9. Infertiliteit bij de man - Antonio Flashcards
Hoe vaak moet je vrijen om zwanger te worden?
Om de 2 a 3 dagen vrijen met ejaculatie, rond 2 dagen voor de ovulatie.
Hoe verloopt de spermatogenese?
De GnRH-neuron in de hypothalamus maakt GnRH aan, welke een signaal geeft aan de gonadotrope cel in de hypofyse om LH en FSH aan te maken.
LH activeert de leydigcel in de teelbal om testosteron aan te maken, wat nodig is voor een goede spermatogenese.
FSH activeert de kiemcellen in de sertolicellen in de teelbal om zaadcellen aan te maken.
De sertolicellen maken inhibine B aan, welke een negatieve feedback geeft aan de gonadotrope cel.
Wat is subfertiliteit?
Uitblijven van een zwangerschap bij een koppel, gedurende minstens 12 maanden bij regelmatige, onbeschermde, op conceptie gerichte coïtus.
Prevalentie: 12-15% van alle koppels
85% is zwanger na 12 maanden
90% is zwanger na 24 maanden
Bij wie liggen de oorzaken van subfertiliteit?
Man 30-40%
Vrouw 30-40%
Beide 10-20%
Onverklaard 5-25%
Daarom is het belangrijk om het koppel te behandelen!
Wat kunnen oorzaken zijn van een verminderde sperma-aanmaak?
Pretesticulair: secundair hypogonadisme
Testiculair: primair hypogonadisme
- gestoorde spermatogenese
- Y chromosoom microdeleties
- varicocoele
Post-testiculair: obstructie
38% is causaal!
Wat zijn de oorzaken en behandeling van secundair hypogonadisme?
Hoe kan je het zien aan de hormonen?
Oorzaken: verstoorde werking hypofyse
- hypofysetumor
- aangeboren hypofyseproblemen
- anabolica
- radiotherapie hersenen
Behandeling
- oorzaak behandelen indien mogelijk
- hormoonvervangende therapie: HCG injecties (urine zwangere vrouwen of kunstmatig) en FSH injecties
Hormonen
- FSH: laag
- LH: laag
- T: laag
- Inhibine B: laag
Wat zijn de oorzaken en behandeling van primair hypogonadisme?
Hoe kan je dit zien aan de hormonen?
Oorzaken: probleem testosteronaanmaak
- Klinefelter syndroom
- orchidectomie in het kader van testiskanker
Behandeling
- oorzaak behandelen maar meestal niet mogelijk
- hormoonvervangende therapie is niet mogelijk aangezien deze in het bloed en niet in de teelbal terechtkomen
- testosteroninjecties onderdrukken de spermatogenese (testosteron van buiten uit maar niets vanuit de teelbal)
Hormonen
- FSH: hoog
- LH: hoog
- T: laag
- Inhibine B: laag
Wat zijn de oorzaken en behandeling van gestoorde spermatogenese?
Hoe kan je dit zien aan de hormonen?
Oorzaken
- afwezige kiemcellen in sertolicellen
- chemotherapie
- Y-microdeleties
- varicocoele
Behandeling
- oorzaak behandelen is meestal niet mogelijk
- bij verminderde zaadcelaanmaak: geassisteerde vruchtbaarheidsbehandeling
- bij azoöspermie: testiculaire sperma-extractie (TESE)
Hormonen
- FSH: hoog
- Inhibine B: laag
Wat is varicocoele?
Een spatader op de teelbal
- graad 1: enkel bij valsalva
- graad 2: bij palpatie
- graad 3: bij inspectie
Zorgt voor een verminderde zaadkwaliteit
Wat zijn de oorzaken en behandeling van een obstructie?
Oorzaken
- vasectomie
- bilaterale afwezigheid van deferens
- obstructie afvoerwegen
- erectiele dysfunctie
- ejaculatieproblemen
Behandeling
- oorzaak behandelen is soms mogelijk
- testiculaire sperma-extractie (TESE)
Hoe verloopt de work-up bij mannelijke vruchtbaarheid?
- analyse 2 spermastalen
- anamnese
- klinisch onderzoek
- echo scrotum
- hormonaal bilan in voormiddag
Leydig cel functie: (vrij) testosteron, LH, prolactine
Sertoli cel functie: FSH, inhibine B - genetisch onderzoek: karyotype en Y-chromosoom deleties, CFTR-mutatie (geen vas deferens)
Naar wat wordt gekeken bij een spermiogram?
Volume
- meer dan 1.5 ml
- verlaagd volume is een teken van obstructie
pH
- 7.2-8.0
- lage pH is teken van obstructie
Aantal
- meer dan 15 miljoen/ml zaadvocht
- oligospermie (minder dan 15)
- azoöspermie (afwezigheid, 1% mannen), kan obstructief (40%) of niet-obstructief (60%) zijn
- totaal aantal zaadcellen is meer dan 40 miljoen
Beweeglijkheid
- asthenospermie: verminderde beweeglijkheid
- kan gevolg zijn van: te veel tijd tussen verwerking, varicocoele, genitale infecties, bepaalde syndromen
- indien geen enkele beweeglijke zaadcel te zien, vitaliteit testen (necrozoöspermie)
Morfologie
- meer dan 4% moet een normale vorm hebben
- normale vorm: hoofd is ovaal en glad, nekstuk is recht, start is ononderbroken en zonder knikken
- teratospermie is minder dan 4%
Wat is de morfologie van een zaadcel?
- acrosoom (kop zaadcel, belangrijk om eicel binnen te dringen)
- nucleus (kern met DNA)
- connectiestuk met mitochondria waar energie in zit
- staart (belangrijk voor beweeglijkheid)
Welke aanvullende tests op een spermiogram kunnen we doen?
Total motile count
- aantal is afhankelijk voor welke techniek toe te passen
- > 5 miljoen: IUI
- 2-5 miljoen: IVF
- < 2 miljoen: ICSI
Vitaliteit
Antistoffen
- sommige mannen maken antistoffen tegen de eigen zaadcellen aan
Leukocytospermie
- als er veel witte bloedcellen aanwezig zijn, kan dit wijzen op een infectie
Stress testen
- hoeveel van de zaadcellen zouden er door de baarmoederhals geraken?
Capacitatietest
- voorbereiding op fertilisatie: vloeibaar maken van plasmamembraan en verandering in motiliteit introduceren
- zaadcellen met beste beweeglijkheid selecteren
Onder welke omstandigheden wordt een spermiogram afgenomen?
- 2 maal met 2-4 weken interval
- abstinentie 3-5 dagen
- staal 20 minuten laten staan
- onderzoek binnen 1 uur na het maken van het staal
- transport op lichaamstemperatuur
