωριζει ετεροζυγωτη απο ομοζυγωτη.
θεραπεια χρονιας δρεπανοκυτταρικης αναιμιας (2)
η αλλογενης μεταμοσχευση αιμοποιητικων βλαστοκυτταρων πριν συμβει μονιμη βλαβη σε καποιο οργανο, ειναι η καλυτερη θεραπεια για ενα παιδι με δρεπανοκυτταρικη.
ασθενεις με >3/χρονο επεισοδια αγγειακων αποφραξεων –> υδροξυουρία (500-750mg x 1) + ω3 λιπαρα + L-γλουταμινικό + εμβολιο για πνευμονιοκοκκο ή υπαρχει μονοκλωνικο αντισωμα (crizanlizumab-tmca)
αντιμετωπιση δρεπανοκυτταρικης κρισης (5)
- αναλγησια με IV οπιοειδη,
- ενυδατωση και διατηρηση του ασθενους σε υψηλη θερμοκρασια,
- αν πυρετος, αντιμικροβιακη θεραπεια,
- μεταγγιση και φυλλικο οξυ,
- αφαιμαξομεταγγιση σε ταχεια επιδεινωση/οξυ θωρακικο συνδρομο/πριαπισμο/εγκεφαλικο
που οφειλεται η ΑΑΑ θερμου αντισωματος
η ΑΑΑ θερμου αντισωματος οφειλεται σε IgG αυτοαντισωματα τα οποια δεσμευονται ιδανικα στους 37 βαθμους κελσιου στη μεμβρανη των ερυθροκυτταρων, και προκαλουν εξωαγγειακη αιμολυση καθως το Fc τμημα τους αναγνωριζεται απο τα μακροφαγα
θεραπεια για ΑΑΑ θερμου αντισωματος
στεροειδη, ανοσοκατασταλτικα, σπληνεκτομη
που οφειλεται η ΑΑΑ ψυχρου αντισωματος
σε IgM αντισωματα που δεσμευονται σε θερμοκρασια <4 βαθμους κελσιου στην επιφανεια των ερυθρων και ενεργοποιουν το συμπληρωμα. Αυτα προκαλουν χρονια αναιμια η οποια επιδεινωνεται με το κρυο και συνοδευεται συχνα απο φαινομενο raynaud και κυανωση των ακρων.
ορισμός απλαστικής αναιμίας
Η απλαστικη αναιμια ειναι μια παθολογικη κατασταση ανεπαρκειας του μυελου των οστων η οποια οφειλεται σε καταστολη ή τραυματισμο των αρχεγονων αιμοποιητικων κυτταρων, με αποτελεσμα ο μυελος να ειναι υποπλαστικος και να μην παραγει κυτταρα, οδηγωντας ετσι σε πανκυτταροπενια.
συχνοτερο αιτιο απλαστικης αναιμιας;
ιδιοπαθης, λογω αυτοανοσης καταστολης της αιμοποιησης διαμεσολαβουμενη απο Τ-λεμφοκυτταρα
αίτια απλαστικής αναιμίας (10)
- Αυτοάνοσα: ιδιοπαθής (το συχνότερο), ΣΕΛ,
- Χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία,
- Συγγενή αίτια: αναιμία Fanconi και φυλοσύνδετη συγγενής δυσκεράτωση,
- Τοξίνες (π.χ. βενζόλιο),
- Φάρμακα (π.χ. χλωραμφενικόλη, σουλφοναμίδες, καρβαμαζεπίνη, φαινυντοϊνη),
- Post - viral ηπατίτιδα,
- Λοιμώξεις από ιούς (παρβοϊός Β19, EBV, CMV, echovirus 3),
- Εγκυμοσύνη,
- Παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία,
- Κακοήθειες (π.χ. T-LGL)
κλινικη εικονα απλαστικης αναιμιας (3)
- η αναιμια –> κλινικη εικονα αναιμιας,
- η ουδετεροπενια –> ευπαθεια σε λοιμωξεις,
- η θρομβοπενία –> αυξημενη αιμορραγικη διαθεση
αίτια πανκυτταροπενίας (6+6)
Α. Αν το πρόβλημα είναι στο μυελό:
1. απλαστική αναιμία,
2. ΜΔΣ,
3. οξεία λευχαιμία,
4. χρόνια ιδιοπαθής μυελοϊνωση,
5. νεοπλασματα που διηθουν το μυελο,
6. μεγαλοβλαστικη αναιμια
Β. Αν το πρόβλημα είναι εκτός μυελού:
1. Υπερσπληνισμός (με ή χωρίς πυλαία υπέρταση),
2. ΣΕΛ,
3. Λοιμώξεις (φυματίωση, hiv, leishmaniasis, brucellosis, CMV, parvo b19),
4. φαρμακα,
5. χημειοθεραπεια κυτταροτοξικη,
6. ακτινοθεραπεια
πως οριζεται η σοβαρη απλαστικη αναιμια
οταν εχω ουδετεροπενια <500/μL,
αιμοπεταλια <20.000/μL,
δικτυοερυθροκύτταρα <1%,
κυτταροβρίθεια μυελού <20%
θεραπεια απλαστικης αναιμιας
αλλογενης μεταμοσχευση μυελου των οστων γενικα.
θεραπευουμε τις πενιες με μεταγγισεις, χορηγηση αιμοπεταλιων και αντιβιοτικων για τις λοιμωξεις.
σε ιδιοπαθη απλαστικη αναιμια θα δωσω αντιθυμοκυτταρική σφαιρίνη (ATG) + κυκλοσπορινη
αξιολογηση βαρυτητας αναιμιας (3)
- Μικρή: Hb>10g/dL,
- Μέτρια: 8-10,
- Σοβαρή <8
φυσιολογικες τιμες mcv, mch, mchc
- MCV (mean corpuscular volume): Hct/RBC x 10
(80-95fl) - MCH (mean corpuscular hemoglobin, μέση
περιεκτικότητα): Hgb/RBC x 106 (27-37pg) - MCHC (mean corpuscular hemoglobin concentration,
μέση πυκνότητα) : Hgb/Hct x 0,1 (30-35g/dL)
ti einai ta DEK?
ΔΕΚ (Δικτυοερυθροκύτταρα): Nεαρά RBC τα
οποία δεν έχουν πυρήνα αλλά υπολέιμματα
ριβοσωμιακού RNA. Ζούν 1 ή 2 μέρες σε stress.
pos ypologizo diorthomeno arithmo DEK
- Διορθωμένος αριθμός ΔΕΚ: % ΔΕΚ x Hct/45
pos ypologizo apolyto arithmo DEK kai ti shmainei?
Απόλυτος αριθμός ΔΕΚ = % ΔΕΚ x αριθμός
ερυθρών / μl
Απόλυτος αριθμός ΔΕΚ: λιγότερα από 25000/μl =>
Υποπλασία ερ.σειράς
Περισσότερα από 100000/μl => Υπερπλασία
ερ.σειράς
διαγνωστική προσέγγιση ασθενούς με αναιμία:
1ο βήμα
απο το MCV βλεπω αν προκειται για μικρο, νορμο, μακρο
διαγνωστική προσέγγιση ασθενούς με ΜΙΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ αναιμία
ερμηνευω τις εξετασεις του ΣΙΔΗΡΟΥ του πλασματος:
μειωμενος σιδηρος + αυξημενη TIBC = Σιδηροπενική αναιμία,
μειωμένος σίδηρος + μειωμένη TIBC = Αναιμία χρονίας νόσου,
αυξημένος σίδηρος + φυσιολογική TIBC + αυξημένη φερριτίνη = σιδηροβλαστική.
για θαλασσαιμια:
δεικτης Mentzer: MCV / RBC <13
διαγνωστική προσέγγιση ασθενούς με ΝΟΡΜΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ αναιμία
πρωτα κοιταω τα ΔΕΚ.
αυξημενα ΔΕΚ = αιμορραγία ή αιμολυτική αναιμία
αυτα τα δυο τα ξεχωριζω ευκολα, αφου στην αιμολυτικη αναιμια θα εχω δεικτες αιμολυσης στο αιμα, δηλαδη αυξημενη χολερυθρινη και LDH και ουροχολινογονο ουρων και μειωμενη απτοσφαιρινη (αν ειναι ενδαγγειακη),
μειωμένα ΔΕΚ = στρεφομαι προς ανεπαρκεια μυελου των οστων, π.χ. απλαστικη αναιμια, απλασια σειρας ερυθρων και λευχαιμιες
νορμοκυτταρικη αναιμια κανει ο υποθυρεοειδισμος, η νεφρικη ανεπαρκεια και η εγκυμοσυνη… και η αναιμια χρονιας νοσου
διαγνωστική προσέγγιση ασθενούς με ΜΑΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ αναιμία
εκει πρεπει πρωτα να ξεχωρισω αν προκειται για μεγαλοβλαστικη ή οχι.
μειωμενη Β12 ή φυλλικο ή στο επιχρισμα του περιφερικου αιματος δω μεγαλοβλαστες και υπερκατατμημα ουδετεροφιλα = μεγαλοβλαστικη αναιμια απο ανεπαρκεια β12 ή φυλλικου.
αν δεν ειναι μεγαλοβλαστικη, η δ/δ έχει:
ΜΔΣ,
αιθυλισμο/ηπατικη νοσο,
υποθυρεοειδισμο,
φαρμακα,
κυτταροτοξινες,
αιμολυση με δικτυοερυθροκυτταρωση,
διηθηση του μυελου
διαγνωστική προσέγγιση ασθενούς με ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΗ αναιμία (7+4)
εφοσον απο τους δεικτες αιμολυσης εχουμε διαπιστωσει την υπαρξη αιμολυσης, προχωραμε σε αναλυση του επιχρισματος του περιφερικου αιματος:
Α. Δρεπανοκυτταρα –> δρεπανοκυτταρικη αναιμια,
Β. Ελλειπτοκύτταρα –> κληρονομική ελλειπτοκυττάρωση,
Γ. Σωμάτια Heinz, bite cells και φυσαλιδώδη κύτταρα –> G6PD deficiency,
Δ. Υπόχρωμη μικροκυτταρική αναιμία –> θαλασσαιμία,
Ε. Σχιστοκύτταρα —> μικροαγγειοπαθητική αιμολυτική αναιμία,
ΣΤ. Παθολογικά κύτταρα κάποιας αιματολογικής κακοήθειας,
Ζ. Σφαιροκύτταρα —> αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία ή κληρονομική σφαιροκυττάρωση.
Αν δεν εχουμε βγαλει συμπερασμα, εχουμε και καποιες περαιτερω εξετασεις:
1. δοκιμασια ωσμωτικης λυσης μεμβρανης,
2. ηλεκτροφορηση αιμοσφαιρινης,
3. αμεση coombs,
4. ενζυμικες εξετασεις, αν αποκλεισαμε ολες τις αλλες αιτιες.
τι ειναι η κακοηθης αναιμια;
μια ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ κατασταση κατα την οποια υπαρχει ατροφικη γαστριτιδα η οποια οδηγει σε απουσια εκκρισης ενδογενους παραγοντα (IF) απο τα τοιχωματικα κυτταρα του στομαχου. Ετσι, η Β12 της διατροφης, παραμενει ασυνδετη και συνεπως δεν μπορει να απορροφηθει απο τον τελικο ειλεο.
ποιο φυλο συχνοτερα κακοηθη αναιμια; τι ηλικια και τι ομαδα αιματος;
γυναικες (1000:1 σε σχεση με αντρες)
συνηθως >40 ετη, μεγαλυτερη συχνοτητα σε ομαδα αιματος Α
ε/ε κακοηθους αναιμιας
τα ε/ε της ανεπαρκειας β12
Στο 90% θετικα αντισωματα κατα τοιχωματικων κυτταρων ή κατα του IF
ορισμος ουδετεροπενιας και σοβαρης ουδετεροπενιας
ουδετεροπενια = ουδετεροφιλα <1.800/μL
σοβαρη <500
αίτια ουδετεροπενίας (6+7)
απο μυελο:
συγγενη–> αναιμια Fanconi και συγγενης δυσκερατωση,
κυκλικη ουδετεροπενια,
συγγενης ουδετεροπενια,
λευχαιμια εκ τριχωτων κυτταρων,
μεγαλα κοκκιωματωδη λεμφοϋπερπλαστικα,
μυελοδυσπλαστικα,
εκτος μυελου:
Φαρμακα –> αντιρετροϊκα, κεφαλοσπορινες, χημειοθεραπεια, σουλφοναμιδες, φαινυντοϊνη, χλωροπρομαζινη, ριτουξιμαμπη, προκαιναμιδη,
Απλαστικη αναιμια,
χρονια καλοηθης ουδετεροπενια,
απλασια της λευκης σειρας,
υπερσπληνισμος,
σηψη,
αυτοανοσα –> Felty syndrome, ιδιοπαθης, ΣΕΛ, HIV
κλινικη εικονα ουδετεροπενιας
ο ουδετεροπενικος ασθενης εχει ευπαθεια στις λοιμωξεις, τοσο απο βακτηρια οσο και απο μυκητες οπως Candida και ασπεργιλλο.
οι συνηθεστερες λοιμωξεις ειναι σηψαιμια, κυτταριτιδα, πνευμονια, εμπυρετος ουδετεροπενια.
πυρετος σε ουδετεροπενικο ασθενη σημαινει λοιμωξη μεχρι αποδειξεως του εναντιου.
τι ειναι το συνδρομο felty και ποια η θεραπεια του;
Felty συνδρομο = οροθετική ΡΑ + ουδετεροπενια + σπληνομεγαλια
η σπληνεκτομη ειναι η θεραπεια εκλογης.
θεραπεια σοβαρης αναιμιας με καρδιακη ανεπαρκεια
σοβαρη αναιμια (<8) θα χρειαστει προφανως μεταγγισεις. ομως η μεταγγιση πρεπει να γινει με πολλη προσοχη.
πρεπει να γινεται αργα και με τη χορηγηση 10-40 mg φουροσεμιδης IV/PO με καθε μοναδα.
παντα ελεγχουμε για σημεια υπερφορτωσης της κυκλοφοριας: αυξηση σφαγιτιδικης πιεσης και τριζοντες βασεων: αν δουμε κατι τετοιο σταματαμε τη μεταγγιση και αντιμετωπιζουμε
που οφειλονται οι μυελουπερπλαστικες διαταραχες;
οφειλονται στην υπερπλασια ενος κλωνου απο τη σειρα των αιμοποιητικων βλαστοκυτταρων στο μυελο των οστων.
ποιες ειναι οι μυελουπερπλαστικες δτχες;
ταξινομουνται αναλογα με τον κυτταρικο τυπο που πολλαπλασιαζεται:
ερυθρα –> αληθης πολυκυτταραιμια,
λευκα –> χρονια μυελοειδης λευχαιμια (ΧΜΛ),
αιμοπεταλια –> ιδιοπαθης θρομβοκυτταρωση,
ινοβλαστες –> πρωτοπαθης μυελοϊνωση
τι ειναι η αληθης πολυκυτταραιμια κ μετάλλαξη
ειναι μια επικτητη μυελουπερπλαστικη διαταραχη, που οφειλεται σε μεταλλαξη του JAK2 γονιδιου (95% των περιπτωσεων) και οδηγει σε υπερπλασια και των τριων σειρων κυτταρων του μυελου των οστων, αλλα κυριως των ερυθροκυτταρων.
κλινικη εικονα αληθους πολυκυτταραιμιας (6)
τα συμπτωματα οφειλονται στην υπεργλοιοτητα του πλασματος:
1. κεφαλαλγια, ζαλη, εμβοες, οπτικες διαταραχες,
2. κνησμος και ερυθρομελαλγια μετα απο ζεστο μπανιο,
3. πληθωρικο προσωπειο και σπληνομεγαλια,
4. ουρικη αρθριτιδα,
5. θρομβωσεις, και σε αρτηριες και σε φλεβες,
6. αυξημενος κινδυνος για γαστρικα ελκη
ε/ε αληθους πολυκυτταραιμιας (9)
- hallmark ειναι η αυξηση του αιματοκριτη (στο επιπεδο της θαλασσας) >49% σε ανδρες και >48% στις γυναικες αντιστοιχα,
- ισως να ειναι αυξημενα και τα λευκα και τα αιμοπεταλια,
- στα λευκα παρατηρειται εντονη βασεοφιλια και ηωσινοφιλια,
- μειωμενα επιπεδα ερυθροποιητινης ορου,
- σε γονιδιακο ελεγχο βρισκεται μεταλλαξη στο JAK2 στο εξωνιο 14 συνηθως ή στο 12,
- η εξεταση του μυελου θα δειξει υπερπλασια των τριων σειρων αλλα δεν ειναι απαραιτητη,
- ισως υπαρχει σιδηροπενια λογω της αυξημενης καταναλωσης του σιδηρου στην ερυθροποιηση ή λογω γαστρικου ελκους,
- πολυ αυξημενη Β12 καθως τα λευκα παραγουν τρανσκοβαλαμινη 3,
- υπερουριχαιμια
αίτια πολυκυτταραιμίας (3)
- ψευδής πολυκυτταραιμία, όταν εχουμε μειωμενο ογκο πλασματος και φυσιολογικη μαζα ερυθρων, λογω αφυδατωσης, παχυσαρκιας, υπερτασης, αιθυλισμου, χρηση καπνου,
- δευτεροπαθης πολυκυτταραιμια, απο καταστασεις υποξιας (χρονια πνευμονικη νοσος, υψηλο υψομετρο),
λογω καπνισματος (καρβοξυαιμοσφαιρινη),
ογκοι που εκκρινουν EPO, π.χ. Ca νεφρου, ΗΚΚ,
παθολογικες αιμοσφαιρινες, - αληθής πολυκυτταραιμία
θεραπεια αληθους πολυκυτταραιμίας (4)
θεραπεια εκλογης ειναι οι αφαιμαξεις. συνηθως αφαιρειται μια μοναδα αιματος (περιπου 500mL) τη βδομαδα, μεχρι να πεσει ο αιματοκριτης κατω απο 45%,
ασθενεις με μεγαλυτερο κινδυνο (>60, ιστορικο θρομβωσεως) –> υδροξυουρια 500–1500 mg/day orally και οσοι δεν μπορουν να παρουν:
JAK2 inhibitor ruxolitinib,
ιντερφερόνη α σε γυναίκες αναπαραγωγικης ηλικιας,
Low-dose aspirin (75–81 mg/day orally) has beenshown to reduce the risk of thrombosis without excessivebleeding and should be part of therapy for all patients without contraindications to aspirin.
τι ειναι η ιδιοπαθης θρομβοκυτταρωση;
ειναι ενα μυελουπερπλαστικο νοσημα, το οποιο οφειλεται σε κλωνικη υπερπλασια των μεγακαρυοκυτταρων, με αποτελεσμα την επιμονη αυξηση των αιμοπεταλιων σε τιμες >1.000.000, οδηγωντας σε αρτηριακες και φλεβικες θρομβωσεις, καθως και αποφραξη μικρων αγγειων.
κλινικη εικονα ιδιοπαθους θρομβοκυτταρωσης (5)
κεφαλαλγια, ζαλη, ατυπο θωρακικο αλγος, ερυθρομελαλγια, αυξημενος κινδυνος για θρομβωσεις (5)
θεραπεια ιδιοπαθους θρομβοκυτταρωσης (2)
ασπιρινη 75mg x 1 και υδροξυουρία σε ασθενεις υψηλου κινδυνου
τι ειναι η πρωτοπαθης μυελοϊνωση;
ειναι μια μυελοϋπερπλαστικη διαταραχη, που οφειλεται σε επικτηκη κλωνικη υπερπλασια των μεγακαρυοκυτταρων που παραγουν κυτοκινες και αυξητικο παραγοντα που επαγουν την υπερπλασια των ινοβλαστων, και οδηγει σε διαταραχη της ισορροπιας μεταξυ του σχηματισμου και της αποδομησης του κολλαγονου, οδηγωντας ετσι σε ινωση του μυελου και αναπτυξη εστιων εξωμυελικης αιμοποιησης (σπληνα, ηπαρ κλπ)
κλινικη εικονα μυελοινωσης (6)
αρχικα οι ασθενεις ειναι ασυμπτωματικοι,
σπληνομεγαλια, ηπατομεγαλια,
πυρετος με νυχτερινες εφιδρωσεις και απωλεια βαρους,
αναιμια και αιμορραγικες εκδηλωσεις,
κοιλιακο αλγος, ασκιτης, θρομβωση πυλαιας,
εστιες εξωμυελικης αιμοποιησης σε σπληνα, ηπαρ, περιτοναι, γες, πνευμονες, κνσ)
τι θα δουμε στα εργαστηριακά ασθενους με μυελοινωση; (7)
λευκοερυθροβλαστική αντίδραση, δηλ. αριστερη στροφη της κοκκιωδους σειρας –> εμπυρηνα ερυθρα,
δακρυοκυτταρα,
αναιμια/λευκοπενια/θρομβοπενια,
μεγαλα ΑΜΤ και θραυσματα ΜΓΚ,
dry-tap μυελος δηλ. δεν μπορει να γινει οστεομυελικη αναρροφηση στο 90% των περιπτωσεων,
ο οστεομυελικη βιοψια δειχνει ινωση,
αυξημενη NAP (ουδετεροφιλικη αλκαλικη φωσφαταση)
θεραπεια μυελοϊνωσης (6)
αλλογενης μεταμοσχευση βλαστοκυτταρων σε νεαρα ατομα,
υποστηρικτικη θεραπεια του μυελου με:
μεταγγισεις ερυθρων (1 μοναδα-περιπου 500mL πρεπει να ανεβαζει την αιμοσφαιρινη κατα 1-1.5, αλλα μπορει να ριξει τα αιμοπεταλια!) ή EPO,
μεταγγιση αιμοπεταλιων,
αγωγη ουδετεροπενιας,
σε εντονη σπληνομεγαλια –> υδροξυουρία 500-1000 mg x 1 per os ή σπληνεκτομή (spania),
ιντερφερόνη α,
αναβολικά και κορτικοστεροειδή,
θαλιδομίδη,
αναστολέα JAK-2 κινάσης
ορισμος χμλ
η χρονια μυελογενης λευχαιμια ειναι ενα μυελουπερπλαστικο νοσημα που χαρακτηριζεται απο την ανεξελεγκτη κλωνικη υπερπλασια των μυελοειδων κυτταρων και αντιστοιχει στο 15% των λευχαιμιων.
που οφειλεται η χμλ;;
> 80% των περιπτωσεων στο χρωμοσωμα φιλαδελφεια, ενα υβριδικο χρωμοσωμα που δημιουργειται απο την αμοιβαια μεταθεση του μακρου σκελους του χρωμοσωματος 9 με το μακρυ σκελος του χρωμοσωματος 22 με αποτελεσμα τη δημιουργια ενος γονιδιου (BCR/ABL) απο τη συγχωνευση στο χρωμοσωμα 22, με δραση τυροσινικης κινασης.
οι ασθενεις που ΔΕΝ το εχουν, εχουν χειροτερη προγνωση απο αυτους που το εχουν.
τι ηλικιες αφορα η ΧΜΛ;
μεση ηλικια, 40-60 ετη συνηθως
κλινικη εικονα ΧΜΛ (4)
- ατυπα και υπουλα συμπτωματα στην αρχη, οπως κοπωση, νυχτερινες εφιδρωσεις και χαμηλη πυρετικη κινηση (υπερμεταβολικά σύνδρομα) λογω της αυξημενης παραγωγης λευκοκυτταρων,
- κοιλιακη δυσφορια ή/και άλγος απο τη σπληνομεγαλια, ηπατομεγαλία
- σπανια, ο ασθενης θα ερθει με λευκόσταση, μια επειγουσα ιατρικη κατασταση η οποια οφειλεται σε μεγαλο αριθμο λευκοκυτταρων (>100.000) –> θαμβος ορασης, αναπνευστικη δυσχερεια, πριαπισμός,
- γενικα οι ασθενεις ειναι ασυμπτωματικοι και σε τυχαιο ελεγχο βρισκουν αυξημενα λευκα που κατευθυνουν προς τη διαγνωση, αλλα ο πυρετος, τα οστικα αλγη και η σπληνομεγαλια συνηγορουν σε εξελιξη της νοσου
ε/ε ΧΜΛ (5)
- αυξηση των λευκοκυτταρων που αφορα ολες τις σειρες,
- ίσως υπάρχει αναιμία σε πιο προχωρημένη νόσο,
- ίσως θρομβοκυττάρωση,
- οστεομυελική βιοψία –>υπερκυτταρικος μυελος με αριστεροστροφη μυελοποιηση και με κυτταρογενετικη αναλυση μπορει να βρεθει το χρωμοσωμα φιλαδελφεια,
- hallmark = PCR που πιανει το γονιδιο BCR/ABL
ποτε λεμε οτι μια ΧΜΛ βρισκεται σε βλαστικη φαση;
οταν στην οστεομυελικη βιοψια δουμε >20% βλαστες
θεραπεια ΧΜΛ (3)
- σε λευκόσταση –> λευκαφαίρεση και μυελοκατασταλτική θεραπεία με ΧΜΘ ή υδροξυουρία,
- σε χρονια φαση, χρησιμοποιουμε αναστολεις τυροσινικης κινασης ωστε να αναστειλλουν το bcr-abl: Ιματινίμπη 400mgx1 είναι εκλογής και υπαρχουν τα 2ης γενιας για πιο ανθεκτικες περιπτωσεις, οπως Dasatinib, Nilotinib κτλ,
- αλλογενής μεταμοσχευση βλαστοκυτταρων ειναι η μοναδικη θεραπεια αλλα ενεχει σημαντικη νοσηροτητα και θνητοτητα. σπανια ειναι πρωτης γραμμης σε νεους.
ποιες ειναι οι 3 φασεις της ΧΜΛ;
- χρονια φαση,
- επιταχυνομενη,
- βλαστικη κριση
τι ειναι τα μυελοδυσπλαστικα συνδρομα;
ενα συνολο νοσηματων με κοινο χαρακτηριστικο τις επικτητες κλωνικες διαταραχες του αρχεγονου αιμοποιητικου κυτταρου που οδηγουν σε:
1. δυσπλασια σε μια ή περισσοτερες μυελικες σειρες,
2. κυτταροπενιες-μη αποδοτικη ερυθροποιηση,
3. αυξημενο κινδυνο αναπτυξης ΟΜΛ
που οφειλονται τα ΜΔΣ;
συνηθως ειναι ιδιοπαθη, αλλα μπορει να οφειλονται σε κυτταροτοξικη χημειοθεραπεια/ακτινοθεραπεια ή και στα δυο.
Πάντως, σε 80-90% των ασθενων με ΜΔΣ παρατηρουνται μεταλλαξεις.
πώς ταξινομούνται τα ΜΔΣ;
αρχικα, πρεπει να διακρινουμε τα ΜΔΣ σε αυτα οπου εχουμε περισσεια βλαστων στο μυελο (>5% των κυτταρικων στοιχειων) και σε αυτα που δεν εχουμε.
Αυτα στα οποια εχουμε τεινουν να ειναι πιο επιθετικα νοσηματα, με μεγαλυτερη πιθανοτητα εμφανισης ΟΜΛ.
Αυτα στα οποια δεν εχουμε διακρινονται περαιτερω στο αν αφορουν μια σειρα ή περισσότερες.
ποιο αιματολογικο νεοπλασμα μοιραζεται χαρακτηριστικα μυελουπερπλαστικου και μυελοδυσπλαστικου συνδρομου;
η χρονια μυελομονοκυτταρικη λευχαιμια
ποια ορια κυτταροπενιας θετει το IPSS για τη διαγνωση του ΜΔΣ;
αναιμια με Hb<10,
wbc <1.800
plts <100.000