8) An fotasintéis

Question 1

Na 2 próisis a tharlaíonn lastigh don chill?

Answer 1

Fotasintéis
Riospráid

Question 2

Cad é fotasintéis?

Answer 2

An próiseas trína ndéanann plandaí bia. Bíonn an próiseas ar siúl sna clóraplastaí

Question 2

Cothromóid focail de fotasintéis?

Answer 2

De-ocsáid charbóin + uisce = Glucose + Ocsaigin

Question 3

Cothromóid ceimeacach de fotasintéis?

Answer 3

2CO2 + 6H2O = C6H12O6 + 6O2

Question 4

Cén fáth gur caithfidh go bhfuil de-ocsáid charbóin i láthair?

Answer 4

Tógann na plandaí CO2 ón aer tríd an stomama ar dhromchla íochtarach na duilleog

Question 4

Na factóirí a cathfidh a bheith ann chun fotasintéis a dhéanamh?

Answer 4

De-ocsáid charbóin
Uisce
Solas
Chlorophyll

Question 5

4 ghné de dhuilleog agus a gcuspóir?

Answer 5

Clóraifill - ionsúnn sé solas 2. Stomama - tóg isteach CO2 agus cosc a chur ar chaillteanas uisce
Tilted i dtreo na gréine - ionsú níos mó solas na gréine 4. Maol agus tanaí - uasmhéadaíonn nochtadh do sholas na gréine

Question 5

Cén fáth gur caithfidh go bhfuil uisce i láthair?

Answer 5

Téann uisce isteach sna fréamhacha ón ithir agus fágann sé tríd an xiléim. Tugann féitheacha duille uisce trasna na duilleog

Question 6

Cad é chlorophyll agus a feidhm?

Answer 6

Lí ghlas le fáil sna duilleoga. Ionsúnn sé solas agus ligeann sé d’fhótaisintéis tarlú

Question 6

Cén fáth gur caithfidh solas a bheith i láthair?

Answer 6

Soláthraíonn solas fuinneamh chun bia a tháirgeadh

Question 6

Cad a dhéanann glúcós i gcomhair an planda?

Answer 6

Soláthraíonn sé fuinneamh le haghaidh riospráide agus chun ballaí nua a chruthú. Is féidir é a stóráil mar stáirse nó saill in áirithe

Question 7

2 torthaí de fotasintéis?

Answer 7

Glúcos
Ocsaigin

Question 8

Na 2 saghas fíocháin iompar?

Answer 8

Xylem - Iompraíonn uisce agus solutes ó na fréamhacha go dtí na duilleoga
Phloem - Iompraíonn bia ó na duilleoga go dtí an chuid eile den phlanda

Question 9

Cad é trasghálú (transpiration)?

Answer 9

Próiseas ina ndéantar uisce ó na duilleoga, as a dtagann níos mó uisce a tharraingt suas ó na fréamhacha.

Question 10

Modh don tuargnamh chun féach conas/an oibríonn an xylem + torthaí?

Answer 10

Cuir celery i uisce daithe
Tabhair am d’uisce taisteal suas na plandaí
Gléasra gearrtha, má thugtar uisce daite faoi deara i réigiúin uachtaracha, d’oibrigh an xiléim

Question 11

Modh don tuargnimh chun féach conas a athraíonn teocht an ráta d’fótsintéis?

Answer 11

Ullmhaigh folcadáin ag 10, 25 agus 40 céim C
Bain úsáid as gléasra locháin chun comhaireamh boilgeoga a cheadú
Líon boilgeoga ocsaigine in aghaidh an nóiméid ar feadh 5 nóim. (boilgeoga níos mó = fótaisintéis níos tapúla)
Déan comparáid idir na teocht

Question 12

Torthaí den tuargnamh ar rátaí fótasintéis?

Answer 12

Tá an ráta is tapúla ag 25 chéim Celsius

Question 13

Na 2 saghas riospráid + cur síos?

Answer 13

Aeróbach - le ocsaigin
Anaeróbach - gan ocsaigin

Question 14

Mínigh riospráid aeróbach?

Answer 14

Déantar glúcós a bhriseadh síos i láthair ocsaigine, ag táirgeadh CO2, H2O agus a lán fuinnimh

Question 14

Cothromóid focail le haghaidh riospráid aeróbach?

Answer 14

Glúcós + ocsaigin = Uisce + De-ocsáid charbóin + Fuinneamh

Question 14

Cad é riospráid?

Answer 14

Próiseas chun fuinneamh a scaoileadh ó bhia a tharlaíonn i gcealla taobh istigh de mitochondrion

Question 15

Cothromóid ceimeacach le haghaidh riospráid aeróbach?

Answer 15

C6H12O6 + 6O2 = 6H20 + 6CO2 + fuinneamh

Question 16

Cén fáth a tharlaíonn riospráid anaeróbach?

Answer 16

Mura bhfuil dóthain ocsaigine á fáil ag matáin, tarlóidh riospráid anaeróbach

Question 16

Mínigh riospráid anaeróbach?

Answer 16

Déantar glúcós a bhriseadh síos gan ocsaigin, a tháirgeann aigéad lachtach agus beagán fuinnimh

Question 17

4 factóir le tionchar ar an ráta riospráid?

Answer 17

Teocht
Léibhéail d’ocsaigin
Léibhéail d’glúcós
Uisce

Question 18

Cothromóid focail i gcomhair fermentation?

Answer 18

Glúcós => Alcól + CO2 + Fuinneamh (píosa beag)