7. Persoonlijkheid en emoties Flashcards
componenten emoties
- Specifieke subjectieve ervaring (gevoelens/affect) die er aan geassocieerd is
- Lichaamsveranderingen vinden plaats (meestal in zenuwstelsel, MAAR: aspecifiek)
- Denken/cognitie
- Vergezeld van specifieke actie tendensen (i.e. kans op bepaald gedrag stijgt)
Emotionele toestand
van voorbijgaande aard,
hangt af van interactie tussen individu en omgeving (NIET zoals in boek: meer van omgeving dan van specifieke persoon)
‘Appraisal’ of waardetheorie van emoties:
Een persoon interpreteert zijn/haar omgeving in functie van eigen zorgen, attitudes, noden
Emotionele trek (trait):
patroon van emotionele reacties die een persoon geneigd is te stellen in een reeks uiteenlopende gebeurtenissen, in verschillende situaties
Emoties: categorieën
Er zijn een beperkt aantal basisemoties met elk eigen uitlokkende factoren, responssysteem, actie tendens, gezichtsexpressie, functie etc.: focus op identificeren van welke
primaire emoties - Ekman
1.woede,
2. walging,
3. angst,
4. blijheid,
5. droefheid,
6. verrassing (op basis van gezichtsexpressies)
Emoties: dimensies
Consensus tussen onderzoekers over twee basisdimensies:
Aangenaam/onaangenaam en opwinding/geen opwinding
(‘pleasure’ en ‘arousal’: hoog of laag)
Elke emotie correspondeert met een positie in deze twee dimensionale ruimte, dus met bepaalde combinatie van aangenaam/onaangenaam en opwinding/geen opwinding
groepen van emoties - alternatief perspectief
- Primaire emoties (universeel-categorisch), bv. woede
- Sociale emoties (interpersoonlijk van belang), bv. Empathie
- Achtergrond emoties (structureren onze manier van interageren met de wereld), bv. vermoeidheid, ontspanning, of stabiliteit
Emotionele inhoud en stijl
Inhoud: welke specifieke emoties we kunnen ervaren (bv. plezierig/onplezierig)
Stijl: hoe we emoties kunnen ervaren (bv. intens)
Interactie van inhoud en stijl in het emotionele leven
eigenschappen persoonlijkheidskenmerken
- Beschrijven/verklaren gedrag
- Stabiel over tijd (en situaties)
- Zinvol om verschillen tussen mensen mee te vatten
Positieve psychologie - componenten
1) Tevreden met leven
2) Overwicht van positieve ten opzichte van negatieve emoties (ratio, “hedonistische balans” = 2.9 volgens Fredrickson & Losada, 2005)
= subjectieve eigenschap
drempeltheorie
Onder bepaalde drempel van rijkdom/inkomen: meer kans niet gelukkig te zijn (Economische crisis in Griekenland zorgde per jaar voor verdubbeling zelfmoorden (Kirschbaum, 2012)
Boven bepaalde drempel geen verband tussen geluk en rijkdom
Cf. lotto winnaars zijn niet gelukkiger na 6 maanden (dan controlegroep).
Matthew’s aandachtstheorie
hoog neurotische mensen besteden meer aandacht aan bedreigingen en onaangename informatie in de omgeving
Eysencks biologische theorie - neuroticisme
N is gevolg van neiging van specifiek deel in hersenen (limbisch systeem) om snel geactiveerd te raken
Limbisch systeem staat in voor emoties en “vecht-vlucht” reacties bij stress
N is stabiel over tijd
N is basisdimensie van PH
N vertoont aanzienlijke overerfbaarheid
type A persoonlijkheid en hartziekten
PH die gekenmerkt wordt door combinatie van eigenschappen (syndroom, waarbij niet noodzakelijk altijd elke trait bij iedere persoon voorkomt):
- prestatiedrang/competitief/ambitieus
- vijandig
- gejaagd/ongeduldig
Type A voorspelt hogere kans op hartziekten; vooral als vijandigheid een duidelijk deel van uitmaakt van het gedrag, hangt dit samen met hart- en vaatziekten
Woede gaat vaak samen met een verminderde of verstoorde activiteit van hersendelen die instaan voor
(zelf)controle, inhibitie (angst), impulsiviteit (frontaal, cf. Phineas Gage; soms temporaal)
Schade kan door bv. biologische ontwikkeling of door een ongeval
Woede: studies over functionerenhersenen
Raine et al: gewelddadige personen, zoals moordenaars, hebben een verminderde activiteit in de pre-frontale gebieden
Pincus (2001): seriemoordenaars vaak hersenschade
Gaat om hogere prevalenties bij gewelddadige personen, is geen 1 op 1 relatie
Affectieve intensiteit
= typische intensiteit waarmee emoties ervaren worden
Stabiele kenmerk met individuele verschillen
Hoog: ervaren doorgaans sterke emoties, meer reactief, meer variabel
Laag: hebben doorgaans meer milde ervaringen, kleinere/graduele schommelingen, beperkte reacties
Indirect model
Persoonlijkheid maakt dat persoon een bepaald leven leidt (= levensstijl), de levensstijl veroorzaakt dan emotionele reacties (nl. geluk en positieve emoties)
Direct model
Persoonlijkheid veroorzaakt rechtstreeks verschillen in emotionele ervaring/reacties
zinvol om verschillen tussen mensen en binnen mensen te bestuderen
Tussen: in termen van ‘state’ en ‘trait’
Binnen: in termen van variabiliteit, reacties op verschillende gebeurtenissen
Recent onderzoek beperkt de primaire emoties van Ekman echter tot 4
- angst/verrassing
- woede/walging
- blijheid
- droefheid
groepen van emoties
- Primaire emoties
- Sociale emoties
- Achtergrond emoties
Eysenck bracht geen directe bewijzen van biologisch karakter, wel indirecte aanwijzingen
N is stabiel over tijd
N is basisdimensie van PH
N vertoont aanzienlijke overerfbaarheid
Emoties activiteit waar?
antérieure cingulaire cortex
Kenmerken type a persoonlijkheid
- prestatiedrang/competitief/ambitieus
- vijandig
- gejaagd/ongeduldig
Type A voorspelt hogere kans op hartziekten => vijandigheid
Type A persoonlijkheid gaat in Big Five termen samen met
lage A en hoge N