5. kafli Flashcards
osmotic equilibrium
stand þar sem vatn flæðir ekki á milli frumu og utanfrumefni.
chemical disequilibrium
innanfrumu og utanfrumuefni eru alltaf í þessu standi þar sem efni eru aldrei í jafn miklu magni sitthvorum megin við frumuhimnu.
electrical disequilibrium
hleðsla í utan og innanfrumuefni er ekki jöfn.
total body water
allt vatn sem finnst í líkama, utanfrumuefni, innanfrumuefni og plasma í blóði. 42 lítrar
osmosis
flæði vatns yfir þunna himnu, flæðir frá svæði með minni styrk efna yfir í meiri styrk.
osmotic pressure
pressa sem myndast vegna osmósu sem nota má fyrir suma hluti.
osmolarity
fjöldi sameinda í efni í hlutfalli við magn litra af lausn í hólfi.
osmolality
fjöldi sameinda í efni í hlutfalli við kíógrömm lausnar í efni.
isosmotic
tveri lausnir með sama magn einda í lausnunum sínum.
hyperosmotic
lausn með meiri styrk á milli tveggja mismunandi lausna, vatn flæðir í þessa lausn.
hyposmotic
lausnin með minni styrk milii tveggja lausna, vatn flæðir úr þessari lausn.
tonicity
mælieining sem segir til um hversu mikið efni flæðir inn í frumu ef hún er látin í lausn.
penetrating solutes
lausnir sem komast í gegnum frumuhimnu án aðstoðar.
nonpenetrating solutes
lausnir sem komast ekki í gegnum frumuhimnu nema með aðstoð frá flutningspróteinum.
bulk flow
þegar vökvi úr hólfi er hreyfður yfir í annað hólf með öllum efnum sem sitja í honum.
fluids
öll efni sem flæða inniheldur gös og vökva.
selectively permeable
t.d. frumuhimnur sem hleypa aðeins ákveðnum próteinum í gegn.
permeable
ef himna leyfir efni að fara í gegnum sig.
impermeable
ef himna leyfir efni ekki að fara í gegn.
passive transport
flutningur yfir frumuhimnu sem er alltaf í gangi og þarfnast ekki orku.
actiive transport
flutningur sem þarfnast orku til þess að virka.
diffusion
hreyfing sameinda frá lausn með meiri styrk yfir í lausn með minni styrk.
concentration gradient
kraftur sem ýtir efni frá meiri yfir í minni styrk. efni færast með concentration gradient.
simple diffusion
flæði beint yfir frumuhimnu án aðstoðar frá próteinum.
Fick´s law of diffusion
jafna sem notar tengsl á mili flæði yfir himnu plús concentration gradient. inniheldur líka yfirborð himnu og premeability himnu.
flux
flæði per einingu yfirborðs himnu.
mediated transport
flutningur yfir himnu sem notar flutningsprótein.
facilitated diffusion
færsla með próteinum sem gerist án þess að nota orku.
active transport
færsla með próteinum sem færir gegn styrki og nýtir orku.
structural proteins
prótein sem breyta lögun frumu, festa frumur saman eða festa frumu við utanfrumuefni.
transport proteins
prótein sem færa efni yfir himnu
channel proteins
prótein sem opna bein göng yfir himnu til að hleypa efnum í gegn.
carrier proteins
prótein sem færa efni yfir himnu án þess að einhverntíman opna beina leið í gegnum frumu.
cystic fibrosis conductance regulator
stífluprótein sem flytur yfir Cl-.
water channels
rásar prótein sem flytur yfir vatn. Gerð úr aquaporin
ion channels
rásar prótein sem flytja jónir sumar flytja ákveðnar jónir aðrar geta flutt margar tegundir.
open channels
rásir sem eru næstum alltaf opnar.
gated channels
rásir sem eru venjulega lokaðar en opnast við ákveðnar aðstæður.
chemically gated channels
rásir sem opnast þegar þau taka við ákveðnum boðefnum í viðtaka.
voltage gated channels
rásir sem opnast þegar himnuspenna frumunnar sem það er í breytist.
mechanically gated channels
rásir sem opnast við hreyfingu t.d. tog eða hreyfingu vöðva.
uniport carriers
flutningsprótein sem flytja bara eitt efni í einu.
cotransporter
flutningsprótein sem flytja tvö mismunandi prótein, stundum nota orku frá öðru flutningsefninu til að flytja hitt.
symport carriers
cotransporter sem flytur mörg efni í sömu átt.
antiport carriers
cotransporter sem flytur mörg efni í sitthvora átt.
GLUT transporters
hreyfa glukósa og tengda hexose sykrur yfir himnur.
primary active transport
flutningsprótein sem notar orku beint úr ATP til að hleypa efni gegn styrki.
secondary active transport
flutningsprótein sem notar ATP óbeint til að hleypa efni í gegn á móti styrki t.d. með því að nota hreyfingu efnis sem þau færa yfir með styrki.
ATPases
nafn yfir primary active transport tekið frá því að ATP er notað til flutnings.
Na+ -glucose secondary active transporter
na og glúkósi er bint í bindisset og orka frá Na er notuð til þess að flytja glúkósa yfir í meiri styrk.
specificity
hæfileiki fruma til þess að taka bara eitt efni yfir himnu.
competition
samkeppni efna til þess að bindast í bindiset sem þau geta öll tengst í.
saturation
ástand frumu þar sem hópir flytjanda er að vinna ´fullum hraða til að koma efni yfir himnu.
transport maximum
mesti flutningshraði efnis yfir himnu.
phagocytosis
frumuát, frumuhimna umkringir bacteríu eða annað utanfrumuefni, og tekur það inn.
phagosome
bóla sem umkringir efni sem tekið er inn með frumuáti.
endocytosis
frumudrykkja, tekur inn lítil efni með því að taka inn bólu í utanfrumuefni eða með því að mynda bólu með viðtaka.
pinocytosis
frumudrykkja þar sem ekki er hugsað um hvaða efni er tekið inn.
cytosis
inntekning efna þar sem bóla er gerð utan um inntekin efni.
coated pits
myndast í kringum intekin efni.
membrane recycling
bólan sem flutti efni verður hluti að frumuhimnu.
atherosclerosis
veldur hörðnun æða.
calveolae
inndrættir notaðir til þess að stunda innlifun.
exocytosis
efni eru losuð úr frumu með því að gera bólu utan um hana og svo er efni losuð úr himnu.
absorption
flutningur efna frá lumen í utanfrumuefni.
secretion
losun efna frá utanfrumefni á yfirborð.
epithelial transport
færsla yfir þekjuvefi.
paracellular transport
færsla efna á milli fruma.
transcellular transport
færsla efna í gegnum frumu.
transcytosis
blanda af endocytosis og exocytosis sem er notuð til þess að flytja efni í gegnum frumu, endocytosis tekur inn efni einhversstaðar á frumu og exocytosis flytur efni aftur í utanfrumuefni.
vesicular transport
færsla efnis með bólu yfir frumu með transcytosis.
law of conservation of electrical charge
lögmál sem segir að hleðsla á kerfi er alltaf 0 ef til er mínus hleðsla er eitthvað efni með plúshleðslu.
conductor
þegar plús og mínus hleðslur, geta færst að hvor öðru gera þær það og efnið sem þau fara í gegnum er þá conductor.
insulator
efni sem stöðvar plús og mínus jónir frá því að fara að hvor öðru.
electrical gradient
styrkur hleðsla sem að hefur áhrif á hvernig jónir ferðast yfir himnu.
electrochemical gradient
sambland færslu sem verður af hleðslu himnu og styrki efna.
resting membrane potential difference
munur á styrki hleðslu sitthvoru megin við himnu við hvíld.
membrane potential difference
munur á styrki hleðslu sitthvoru megin við himnu.
equilibrium potential
hleðsla við jafngildi efna.
voltage gated Ca2+ channel
rás sem hleypir yfir Ca2+ yfir þegar himna er við ákveðna spennu.
ATP-gated K+ channel
rás sem hleypir K+ í gegn ef það er með ATP í bindiseti.
