4) an córas díleá

Question 1

Na orgáin san chóras díleá

Answer 1

Béal, Oesophagus, boilg, stéig bheag, stéig mhór, rectum, anas, ae, gallbladder, briseán (pancreas), aguisín (appendix)

Question 2

Cad a dhéanann an béal sa chóras díleá?

Answer 2

Díleá ceimeacach (amylase) agus díleá fisiciúil (fiacla)

Question 3

Cad a dhéanann an oesophagus sa chóras díleá?

Answer 3

Iompraíonn sé bia go boilg le tonnta crapthaí matánacha

Question 4

Cad a dhéanann an boilg sa chóras díleá?

Answer 4

Déantar bia a churned agus a mheascadh le súnna. Cuidíonn aigéad hidreaclórach le bia a bhriseadh síos

Question 4

Cad a dhéanann an stéig mhór sa chóras díleá?

Answer 4

Ionsúnn sé uisce agus stórálann sé dramhaíl agus baictéir

Question 5

Cad a dhéanann an stéig beag sa chóras díleá?

Answer 5

Déantar cothaithigh a shú isteach i sruth na fola, cuirtear díleá i gcrích

Question 6

Cad a dhéanann an rectum + anas sa chórás díleá?

Answer 6

Rectum: Siopaí faecas sa chorp
Anas: Téann an faecas amach anseo

Question 7

Cad é an prósis i ionghabáil agus díleá?

Answer 7

Tóg an bia isteach agus deantar e a briseadh sios

Question 7

Cad a bhfuil an chóras díleá?

Answer 7

Grúpa orgán a oibríonn le chéile chun bia a thiontú ina fhuinneamh don chorp

Question 7

Cad a dhéanann an ae + lamhnán gallda (gallbladder) + briseán (pancreas) sa chóras díleá?

Answer 7

Ae = Táirgeann bile, próisealann bia
Lamhnán gallda = Stórálann bile
Briséan = Níl feidhm

Question 8

Mínigh díleá meicniúil?

Answer 8

Tá díleá fisiciúil ag briseadh an bhia go meicniúil i bpíosaí níos lú

Question 8

Na céimeanna an díleá (5 ceann)?

Answer 8

Ionghabháil (ingestion)
Díleá
Ionsú (absorption)
Comhshamhlú (assimilation)
Egestion

Question 9

Cad é an prósis i ionsú?

Answer 9

Tá bia díleáite ag dul isteach i sruth na fola trí villi agus iompraítear é go cealla ina n-úsáidtear é

Question 10

Cad é an prósis i comhshamhlú + egestion?

Answer 10

Comhshamhlú = Móilíní bia a úsáid.
Egestion = Cuirtear bia neamhdhearbhaithe ar aghaidh, le cabhair ó shnáithín.

Question 11

Cad é einsímí?

Answer 11

Próitéiní a chuireann dlús le frithghníomhartha ceimiceacha sa chorp, gan an próiseas a úsáid nó a athrú

Question 11

Na 4 saghas fiacla?

Answer 11

Clárfiacla (incisors)
Cainínigh (canines)
Fiacla leathchúil (premolars)
Cúlfiacla (molars)

Question 12

Mínigh díleá ceimeacach?

Answer 12

Bia a bhriseadh síos i gcothaithigh níos simplí a úsáideann na cealla

Question 13

Feidhm de gach saghas fiacla?

Answer 13

Clárfiacla - bia a ghearradh
Cainínigh - bia a stróiceadh
Fiacla leathchúil + cúlfiacla = brú (crushing) agus meilt

Question 14

Cad a dhéanann amylase go dtí stáirse?

Answer 14

Athraíonn sé é go dtí maltose

Question 15

Torthaí den tuargnamh chun féach ar an éifeacht ar amylase ar stáirse?

Answer 15

Tá dath dearg/buí ar ábhar an fheadáin tástála, rud a chiallaíonn go bhfuil an t-amaláis iompaithe ina shiúcra simplí. Tá feadán tástála B gorm, ag taispeáint go bhfuil stáirse fós ann

Question 15

Modh i gcomhair an tuargnimh chun féach an éifeacht de amylase ar stáirse?

Answer 15

Cuir méideanna comhionanna stáirse le dhá fheadán tástála.
Cuir amaláis salivary leis chun feadán A a thástáil, measc agus fág i ndabhach uisce ar feadh 10 nóim ag 37 céim Celsius .
Cuir iaidín le gach feadán tástála.

Question 16

Conas a oibríonn an tuargnamh chun féacht ar éifeacht amylase ar stáirse?

Answer 16

Briseann amylase salviary síos carbs casta (stáirse). Casann iaidín gorm / dubh i láthair stáirse.

Question 17

Cad é villi?

Answer 17

Folds beaga a chlúdaíonn balla taobh istigh na stéige bige. Tá ballaí tanaí acu agus ionsúnn siad substaintí isteach i sruth na fola