4. Erectiestoornissen - Albersen Flashcards
Hoe ziet de anatomie van de penis er uit?
- twee zwellichamen (corpora cavernosa)
- daarrond zit de tunica albuginea
- buiten de zwellichamen ligt de plasbuis
- rond de plasbuis een zwellichaam (openhouden tijden ejaculatie, geen rol bij erectie)
- venen lopen doorheen tunica albuginea, deze voeren bloed af
- slagaders en zenuwen bovenop de penis zorgen enkel voor bezenuwing en bevloeiing van de glans
- de slagaders en zenuwen die de zwellichamen aansturen komen van dieper in het bekken en lopen niet over de penis
Hoe werkt een erectie?
- man is opgewonden, er ontstaat een prikkel in de hersenen die via het ruggenmerg naar beneden gaat via de sacrale zenuw langs het rectum, langs de prostaat, door de bekkenbodem, naar de zwellichamen
- zenuwen geven een prikkel af; de centrale slagader in de zwellichamen gaan open staan
- sponsweefsels in zwellichamen gaan zich opvullen met bloed, penis wordt groter
- venen lopen schuin door tunica albuginea, worden dichtgedrukt wanneer penis groter wordt
- bloed kan niet weg, penis wordt stijf
Wat kan je zeggen over de lengte van de penis?
- deze is gemiddeld 13 cm
- micropenis: 9 cm in erectie
Hoe ziet de seksuele responscyclus er uit? Teken het schema (p. 26)
Tekening
Hoe is het mogelijk dat de bloeddruk in de penis hoger is dan die in het hart?
Net voor het orgasme spannen de bekkenbodemspieren aan waardoor het bloed in de zwellichamen aan de basis van de penis, naar de zwellichamen in de penis gaan. De bloeddruk kan bijna dubbel zo hoog zijn.
Wat is de moleculaire biologie van een erectie?
- opwinding zorgt ervoor dat de zenuwen stikstofoxide zullen vrijgeven
- stikstofoxide zal de gladde spierweefsels binnengaan (in sponsweefsel en bloedvaten)
- stikstofoxide (gas) activeert een bepaald enzym dat GTP omzet in cGMP
- dit zorgt er uiteindelijk voor dat calcium in de gladde spiercel lager wordt
- door het lage calcium zal de gladde spiercel ontspannen
De klassieke erectiepillen werken in op de afbraak van cGMP.
Wat is de prevalentie van een erectiele dysfunctie?
Leeftijd: percentage
< 40: 10%
40: 40%
50: 50%
60: 60%
70: 70%
Wat is er erectiestoornis?
- aanhoudende moeilijkheid om een erectie te krijgen en te behouden die voldoende is om seks te hebben/ voor seksuele bevrediging
- hoge comorbiditeit: bekken- en ruggenmergtrauma, diabetes, beroerte, CVA
Wat zijn mogelijke categorieën van oorzaken van een ED?
- psychogeen
- vasculair
- zenuwstoornis
- endocrien
- iatrogeen
- medicamenteus
- anatomie
- comorbiditeit
Wat zijn psychogene oorzaken van ED?
- jonge mannen
- nieuwe relatie
- minder erecties opmerken (zet vicieuze cirkel in gang)
- psychiatrische aandoeningen
- onrealistische verwachtingen (door vb porno, eveneens vicieuze cirkel)
Wat zijn vasculaire oorzaken van ED?
- ouder worden: hoge bloeddruk en hogere cholesterol: vernauwing bloedvaten
- ED is vaak een eerste signaal bij CV-problemen (gemiddeld 3 jaar later)
Welke zenuwstoornissen kunnen een oorzaak zijn van ED?
- Parkinson: dopamine-antagonisten: hyperseksualiteit + ED
- beroerte: geen signaal meer voor erectie
- MS: aantasting ruggenmerg, prikkels worden niet doorgegeven naar sacrale zenuw
- onderbroken ruggenmerg: afhankelijk van waar de dwarslaesie zich voordoet. Reflexerectie mogelijk: aanraken penis zorgt voor erectie
Wat zijn endocriene oorzaken van ED?
- hypogonadisme: te laag testosteron
- hypo/hyperthyroidisme: aantasting schildklier
- hyperprolactinemie
Wat zijn iatrogene oorzaken van ED?
- vb bij prostaatkanker beschadigen van zenuwen die naar de zwellichamen lopen
Wat zijn medicamenteuze oorzaken van ED?
- bètablokkers
- plaspillen (thiazide diuretica)
- testosteron blokkers, 5-ARI
- diverse psychotrope medicatie
- post-finasterie syndroom: 5-ARI gebruik voor haarverlies tegen te gaan, blijvende ED als gevolg
Opvallend: als je stopt met het geven van SSRI’s kunnen mannen nog tot 3-5 jaar nadien klachten ervaren.
Wat zijn anatomische oorzaken voor ED?
- phimosis: vernauwde voorhuid
- ziekte van Peyronie: vormafwijking penis
Wat met betrekking tot comorbiditeit bij ED?
- meestal is er niet 1 oorzaak
- aantasting bloedvaten
- aantasting kleine zenuwvezels
- overgewicht
- lager testosterongehalte
Mannen met diabetes ontwikkelen ED 10-15 jaar eerder.
Welke doelen heeft anamnese en klinisch onderzoek van ED?
- identificeren type erectiele disfunctie
- identificeren van onderliggende corrigeerbare oorzaken
Wat is de diagnostische work-up van ED?
Medische en psychoseksuele voorgeschiedenis
- leeftijd
- medische voorgeschiedenis
- andere seksuele problemen
- mogelijke oorzaken
- omkeerbare risicofactoren
- psychosociale situatie
Lichamelijk onderzoek
- ziekte van Pyronie
- rectaal toucher
- hypogonadisme
Labo-test
- testosteron
- glucose en cholesterol
Welke vragenlijsten ken je mbt ED?
IIEF-EF
- international index of the erectile function
- mate ernst ED nagaan
- krijgen van, rigiditeit, behouden, bevredigend, zelfvertrouwen
- maximum score is 30 (1-5)
- MCID bij therapie moet 4 zijn om de moeite te zijn: Minimum Clinical Important Difference
Hardness Score
- kwaliteit van erectie
- 1: penis zwelt beetje maar is niet hard
- 2: penis is een beetje hard maar niet hard genoeg
- 3: hard genoeg voor penetratie maar niet rigide
- 4: rigide
In welke mate verschilt een organische ED van een psychogene ED?
PYSCHOGEEN
- komt plots op
- situationeel: niet in alle situaties
- nog goede ochtenderectie en masturbatie
- interval: soms wel, soms geen goede erectie
- vaak enkel bij penetratie verlies van erectie
- oorzaak: relatie, stress
ORGANISCH
- komt gradueel op
- in elke situatie problemen
- geen ochtenderectie en geen/minder bij masturbatie
- verminderde rigiditeit of niet kunnen bekomen
- leidt tot relatieproblemen en stress
Wat is de behandeling van ED?
- levensstijl
- orale medicatie
- injectie
- erectieprothese
- counseling
- vacuümpomp
Behandeling: levensstijl
- stoppen met roken (invloed op latere leeftijd)
- alcohol verminderen (acuut effect op erectie)
- lichaamsbeweging (reductie 30%)
Als ED al aanwezig is, heeft veranderen levensstijl maar een matig effect
Behandeling: orale medicatie
PDE5-remmers: werken in op het afbreken van cGMP
- groot placebo-effect
- voorwaarde: seksuele prikkel
- 1/2 uur voor seksuele activiteit nemen
- beginnen met hoge dosis zodat het vertrouwen terugkomt
Geef een overzicht van de mogelijke medicaties voor ED
Sildenafil
- werkt na 1 uur
- duur 4 uur
- neveneffecten: hoofdpijn, blozen
Vardenafil
- werkt na 1 uur
- duur 4 uur
- neveneffecten: hoofdpijn, blozen
Tadelafil
hoge dosering:
- werkt na 1-2 uur
- duur 24-36 uur
- ‘weekendpilletje’: betere spontaniteit
lage dosering:
- inname elke dag
- continu effect
- neveneffecten: hoofdpijn, rugpijn, myalgie
Avanafil
- werkt na 15 min
- duur 6 uur
- seks moet niet gepland worden
- minder neveneffecten
Behandeling: injectie
- indien geen reactie op medicatie of bij radicale prostatectomie
- inspuiten in zwellichamen: rechtstreekse vaatverwijding
- mogelijkheid tot priapisme: erectie langer dan 4 uur
- injecteren moet aangeleerd worden; dosis opbouwen en zien wat werkt
Behandeling: erectieprothese
Drie soorten
- buigbare prothese
Twee buigbare buisjes in penis.
Bij mannen die minder behendig zijn en het pompje minder goed zou werken. Penis is altijd hard.
- tweedelige opblaasbare prothese
Deze wordt niet meer gebruikt. De vochtverplaatsing is beperkt door een gebrek aan reservoir waardoor een rigide penis niet mogelijk is.
- driedelige opblaasbare prothese
Twee langwerpige cilinders in de zwellichamen, 1 reservoir en 1 pomp in de balzak.
Nadelen: pijnlijke chirurgie, mogelijk verkorten penis, eikel blijft kleiner
Behandeling: vacuümpomp
- bij contra-indicatie geneeskundige therapie en operatie
- penis in plastiek kokertje, door te pompen wordt lucht weggezogen en loopt de penis vol bloed
- penis is blauwer en kouder
- erectie behouden? Afsluiten met bandje aan basis
