1. Prostaat - Albersen Flashcards
Van waar komt het woord ‘prostaat’?
Van het Griekse woord ‘prostetes’
- betekent beschermer of wachter
In het Nederlands wordt deze ook de ‘voorstandersklier’ genoemd.
Hoe ziet een prostaat er langs de buitenkant uit?
Een prostaat ziet er ongeveer uit als een kastanje en weegt ongeveer 15 gram.
De prostaat groeit vanaf de puberteit onder invloed van DHT. De grootte is dus afhankelijk van de leeftijd en er bestaat geen ‘normale’ grootte.
Waar is de prostaat gelegen?
- voor het rectum
- onder de blaashals
- voor/onder de zaadblaasjes
- boven het bekkenbodem
- achter het schaambeen
- geperforeerd door urethra en ejaculatoire kanalen
Hoe ziet de zonale anatomie van de prostaat er uit?
Anterieur fibromusculair stroma
Transitiezone
- groeit onder invloed van leeftijd
- prostaat vergroting mogelijk
- urethra loopt hierdoor
Centrale zone
- ejaculatoire kanalen lopen hierdoor
Perifere zone
- groeit niet onder invloed van leeftijd
- prostaatkanker mogelijk
Wat is de functie van de prostaat?
De functie ligt vooral in de vruchtbaarheid, minder in de seksualiteit. Wel kunnen verschillende ziekten van de prostaat, leiden tot een gestoorde beleving van seksualiteit.
De prostaat bestaat uit kleine klierbuisjes die prostaatvocht aanmaken, essentieel voor de overleving van zaadcellen. Rond deze klierbuisjes zitten gladde spieren die samentrekken bij de emissie van het zaad in de urethra.
Wat gebeurt er als je de prostaat wegneemt?
De man heeft geen ejaculatie meer. Als je iets te breed wegneemt, kunnen eveneens erectiestoornissen optreden.
Uit wat bestaat het ejaculaat?
Zaadcellen 1-3%
Vocht zaadblaasjes 66%
- fructose, brandstof
- basische pH: beschermen tegen zure omgeving van vagina
Prostaatvocht 30%
- antibacteriële werking
- voedingsstoffen
- PSA-enzym (prostaat specifiek antigen): zorgt voor vloeibaarheid ejaculaat, te hoge waarden in bloed kunnen wijzen op een probleem met prostaat
Is de prostaat een exclusief mannelijk orgaan?
Bij de vrouw zitten er eveneens klieren rond de plasbuis, de klieren van Skene. Deze hebben hun opening naast de urethraopening. Het vrouwelijke ejaculaat is eerder een melkachtige substantie.
Wat heeft de prostaat te maken van de sluitspierfunctie?
De prostaaat heeft een belangrijk effect op de sluitspierfunctie. Bij het weghalen van de prostaat kan er incontinentie ontstaan en de sluitspierfunctie dysfunctioneel zijn.
Met betrekking tot de blaas onderscheiden we een vullingsfase en legingsfase (mictie).
Vullingsfase
- blaashals is dicht
- sfincter is dicht
- (para)sympathisch ZS is van belang
Legingsfase
- blaashals is open door signaal hersenen
- sfincter open
- parasympathisch ZS is van belang
De blaashals/interne sfincter bestaat uit gladde spieren en is de overgang tussen de blaas en de urethra.
De sfincter/externe sfincter kan gesloten blijven door middel van de bekkenbodemspieren aan te spannen.
Wat gebeurt er tijdens een ejaculatie?
- sympathisch ZS is van belang
- blaashals is dicht
- sfincter is open
Voor het krijgen van een erectie is het parasympathisch ZS van belang.
Wat is een benigne prostaathyperplasie?
- goedaardige prostaatvergroting
- door de levenslange groei van de transitiezone o.i.v. DHT
- het is mogelijk dat de prostaat eerder naar buiten toe groeit waardoor er geen verdere problemen zijn
- het kan ook zijn dat de transitiezone groeit en drukt op de intraprostatische urethra: Bladder Outlet Obstruction
Wat is secundair aan een Bladder Outlet Obstruction?
- blaasspier wordt dikker om meer druk te kunnen ontwikkelen
- dit zorgt voor de vorming van spierkabels (trabekels) in de blaas
- tussen deze trabekels wordt de blaas zeer dun waardoor je uitstulpingen krijgt (divertikels)
- de blaas trekt niet goed meer samen
- blaas wordt overactief of prikkelbaar: ongecoördineerd samentrekken
- mannen hebben vaker de prikkel om naar toilet te gaan
- blaas kan niet meer leeg geplast worden
Is er nood aan een behandeling van benigne prostaatvergroting?
Als een prostaatvergroting met BOO niet behandeld wordt, kan dit aanzet geven tot acute of chronische urineretentie.
- als de blaas niet leeg geplast kan worden, gaat de urine naar de nieren
- de nieren gaan tegen forse druk moeten werken waardoor ze uiteindelijk minder goed worden (nierinsufficiëntie)
- dit zorgt voor het risico op een chronische retentie met aantasting van de hogere urinewegen (hydro-ureteronefrose): nood aan blaaskatheter
Welke symptomen kan een benigne prostaathyperplasie met mictieproblemen vertonen?
- behoefte om meteen te urineren
- moeite met start urineren
- behoefte vaak urineren (vooral ‘s nachts)
- vermindering in kracht en snelheid straal
De mictieklachten worden geclassificeerd door middel van LUTS (lower urinary tract symptoms).
Wat is LUTS?
Dit zijn lower urinary tracts symptoms. Ze kunnen zich opsplitsen in
- irritatieve klachten bij vulling
- obstructieve klachten bij lediging
- post-mictieklachten
- urineverlies
Wat zijn symptomen bij obstructieve klachten?
- hesitatie: moeizame mictie
- mictie-onderbreking: onderbroken urinestroom
- slechte straal
- persmictie: valsalva (person met buik ipv met blaas)
- residugevoel: gevoel dat blaas nog vol is
