10. kafli Flashcards
special senses
sérstök skynflri sem að eru greind á einkennandi hæatt af heila með hjálp skynlíffæra, sjón, lyktarskyn, bragðskyn, heyrnarskyn og jafnvægi.
somati csenses
skynfæri sem að eru að finna um allan líkam skynja hluti eins og snertingu, þrýsting, titring og sársauka.
proprioception
skyn líkamsstöðu.
propriorecetors
skyntaugar sem leyfa skynjun líkamsstöðu.
sense ogans
fjölfruma skynkíffæri sem auðvelda skynjun ákveðinna skynjanna.
somatosensory receptors
taugar sem sjá um somatic skynjun.
chemoreceptors
skynjun sem vinnur efni í rafboð bragðskyn og lyktarskyn.
mechanorecptors
skynjun sem breytir teygju eða hreyfingu í rafboð.
thermoreeptors
skynfæri sem greina hita og kulda.
photoreceptors
viðtakar sem að breyta ljósi i rafboð t.d. augu notað í sjón.
transduction
breyting áreitis í rafboð
adequete stimulus
áreitið sem viðtaki tekur best við.
threshold
nógu mikið áreiti til að valda skautun í taug.
receptor potential
graded spenna sem myndast í virkri taug.
receptive field
allt svæðið sem að 2° taug tekur við áreiti frá
primary sensoryneuron
fyrsta taug sem áreiti fer í gegnum skyntaug.
secondar sensory neuron
önnur taug sem áreiti fer í gegnum slyntaug. rafboð ferðast á milli í mænukylfu við fína snertingu titring og líkamsskynjun og í kiðlínu mænu við grófa snertingu, hita og pirring.
two poin discrimination test
einhver er potaður með tvembeittum endum með 20 mm millibili til að athuga hvort skynjaðar eru 2 snertingar eða eina snertingu.
perceptual threahold
þröskuldur sem áreiti þarf að ná til að það skynjist.
modality
náttúra áreitis sem að greint er af heila með því að skoða uppruna áreitisins þar sem hver taug er bara úist við að greina eitt áreiti.
labeled line codin
tenging uppruna áreitis við náttúru þess úr úrlausn skiaboðs í heila.
lateral inhibition
þegar taug stöðvar skilaboð frá nálægum taugum til að geta hægt sé að greina áreiti betur.
population coding
þegar taug lætur í gang aðrar nálægar taugar til þess að auka efnastyrk og mynda sterkara boð.
adapt
taug sem venst áreiti og hættir að senda skilaboð ef áreiti er ómikilvægt.
tonic receptors
viðtakar sem venjast áreiti hægt, fyrst senda hratt og stór skilaboð og svo halda áfram að senda veikari boð í einhvern tíma
phasic receptors
viðtakar sem venjast áreiti hratt, senda útt rafboð við fyrsta áreiti en hætta nokkuð fljótt.
tertiary sejnsory neurons
secondary skyntaugar færa boð yfir á þessar taugar. sem senda svo skilaboð til heilabarkar eða annar hluta heilans.
somatosensory cortex
hluti heilans sem áttar sig á uppruna rísandi taugaboða.
parcinian corpuscles
einir stærstu þekktu viðtakarnir og skynja titring.
merkel receptors
ekki neural viðtaki, sem að hefur áhrif a taug.
cold receptors
viðtakar sem eru næmir fyrir hita sem er lægri en eplilegur líkamshiti.
warm receptors
viðtakar sem eru næmir fyrir hita sem er hærri en eðlilegur líkamshiti.
transient recetor potentials
nota katjóna ræasir til að mynda boðspennu.
nociceptors
viðtakar sem skynja sterk áreiti eins og sársauka hafa lausa enda.
pain
þýðing heila af áreiti sem að kemur frá nociceptors.
fastpain
beittur localized sársaukim sem að flyst hratt til miðtaugakerfis.
slow PAIN
hægur sársauki sem er daufari.
itch
kemur aðeins fræa nociceptors.
substance P
kemur frá primary taugum veldur inflammatory viðbrögðum.
inflammatory pain
aukin sársauka skynjun á meiddum svæðum.
withdrawal reflex
viðbrögð sem láta þig kippa líkam frá sársauka.
ischemia
þegar ekki er nægt blóðflæði um líkamann.
referred pain
sársauki sme getur gersts þegar ytri og innri 1°stigs skyntaugar tengjast í sömu 2° stigs skyntaugar.
pathological pain
sársauki sem kemur til og frá.
gate control theory
taugar sem fara í gang vegna mechanical áreiti geta stöðvað sársauka skyn.
analgesic drugs
lyf sem stöðva sársauka
enkaphalins
seytt a ftaugum tengt sársauka.
dynorphins
seytt af taugum sem eru tengd sæarsauka.
B-endorphin
opioid sem að er framleitt af sama prohormoni og ACTH
OLfaction
lyktarskyn.
olfactory bulb
líffæri gert úr lyktartaugum sem að skynjar efnisem mynd alykt.
olfactory sensory neurons
skyntaugar sem skynja lykt.
olfactory epithelium
þekjuvefur sem að liggur í efri hluta nefs. er 3 ferscentimetrar.
vomeronasal organ
accessory vefur fyrir lykt í nagdýrum.
olfactory receptor
viðtakar sem fara í gang við efni sem fara inn i nefhol.
G-olf
G prótein sem fer í gang við virkjun lyktarskyns.
gustation
bragðskyn.
umami
bragðtegund sem gerir annað bragð betra.
taste buds
samansettir af mörgum mismunandi frumum, skynnjar bragð.
taste receptor cells
150 gera einn bragðlauk.
type II taste receptor cells
bregðast við sætu, beisku og umami bragði
gustducin
G prótein sem virkjast úr type II bragð receptor frumur.
type III taste receptor cell
bregðast við súru bragði.
specific hunger
hungur fyrir ákveðið efni sem gerist ef að skortur er á því efni.
salt sppetite
löngun í salt ollin af litlu magni Na+
pinna
ytri hluti eyrans sem sést auðveldlega beina hljóði inn í eryra.
