37) domhain grian agus geallach , 36) reanna nimhe agus bunú an cruinne Flashcards
Mínigh Plainéid
Rinn neimhe a fhitísionn réalta , go leoir maise aige chun cruth ciorcalach a déanamh de bharr a imtharraingt féin , spás timpeall glanta
Mínigh Realt
Corp a ghineann a cuid teas agus solas féin trí comhlá núcléach
Mínigh gealach
Tá gealach shaitilit nádurtha de planéid nó rinn neimhe a téann timpeall planéid
3 creitéir i gcomhair planéid
Caithfidh sé fhitsiú realt
Cruth beagnach ciorcaileach agus a cuid imtarraingt féin.
Reigiúin fhitíse glan.
Cén fath nach bhfuil ‘Pluto’ planéid
Tá corp eile nach bhfuil gealach in a reigiúin fhitíse, m.sh Eris
Mínigh astaróidh
rinne neimhe carraigeacha a fhistíonn an ghrian
Mínigh cóimead
rinne neimhe déantas as oighear agus deannach a fhithisíonn an grian
3 fianaise i gcomhair an ollphléasc
Radaíocht Cúlra Chosmach
Tá an chruinne ag forbairt de shíor.
Chonaic muid an méid céanna eilimint i seanrealtaí agus sa luathchruinne.
Cá bhfuil an crios astaróideach?
Idir Mars agus Iúpaitar
Cé mhéad am a thógaint sé an domhain timpeall an grian
365.25 lá
Cé mhéad am a thógaint se an gealach dul timpeall an domhain
27.3 lá
Cén fath go bhfuil seasúr againn?
Tá an domhain claonta 23.5 céim
Mínigh timthriall an gealaí
Corrán ag líonadh
An Chéad Ceathrú
Scothlán ag líonadh
Ré lán
Scothlán ag caitheamh
An Triú Ceathrú
Corráin ag caitheamh
Ré nua
Mínigh úrú an gealach
tagann an domhsin idir grian agus geallach ní tarlaíonn sé ach le linn lán geallach
mínigh réalt eolaíocht
eolaíocht a baineann leis an gcruinne lasmuigh d’atmisféar an domhain
reanna neimhe
corp náidiúrtha atá lasmuigh de atmasféar an domhain
baill de reanna neimhe
réaltaí
planéid
geallach
coméid
astródigh
cruinne
universe
fhithisíonn
orbits
cad é an grianchóras
grúpa planéid , astaróidigh, cómeid agus na reanna neimhe eile a fhithisíonn réalta
difríocht idir domhaintarraingt agus imtarraingt
domhaintarraing ar ár planéid amháin
fithisiú
orbiting
méid geallach ag mars
2
méid geallach ag úránas
27
big bang theory
ollphléasc
planéad a bhfuil crois astródigh acu
mars
iúpitar
Na pláinéid in ord fad ón ngrian?
Mearcair, Véineas, Domhain, Mars, Íupatar, Satairn, Uránus, Neiptiún
Cad é mais choibhneasta?
Mais ruda amháin i gcomparáid le rudaí eile
Sampla de mais choibhneasta?
Mais choibhneasta Mhars i gcomparáid leis an Domhan
Riail le méid agus mais le sampla?
Ní hionann méid agus mais. Is féidir leis an Domhan mais níos airde a bheith aige ná Iúpatar ach a bheith i bhfad níos lú
Cad é an foirmle i gcomhair ‘Ga Choibhneasta De Réad Spáis’ (Relative Radius of a Space Object)?
Ga de Réad Spáis/Ga an Domhain
Cad é comhdhéanamh (composition)?
Cad is rud déanta as
An comhdhéanamh de domhain?
Déanta as carraig. Atmaisféar déanta as nitrigin agus ocsaigin
An comhdhéanamh de Mearcair, Véineas agus Mars?
Déanta as carraig. Atmaisféar meascán gás. Tá atmaisféar an-tanaí ag Mearcair
An comhdhéanamh de íupatar, Satarn, Úránus agus Neiptiún?
Déanta go hiomlán as gáis
Cad is domhantarraingt dromchla coibhneasta ann?
Imtharraingt dromchla réad amháin i gcomparáid le réad eile
An foirmle i gcomhair domhantarraingt dromchla coibhneasta?
Imtharraingt Dromchla Réad Spáis/ Imtharraingt Dromchla an Domhain
Foirmle de fórsa?
Mais x luasghéarú
Foirmle de meachain (W)?
Mais x luasghéarú de bharr domhantarraingt
Cad é an luasghéarú de bharr domhantarraingt ar Domhain?
10 ms -2 (squared)
Cad is réaltra ann?
Bailiúcháin de na milliúin réaltaí, gás, deannach agus rudaí eile
Cur síos ar ár réaltra?
Is é ár réaltra an bealach na Bó Finne. Tá sé á choinneáil le chéile ag domhantarraingt. Is réaltra bíseach é
Cad é córás gréine (solar systems)?
Córas ina bhfuil réalta agus na rudaí a ghluaiseann timpeall air
Déan cur síos ar ár córás gréine?
Tá sé déanta suas dár ngrian, ocht bpláinéad, gealacha, astaróidigh, cóiméid, gás agus deannach
Riail le teocht grian + dath ár grian?
Tá dath gorm ar na teo, tá an duine is fuaire dearg + buí
Conas a foirmíonn réalta?
Laistigh de réaltnéal, ardaíonn teocht agus brú, agus tarlaíonn eamhnú núicléach, rud a fhágann gur rugadh réalta
Cad é réaltnéal (nebula)?
Scamall ollmhór gáis agus deannaigh sa spás
Déan cur síos ar fithis d’plainéid?
Taistealaíonn siad i gcosán socraithe ar a dtugtar fithis, ciorclach nó éilipseach i gcruth
Cad is pláinéad dwarf + sampla
Réad spáis cruinn a chiorcalaíonn réalta ach nach bhfuil mór go leor chun a fhithis féin a ghlanadh + Pluto
Cad a bhfuil an chéad satailtí saorga?
Sputnik 1, a sheol an USSR i 1957
Aíronna (1) de gealach?
Tá siad solad + níl atmaisféar aige
Cad é astaróideach?
Réad beag creagach a fhithisíonn réalta
Cad é domhantarraingt?
Fórsa a ghineann gach réad a mheallann gach réad eile
Cá fhaigeann tú astaróideach inár grianchóras?
Crios astaróideach
An factóir ar léibhéail domhantarraingt?
Níl tionchar aige ach ar cé chomh mór nó chomh beag is atá mais ruda
Cá bhfuil domhantarraingt is láidre?
Lár de rud
Mínigh conas a foirmíonn an cruinne (big bang)?
Roimh Big Bang, bhí na Cruinne comhbhrúite i mais beag bídeach / te
Tharla leathnú ollmhór, rud a ligeann d’ábhar foirm
Thug an domhantarraingt ábhar le chéile, ag cruthú réaltaí agus réaltraí
Lean sé ar aghaidh ag leathnú
Mínigh luas de leathnú an cruinne?
Leathnaigh an Chruinne níos tapúla ná solas, sular mhoilligh sé beagán. Níl solas a ghintear thart ar am Big Bang ach ag teacht chugainn anois
2 fianaise i gcomhair an Big Bang?
Radaíocht Chúlra Cosmaí
Dlí Hubble, a léiríonn na cruinne ag leathnú
Cad a deir an tacadóir faoi Radaíocht Chúlra Cosmaí?
Gur cruthaíodh an fuinneamh seo díreach tar éis an bang mór agus go bhfuil sé ag taisteal tríd an spás ó shin i leith
Cad é an Stáisiún Spáis Idirnáisiúnta?
Domhan mór satailíte de dhéantús an duine, áit ar féidir le spásaire maireachtáil
3 airíonna den Stáisiún Spáis Idirnáisiúnta?
Úsáidte le haghaidh taighde eolaíoch
Soláthraíonn painéil ghréine mhóra cumhacht don stáisiún
Fithis Domhan riamh 90 nóiméad
3 achar de taighde ar an Stáisiún?
Eolaíochtaí Bitheolaíochta 2. Teicneolaíocht tástála chun cabhrú le taiscéalaíocht sa todhchaí
Aeráid dhomhanda
3 sampla de teicneolaíocht spáis a úsáidtrear ar an domhain?
Cúr cuimhne
Trealamh comhraiceoir dóiteáin
Teirmiméadair infridhearg
3 chineál satailítí de dhéantús an duine atá in úsáid faoi láthair?
Comharthaí teilifíse
Comharthaí gutháin agus idirlín
Réamhaisnéis na haimsire
Cén fáth a ndéanaimid iarracht níos mó a fhoghlaim faoi spás?
Cuirfidh sé freagraí ar fáil faoi bhunús an Domhain/ ár n-áit sa Chruinne
3 éifeachtaí is féidir le taiscéalaíocht spáis a bheith ar chorp an duine?
Tá córas imdhíonachta faoi chois
Bhí tionchar ag patrúin chodlata ar
Is féidir le G-fórsaí a bheith ina chúis le neamh-chomhréiteach
2 fadhbanna eiticiúla le taiscéalaíocht spáis?
Tá airgead ar féidir leis fadhbanna a shocrú ar an Domhan á n-úsáid le haghaidh taisteal spáis
Cuireann taiscéalaíocht spáis smionagar leis an spás
An fadhb le spáis smionagar (debris)?
D’fhéadfadh fithis na cruinne a bheith dothrasnaithe mar gheall ar riosca imbhuailte le smionagar spáis
Cad é Misean Rosetta?
Ba é an chéad mhisean riamh é tuirlingt ar chóiméad
Conas a úsáideann an Rialtais faisnéis ó shatailítí?
Is féidir iad a úsáid le haghaidh críocha míleata
céin treo a rothlaíonn an domhain timpeall an grian
i gcoinne treo an clog
céin fáth a bhíonn séasúracha
cléanadh an domhain
cá bhfuiil daonadh an grian níos mó
an meánciorcal
cá tagann solas an gellach
fithcaitheann an geallach solas na gréine
dáinséirí taisteal go spáis
easpa domhaintarraingt
pléascadh
cmb
debris suas ann
buntáistí taisclaíocht spáis
grianphanéal
satilítí
eolas faoi planéidí eile
feabhas teicneolaíochta
urú na gealaí
domhain i slí an geallach
úrú na gréine
tagann an geallach i dreo an grian ní trlaíonn sé ach i ré nua
céimeanna na geallaí
ré nua
corrán ag líonadh céad trian
scotlán ag líonadh
lán
scothlán caitheamh
triú trian
corrán ag caitheamh
grianstad
an lá is foide nó goirre
equinox
grianstad
cad is brí le
am trasnaíonn grian an meanciorcal