8) An fotasintéis Flashcards
Na 2 próisis a tharlaíonn lastigh don chill?
Fotasintéis
Riospráid
Cad é fotasintéis?
An próiseas trína ndéanann plandaí bia. Bíonn an próiseas ar siúl sna clóraplastaí
Cothromóid focail de fotasintéis?
De-ocsáid charbóin + uisce = Glucose + Ocsaigin
Cothromóid ceimeacach de fotasintéis?
2CO2 + 6H2O = C6H12O6 + 6O2
Cén fáth gur caithfidh go bhfuil de-ocsáid charbóin i láthair?
Tógann na plandaí CO2 ón aer tríd an stomama ar dhromchla íochtarach na duilleog
Na factóirí a cathfidh a bheith ann chun fotasintéis a dhéanamh?
De-ocsáid charbóin
Uisce
Solas
Chlorophyll
4 ghné de dhuilleog agus a gcuspóir?
Clóraifill - ionsúnn sé solas 2. Stomama - tóg isteach CO2 agus cosc a chur ar chaillteanas uisce
Tilted i dtreo na gréine - ionsú níos mó solas na gréine 4. Maol agus tanaí - uasmhéadaíonn nochtadh do sholas na gréine
Cén fáth gur caithfidh go bhfuil uisce i láthair?
Téann uisce isteach sna fréamhacha ón ithir agus fágann sé tríd an xiléim. Tugann féitheacha duille uisce trasna na duilleog
Cad é chlorophyll agus a feidhm?
Lí ghlas le fáil sna duilleoga. Ionsúnn sé solas agus ligeann sé d’fhótaisintéis tarlú
Cén fáth gur caithfidh solas a bheith i láthair?
Soláthraíonn solas fuinneamh chun bia a tháirgeadh
Cad a dhéanann glúcós i gcomhair an planda?
Soláthraíonn sé fuinneamh le haghaidh riospráide agus chun ballaí nua a chruthú. Is féidir é a stóráil mar stáirse nó saill in áirithe
2 torthaí de fotasintéis?
Glúcos
Ocsaigin
Na 2 saghas fíocháin iompar?
Xylem - Iompraíonn uisce agus solutes ó na fréamhacha go dtí na duilleoga
Phloem - Iompraíonn bia ó na duilleoga go dtí an chuid eile den phlanda
Cad é trasghálú (transpiration)?
Próiseas ina ndéantar uisce ó na duilleoga, as a dtagann níos mó uisce a tharraingt suas ó na fréamhacha.
Modh don tuargnamh chun féach conas/an oibríonn an xylem + torthaí?
Cuir celery i uisce daithe
Tabhair am d’uisce taisteal suas na plandaí
Gléasra gearrtha, má thugtar uisce daite faoi deara i réigiúin uachtaracha, d’oibrigh an xiléim
Modh don tuargnimh chun féach conas a athraíonn teocht an ráta d’fótsintéis?
Ullmhaigh folcadáin ag 10, 25 agus 40 céim C
Bain úsáid as gléasra locháin chun comhaireamh boilgeoga a cheadú
Líon boilgeoga ocsaigine in aghaidh an nóiméid ar feadh 5 nóim. (boilgeoga níos mó = fótaisintéis níos tapúla)
Déan comparáid idir na teocht
Torthaí den tuargnamh ar rátaí fótasintéis?
Tá an ráta is tapúla ag 25 chéim Celsius
Na 2 saghas riospráid + cur síos?
Aeróbach - le ocsaigin
Anaeróbach - gan ocsaigin
Mínigh riospráid aeróbach?
Déantar glúcós a bhriseadh síos i láthair ocsaigine, ag táirgeadh CO2, H2O agus a lán fuinnimh
Cothromóid focail le haghaidh riospráid aeróbach?
Glúcós + ocsaigin = Uisce + De-ocsáid charbóin + Fuinneamh
Cad é riospráid?
Próiseas chun fuinneamh a scaoileadh ó bhia a tharlaíonn i gcealla taobh istigh de mitochondrion
Cothromóid ceimeacach le haghaidh riospráid aeróbach?
C6H12O6 + 6O2 = 6H20 + 6CO2 + fuinneamh
Cén fáth a tharlaíonn riospráid anaeróbach?
Mura bhfuil dóthain ocsaigine á fáil ag matáin, tarlóidh riospráid anaeróbach
Mínigh riospráid anaeróbach?
Déantar glúcós a bhriseadh síos gan ocsaigin, a tháirgeann aigéad lachtach agus beagán fuinnimh
4 factóir le tionchar ar an ráta riospráid?
Teocht
Léibhéail d’ocsaigin
Léibhéail d’glúcós
Uisce
Cothromóid focail i gcomhair fermentation?
Glúcós => Alcól + CO2 + Fuinneamh (píosa beag)
