College 6 + Literatuur Flashcards
2 domeinen ADHD DSM-5 - TENTAMEN
- aandachtsstoornissen
- hyperactiviteit en impulsiviteit
DSM-5 criteria ADHD - aandachtsstoornissen
≥ 6/9 symptomen, tenminste 6 maanden:
• slaagt er vaak niet in om aandacht te schenken aan details of maakt slordige fouten in schoolwerk
• heeft vaak moeite om de aandacht bij werk/spel te houden
• lijkt vaak niet te luisteren wanneer hij/zij direct aangesproken wordt
• volgt vaak aanwijzingen niet en slaagt er vaak niet in schoolwerk af te maken.
• heeft vaak moeite met het organiseren van schoolwerk en activiteiten
• vermijdt vaak, heeft vaak een afkeer van, of is onwillig zich bezig te houden met taken die een langdurige mentale inspanning vereisen (zoals schoolwerk of huiswerk)
• raakt vaak dingen kwijt die nodig zijn voor taken of bezigheden
• wordt vaak gemakkelijk afgeleid door uitwendige prikkels (geluiden van buiten, wat klasgenoten zeggen of doen)
• is vaak vergeetachtig in dagelijkse bezigheden
DSM-5 criteria ADHD - hyperactiviteit en impulsiviteit
≥ 6/9 symptomen, tenminste 6 maanden:
• beweegt vaak onrustig met handen of voeten of wriemelt op zijn zitplaats
• verlaat vaak zijn zitplaats in de klas of in andere situaties waar verwacht wordt dat je blijft zitten
• rent vaak rond of klimt overal op in situaties waarin dit ongepast is
• kan vaak moeilijk rustig spelen of zich bezighouden met ontspannende activiteiten
• is vaak “in de weer”
• praat vaak aan één stuk door
• geeft het antwoord voordat de vragen zijn afgemaakt
• kan vaak moeilijk zijn beurt afwachten
• verstoort vaak bezigheden van klasgenoten of dringt zich op
DSM-5 criteria ADHD vervolg
Wat nog meer bij de criteria hoort;
• Aandachtsproblemen en hyperactiviteit-impulsiviteit symptomen min. 6 maanden + onaangepast gedrag op de situatie en de leeftijd en niet passend bij het ontwikkelingsniveau.
• Symptomen voor 12 jaar
• Verschillende symptomen in ten minste 2 situaties (bijv. op school en thuis of met vrienden)
• verstoring op sociaal functioneren of op school!
• NIET onderdeel schizofrenie/psychotisch stoornis of symptomen beter te verklaren door andere stoornis (zoals stemmings-/angststoornis)
Dus los van de criteria van de 2 domeinen, moet je ook hier aan voldoen voor de classificatie ADHD.
ADHD, gecombineerde type- TENTAMEN
minimaal 12 symptomen, voldoet bij beide domeinen aan de criteria
ADHD, overwegend onoplettende type (ADD) - TENTAMEN
voldoet alleen op domein 1 aan de criteria
ADHD, overwegend hyperactief- impulsieve type - TENTAMEN
voldoet alleen op domein 2 aan criteria
Verschil DSM-IV en DSM-V
Drempelwaarde aantal symptomen dat ten minste aanwezig voor oudere adolescenten (≥ 17 jaar) en volwassenen: verlaagd van 6 naar 5.
Ernstcriterium: mild/gemiddeld/ernstig = deze is toegevoegd
bijkomende problemen ADHD
- vergeetachtig
- lage frustratietolerantie
- problemen sociale interactie –> clowngedrag/stoer
Comorbiditeit
Hoog percentage samengaan met andere stoornissen:
• Gedragsstoornissen (CD) of oppositionele-opstandige stoornissen (ODD)
• Angst- en stemmingsstoornissen
• Leerstoornissen
ADHD, gecombineerde;
• Vooral externaliserende problematiek (ODD of CD)
ADD:
• Leer- en automatiseringsproblemen
• Internaliserende problematiek (angst en depressie)
Verklaringsmodel- Inhibition theorie Barkley - TENTAMEn
Kernprobleem: verstoorde response-inhibitie (het vermogen om bepaald gedrag te stoppen ten behoeve van ander gedrag dat adequater is in die situatie). Inhibitie is het vermogen om controle te houden op je gedrag. Om geautomatiseerd gedrag te stoppen als de situatie dat vraagt van het kind, het gaat vooral om de controle van het gedrag.
Door zwak inhibitievermogen problemen in 4 gerelateerde executieve functies:
• werkgeheugen
• zelfregulatie van affect (emotie), motivatie en arousal
• internalisatie van spraak (inner speech)
• analyse en synthese van gedrag, conceptvorming = goed kunnen bedenken, oorzaak- gevolg relaties.
Verklaringsmodel - Dual pathway model - TENTAMEN
Er zijn 2 verschillende modellen die het gedrag verklaren vanuit het brein;
1. Executive dysfunction pathway = onderontwikkeling executieve functies, m.n. responsinhibitieproblemen = cool cognitive control functies –> controle functies die cool zijn, omdat daar geen emoties komen kijken. Dit zie je bij de 2e wel.
- Motivational dysfunction pathway = suboptimale motivationele en beloningsprocessen = hot cognitive control, affectief –> beloningsprocessen zijn ook aangedaan.
Kinderen met ADHD hebben een ‘delay aversion’ = aversie tegen uitstel van behoeften, voorkeur voor directe feedback. Als gedrag niet goed is, moet je dat direct tegen ze zeggen.
Dopamine en ADHD
tekort aan dopamine, dopamine zorgt voor de overdracht van remmende zenuwprikkels van ene naar andere zenuwcellen
Onderzoek naar ADHD
- intelligentieprofiel
- aandachtsfuncties = selecteren relevantie info
- geheugenfuncties
- executieve functies = moeite mee, BEHALVE cognitieve flexibiliteit
- sociale informatieverwerking = fouten kunnen door impulsiviteit
- emotionele ontwikkeling = soms moeite emotiecontrole
EF problemen bij ADHD zichtbaar in beperkingen in gedrag
- Organiseren, prioriteiten stellen en activatie
- Focus, aandacht verplaatsen, en aandacht vasthouden
- Reguleren alertheid, moeite en verwerkingssnelheid
- Frustratie management en emotie moduleren
- Werkgeheugen en vermogen om op te roepen
- Monitoren en reguleren van actie
