Blóð (12.kafli)

Question 1

Hvað gerir bloðið?

Answer 1

Flytur surefni og næringu til liffæra
Flytur urgangsefni (co2)
Og viðheldur vökva og varmahafnvægi

Question 2

Bloðið er samansett af?

Answer 2

Plasma og bloðfrumum (rauð bloðkorn, hvit bloðkorn og bloðflögur)

Question 3

Hvað er plasma? Og hvernig er þvi skipt i %?

Answer 3

Plasma er bloðlausn sem inniheldur aðallega sölt og protein.
Vatn er 91,5% og protein og sölt 7%

Question 4

Hvesu margar prosentur er af bloðfrumum og plasma?

Answer 4

Plasma er 55%
Og bloðfrumur og annað 45%

Question 5

Rauð bloðkorn?

Answer 5

Eru i mestum fjölda, þær eru kjarlausar frumur og innihalda hemoglobin sem er surefniðbyrgðarprotein. Þær eru disklaga- sem gerir þeim kleypt að hamarka surefnisflutning. Liftimi þeirra er ca 120 dagar. Þeim er eytt i milta, lifur og beinmerg. Epo styrir framleiðslu þeirra

Question 6

Hvit bloðkorn? (Leukocytes)
Hvaða flokka ma flokka þau i?
Og hvernig er þeim skipt eða ut fra hverju?

Answer 6

Eru varnarfrumur likamans. Til eru 5 gerðirog þeim skipt i 2 flokka sem heita

granular (granularcytar)
- neutrophil (atfrumur)
- eosinophil (surar)
- basophil (basiskar)

agranular
- lymphocytes (eitilfrumur B og T)
- monocytes (breytast i macrophaga)

Þeim er skipt eftir þvi hvort frumurnar hafi sjaanlegar frymisbolur eða ekki.

Question 7

Bloðflögur?? Hvað gera þær?

Answer 7

Eru frumubrot ur storum frumum sem kallast megakaryocytes.
Þær taka þatt i storknun

Question 8

Hvað kallast ferli bloðfrumumyndunar?

Answer 8

Hemotopoiesis

Question 9

Hvar a bloðfrumumyndun ser stað?
Og i hvað skiptist það?

Answer 9

I beinmergnum
Skiptist i rauða og gula beinmerg

Rauði
- myndar bloðfrumur

Guli
- er að mestu fita og er orkugeymsla

Question 10

Hvað heita stofnfrumur bloðfruma i beinnerg?

Answer 10

Lympoid
- gefur lympocytes eða eitilfrumur

Myeloid
- gefur af ser allar aðrar bloðfrumur

Question 11

Hvað kallast myndun rauðra bloðkorna?

Answer 11

Erythrocyte

Question 12

Hvað gefur bloðinu rauða litinn? Afh er bloðið stundum blatt/ dökkt og svo skærrautt

Answer 12

Hemoglobin gefur rauða litinn. Bloð er rauðara þegar það kemst i snertingu við surefni

Question 13

Endurnyjun rauðra bloðkorna? Hvernig virkar það?

Answer 13

Vegna þess að rauðu bloðkornin innihalda ekki kjarna ne önnur frumuliffæri, geta þær ekki myndað ny bloðkorn.
Plasma vefurinn verður þvi viðkvæmari með aldrinum. Rofun rauð bloðkorn eru fjarlægð fra hringrasinni og eyþiðlögð af storum atfrumum i milta, lifur og beinmerg

Question 14

Framleiðsla rauðra bloðkorna, hvað gerist?

Answer 14

Framleiðslan hefst i rauða beinmergnum
Með frumu sem kallast proerthyoblast
Proerthyoblast skiptir ser nokkrum sinnum og mynda frumur sem framleiða hemoglobin - reduciculocytes
Fruma a Lokastigi myndunar þrystir ut kjarna sinum. Við kjarnmissinn verður miðja frumunnar inndreginn - disklaga
Reduciculocytes þroskast svo i rauð bloðkorn 1-2 dögum eftir að þær fara fra rauða beinmergnum

Question 15

EPO

Answer 15

Er iþrottadop - ytir undir framleiðslu rauðra bloðkorna

Question 16

Bloðflokkakerfi?
ABO bloðflokka kerfið
Hvað er rikjandi og vikjandi

Answer 16

A og B er rikjandi
O er vikjandi

Þeir sem eru i A eru i bloðflokki A
Þeir sem eru i B eru i bloðflokki B
Þeir sem eru i O eru i bloðflokki O
A og B eru i bloðflokki AB

Question 17

Bygging hvitra bloðkorna?

Answer 17

Þær hafa kjarna og frumuliffæri. Skiptast i granulae og agrunal frumur eftir þvi hvort þær innihalda dymisbolur

Question 18

Granular leukocytes? Utskyra undirflokka

Answer 18

Er með frymisbolu

Neutrophil
- eru hlutlausar
- verða að atfrumum

Eosinphil
- eru surar

Basophil
- heinglottar og misstorar
- basiksar

Question 19

Agranular leukocytes? Utakyra undirflokka

Answer 19

Ekki með frymisbolu

Lympocytes
- T og B frumur

Monocytes
- kjarni þeirra er oftast nyrnalaga
- verður að átfrumu

Question 20

Starfsemi hvitra bloðkorna?

Answer 20

Þær raðast a bakteriur með frumuati eða onæmisviðbrögðum
Þegar hvitu bloðkornin fara ur bloðrasinni koma þau ekki aftur

Question 21

Hvað eru bloðfögur? Hvað gera þær

Answer 21

Megakaryoblastar þroskast i megakaryocytes (risa frumur) sem flisast upp i 2000-3000 brot. Hvert brot er bloðflaga.
Bloðflögur brotna fra megakaryocytes i rauða beinmergnum og fara þaðan i bloðrasina
Þær mynda bloðhlekki eða blood clothing sem er myndað ur fibrin þraðum, bloðflögum og öðrum bloðkornun. Þessir bloðhlwkkir hjalpa til að groa sar og hjalpar sködduðum æðum að groa

Question 22

Hvað er stofnfrumuigræðsla?

Answer 22

Aðgerð sem er gerð til að skipta illkynja rauðum beinmerg i eðlilegan rauðan beinmerg. Td notað við krabbamein

Question 23

Onæmiskerfin skiptast i ?

Answer 23

Natturulega onæmiskerfið
Sertæka onæmiskerfið

Question 24

Natturulega onæmiskerfið?

Answer 24

Huð
Slimhuðir

Eru
Granulocytar og macrophagar

Question 25

Sertæka onæmiskerfið?

Answer 25

Beinist að framandi lifrænum motefnavökvum (antigenum)

Er serhæfð viðbrögð sem beinast að akveðnum antigenum

B og T frumur
NK frumur ( natrual killer cells)

Question 26

B eitilfrumur?

Answer 26

Eru serhæfðar til að binda akveðin antigen
- binding við antigen veldur ræsingu, fruman virkjast og verður að immunoblast, sem fjölgar og þroskast i plasma frumur eða minnisfrumur

B frumur binda antigen með motefnum

Question 27

T eitilfrumur? Hvaðan koma þær

Answer 27

Koma fra hostakirtil

T frumur ræsast við að antigen tengist
T frumu viðtaka. Frumurnar uþbreytast i lymphoblasta sem fjölga ser og serhæfast.

T hjalparfrumur
- virkja B frumur, macrophaga og CTL

T bælifrumur
- draga ur onæmissvörum

CTL
- eða syktum og illkynja frumum

Question 28

Hlutverk sogæðakerfisins?
(3)

Answer 28

1 Flytur umfram millifrumuvökva

2 Flytur fitu og fituleysanleg vitamin

3 Spilar atoet hlutverk i sertæka onæmiskerfinu

Question 29

Eitlar. (4)?

Answer 29

Synifrumur (antigen presenting cells) taka upp antigen sem berast með sogæðum og gera þau synilega lymphocytum

Eitilfrumur (lymphocytar) ferðast um eitla og eru utsettir fyrie antigenum i þeim

Antigen binding veldur virkjun og fjölgun T frumna

Antigen binding velfur virkjun B frumna og þær þroskast i plasma og minnisfrumur

Question 30

Miltað? Hvar er það

Answer 30

Það er staðsett undir vinstra rifjarbarði milli maga og þindar

Miltað er stærsta safn eitilvefs i likamanum

Question 31

Hvað er MALT

Answer 31

Eitilvefur sem er an hyðis i meltingar , öndunar og þvagvegum

Question 32

Hverjir eru eitilvefir likamans?

Answer 32

Palotine tonsil (halskirtill?)
Thymus (hostakirtill)
Spleen (miltað)
Large intestine (ristill)
Lymph node (eitla)
Red bone marrow (rauði beinmergurinn)