C8: Nadciśnienie Flashcards
Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego
Co najmniej 2 pomiary na 2 RÓŻNYCH wizytach średnie wartości BP są równe lub wyższe niż:
- SBP: 140 mmHg
- DBP: 90 mmHg
U chorych z wartościami BP poniżej 160/100 mmHg:
- rozpoznanie nadciśnienia należy potwierdzić wykonując automatyczną rejestrację BP (ABPM)
- w razie braku możliwości, poprzez realizację domowych pomiarów BP
Nadciśnienie 1. stopnia
SBP: 140-159
DBP: 90-99
Nadciśnienie 2. stopnia
SBP: 160-179
DBP: 100-109
Nadciśnienie 3. stopnia
SBP: >=180
DBP: >=110
Najważniejszy czynnik ryzyka przedwczesnych zgonów na całym świecie?
Nadciśnienie tętnicze
Powikłania narządowe w nadciśnieniu tętniczym
- retinopatia
- przerost LK
- ChNS
- niewydolność krążenia
- udar mózgu
- przemijający atak niedokrwienny
- choroba tętnic obwodowych
- PNN
Ze względu na etiologię wyróżniamy nadciśnienie:
Pierwotne (samoistne)
- ~ 90% przypadków
- etiologia nieznana;
- na rozwój ma wpływ obciążenie dziedziczne, warunki środowiskowe (dieta i styl życia) i czynniki hormonalne.
Wtórne (objawowe)
- ~ 10% przypadków
- towarzyszy (jako jeden z objawów) chorobom o określonej etiologii.
Celem oceny klinicznej jest ustalenie:
- przyczyny podwyższonego BP i wskazań do badań diagnostycznych w kierunku postaci wtórnych
- istnienia ewentualnych powikłań narządowych i innych chorób
- współistnienia innych czynników ryzyka sercowonaczyniowego – ocena globalnego ryzyka
Badania podstawowe (obligatoryjne u każdego pacjenta)
- morfologia krwi obwodowej
- st. glukozy w osoczu na czczo
- lipidogram
- st. K, Na i kw. moczowego w surowicy
- st. kreatyniny w surowicy połączone z eGFR
- badanie moczu (badanie mikroskopowe, badanie białka w moczu za pomocą testu paskowego, mikroalbuminuria)
- 12-odprowadzeniowy EKG
Badania zalecane (rozszerzone):
- doustny test obciążenia glukozą (OGTT), HbA1c
- ilościowa ocena białkomoczu (jeśli wynik testu paskowego dodatni), st. K i Na w moczu oraz ich stosunek
- 24-godzinna rejestracja BP (ABPM)
- echokardiografia
- monitorowanie holterowskie w przypadku zaburzeń rytmu serca
- USG dopplerowska tętnic szyjnych i tętnic nerkowych
- pomiar prędkości fali tętna (PWV)
- pomiar wskaźnika kostka-ramię (ABI)
- badanie dna oka
Rozszerzona specjalistyczna diagnostyka :
- dalsze poszukiwanie uszkodzenia narządów: mózgu, serca, nerek lub naczyń; obowiązkowe w przypadku nadciśnienia opornego lub w powikłanym nadciśnieniu tętniczym.
- poszukiwanie wtórnych postaci nadciśnienia, jeżeli wskazują na to wywiady, badanie przedmiotowe lub wyniki podstawowych bądź uzupełniających badań dodatkowych
Przyczyny nadciśnienia wtórnego
- Choroby nerek i naczyń nerkowych
- Choroby narządów wydzielania wewnętrznego (hiperaldosteronizm pierwotny, zespół Cushinga, guz chromochłonny i przyzwojaki, nadczynność i niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc, zespół rakowiaka, akromegalia)
- Wady serca i dużych naczyń – koarktacja aorty
- Zespół obturacyjnego bezdechu sennego
- Stan przedrzucawkowy, rzucawka
- Ostry stres – oparzenia
- Choroby układu nerwowego
- Działania niepożądane leków i substancje toksyczne
- Zespoły pierwotnej retencji sodu – zespół Liddle’a, zespół Gordona
Przewlekła choroba nerek (PChN):
Zespół chorobowy:
- wieloobjawowy
- przez trwałe uszkodzenie/zmniejszenie liczby czynnych nefronów niszczonych przez różnorodne procesy chorobowe toczące się w miąższu nerek
Nadciśnienie miąższowonerkowe najczęstsze przyczyny:
- kłębuszkowe zapalenia nerek
- śródmiąższowe zapalenia nerek
- torbielowatość nerek
Wyniki badań wskazujące na konieczność poszerzenia diagnostyki w kierunku miąższowej choroby nerek
-> badanie podmiotowe
- wywiady zakażenia lub niedrożności dróg moczowych
- krwiomocz
- nadużywanie leków przeciwbólowych
- choroby nerek w wywiadach rodzinnych
Wyniki badań wskazujące na konieczność poszerzenia diagnostyki w kierunku miąższowej choroby nerek
-> badanie przedmiotowe
- powiększone palpacyjnie nerki (w przypadku zwyrodnienia torbielowatego nerek)
Wyniki badań wskazujące na konieczność poszerzenia diagnostyki w kierunku miąższowej choroby nerek
-> badanie pomocnicze
- białko, erytrocyty i/lub leukocyty w moczu
- zmniejszone GFR
- różnie nasilona albuminuria i białkomocz
Wyniki badań wskazujące na konieczność poszerzenia diagnostyki w kierunku miąższowej choroby nerek
-> badanie pierwszego rzutu
USG nerek
Miąższowe choroby nerek: DIAGNOSTYKA
Wskaźniki uszkodzenia i upośledzenia funkcji wydalniczej nerek: • badanie ogólne moczu z ocena osadu • ocena albuminurii • GFR • badania obrazowe
Współczynnik przesączania kłębuszkowego – GFR
ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do moczu pierwotnego.
Zwężenie tętnic nerkowych (ZTN)
- zwężenie światła głównego pnia tętnicy nerkowej lub jej głównych gałęzi o więcej niż 50% (60-70%)
- zmiany mogą występować jednostronnie lub obustronnie (~26% przypadków)
Przyczyny ZTN
- zmiany miażdżycowe (85-90%)
- dysplazja włóknisto-mięśniowa (~10%)
Następstwa ZTN:
- upośledzenie czynności wydalniczej, endokrynnej i homeostatycznej nerek
- nadciśnienie tętnicze (wynik nadprodukcji reniny przez niedokrwioną nerkę)
- nefropatia niedokrwienna
- schyłkowa NN
Wyniki badań wskazujące na konieczność poszerzenia diagnostyki w kierunku ZTN:
-> badanie podmiotowe
- NT o nagłym i/lub wczesnym początku
- nasilenie / pogorszenie kontroli nadciśnienia
- oporne / złośliwe NT
- nawracające epizody obrzęku płuc
- wywiad dysplazji włóknisto-mięśniowej lub rozwarstwienie tętnicy w innym obszarze naczyniowym
Wyniki badań wskazujące na konieczność poszerzenia diagnostyki w kierunku ZTN:
-> badanie przedmiotowe
- szmer naczyniowy w śródbrzuszu
Wyniki badań wskazujące na konieczność poszerzenia diagnostyki w kierunku ZTN:
-> badania pomocnicze
- szybkie pogorszenie czynności nerek (samoisne lub w wyniku przyjmowania inhibitorów układu RAA)
- hipokaliemia
- USG nerek: różnica długości nerek > 1,5 cm mała nerka
Wyniki badań wskazujące na konieczność poszerzenia diagnostyki w kierunku ZTN:
-> badanie pierwszego rzutu
USG tętnic nerkowych z kolorowym doplerem
Przyczyny nadciśnienia tętniczego hormonozależnego
-> Choroby kory nadnerczy
- Pierwotny hiperaldosteronizm
- Zespół Cushinga
Przyczyny nadciśnienia tętniczego hormonozależnego
-> Choroby rdzenia nadnerczy
Guz chromochłonny
Przyczyny nadciśnienia tętniczego hormonozależnego
-> Nadciśnienie niskoreninowe uwarunkowane genetycznie
- Niedobór 11- i 17- - hydroksylazy
- Pozorny nadmiar mineralokortykoidów (AME)
- Aldosteronizm hamowany deksametazonem (GRA)
Przyczyny nadciśnienia tętniczego hormonozależnego
-> Nadmierne wydzielanie reniny
- Guz wydzielający reninę – pierwotny reninizm
- Nadciśnienie nerkowo-naczyniowe
- Leczenie estrogenami
Przyczyny nadciśnienia tętniczego hormonozależnego
-> Choroby tarczycy
Nadczynność i niedoczynność tarczycy
Przyczyny nadciśnienia tętniczego hormonozależnego
-> Choroby przytarczyc
Pierwotna nadczynność przytarczyc
Przyczyny nadciśnienia tętniczego hormonozależnego
-> Inne układy hormonalne a nadciśnienie
- Insulina, leptyna
- Nadmiar hormonu wzrostu
- Współczulny układ nerwowy
Nadciśnienie tętnicze z niskim stężeniem potasu
- Hipokalemia w wyniku stosowania diuretyków
- Utrata potasu w przebiegu wybranych miąższowych chorób nerek
- Nadciśnienie naczyniowonerkowe
- Pierwotny aldosteronizm
- Wtórny aldosteronizm (np. nadciśnienie złośliwe)
- Pseudoaldosteronizm (stosowanie prepratów lukrecji)
- Zespół Cushinga
Przed rozpoczęciem diagnostyki w kierunku Pierwotnego hiperaldosteronizmu (PHA) należy:
• u chorych z hipokaliemią wyrównać st. K
• kontrolować spożycie Na (dieta normosodowa)
• zmodyfikować leczenie hipotensyjne:
- 4 tygodnie przed badaniem odstawić leki istotnie wpływające na ARR – np. SPIROLAKTON, a 2 tyg. przed badaniem (jeśli to możliwe) inne leki, które mogą wpływać na wyniki oznaczeń
- stosować leki o najmniejszym wpływie na ARR: werapamil, hydralazynę, doksazosynę, prazosynę, tetrazosynę
• w przypadkach, kiedy modyfikacja terapii nie jest możliwa, należy podczas interpretacji wyników uwzględnić stosowane leczenie
Ocena wskaźnika aldosteronowo-reninowego - procedura
- krew pobieramy w godzinach porannych (9:00 – 10:00) w pozycji siedzącej
- chory przed pobraniem powinien spędzić 3-4 godz. w pozycji pionowej (siedzenie, stanie, chodzenie)
- przestrzegamy uzgodnionych z laboratorium zasad zabezpieczania materiału
- wykonujemy oznaczenia w laboratoriach, w których metody oznaczeń ALDO, ARO lub st. reniny zostały porównane z laboratorium posiadającym doświadczenia w diagnostyce PHA
ALDO - stężenie aldosteronu w osoczu,
ARO - Aktywność reninowa osocza = PRA