4. Sociologische Theorieën Inzake Ziekte

Question 1

Sociologische theorieën over ziekte

Answer 1

1. Ziekte als onvermogen en gemotiveerde afwijking - gerelateerd met capaciteit tot werken en/of het vervullen van sociale plichten
2. Ziekte als professionele constructie en onderhandeling
3. Ziekte als verlies en uitbuiting

Question 2

Welke namen behoren bij de theorie: ziekte als onvermogen en als gemotiveerde afwijking?

Answer 2

Talcott Parsons & Varul

Question 3

Ziekte als onvermogen

Answer 3

Verlies, ziekte als afwijkend gedrag

Question 4

Ziekte als gemotiveerde afwijking

Answer 4

Winst, mogelijkheid om even uit het systeem te stappen

Question 5

Talcott Parsons

Answer 5

Ziekte als een sociale afwijking en verstoring van het systeem. Geneeskunde is een regulerend mechanisme in het sociale systeem.
The social system: iedereen heeft verschillende rollen in de maatschappij. De maatschappij heeft verwachtingen van hoe mensen zich zullen gedragen in die rollen en heeft dus ook verwachtingen van wie ziek is

Question 6

Ziekte-rol

Answer 6

Parson
Maatschappij heeft verschillende rollen voor mensen geconstrueerd, als zieke heb je twee rechten en twee plichten
- recht 1: ontheven van normale rolverplichtingne
- recht 2: zieke wordt niet verantwoordelijk geacht voor zijn toestand
- plicht 1: omgeving verwacht dat zieke de situatie on gewild vindt en beter wil worden
- plicht 2: zieke moet competente hulp zoeken bij anderen en hiermee samenwerken

Question 7

Twee functies van ziekterol

Answer 7

1. Isolerende functie: ziekterol kanaliseert afwijkingen
2. Reïntegratieve: zo snel mogelijk ouder rollen weer vervullen

Question 8

Variaties in ziekterol door

Answer 8

Aard van de ziekte, duur van de ziekte en sociale, culturele en individuele factoren (vb. Leeftijd, sociale klasse, …)

Question 9

Varul

Answer 9

tegenwoordig wordt er negatief gekeken naar Parsons’ ziekteconcept, het wordt gezien als historisch adequaat voor de 20e eeuw, maar nu is er meer chronische ziekte en pathologisering van dagdagelijks gedrag en bij acute ziektes is er meer vermarkten en empowerment van patiënten. Toch stelt Varul dat het concept nog adequaat is want het kan de wankele sociale positie van chronisch zieken en de verwachtingen tegenover gezonde mensen helpen begrijpen

Question 10

Kritiek op Parsons (5)

Answer 10

Maakt zieke passief en houdt geen rekening met actieve rol in coping en omgaan met ziekte
Overschat autoriteit van medische professionals
Chronisch zieken: niet vrijgesteld van sociale verantwoordelijkheden
Plicht om advies van professionals op te volgen, maar wat wanneer er beperkte medische kennis is
Insider view vs outsider view op ziekte

Question 11

Antwoord op kritiek door Parsons

Answer 11

Er blijft een asymmetrische relatie tussen arts en patiënt door het machtsonevenwicht tussen de twee. Deze asymmetrie is functioneel want zo is de professie verantwoordelijk voor de gezondheidstoestand van de hele populatie. Toch zijn niet-professionelen ook verantwoordelijk door de maatschappelijke nadruk op preventie.
Maar enkel professionals hebben voldoende competentie en professional concern

Question 12

Ziekte als professionele constructie en als onderhandeling

Answer 12

Ziekte is hier ook een afwijking, maar afwijkend gedrag is een relatief begrip omdat het vooral gaat over de manier waarop de samenleving reageert en de samenleving reageert niet op elke ziekte hetzelfde.
Ziekte als biologisch feit vs ziekte als sociale realiteit

Question 13

Nam bij ziekte als professionele constructie en als onderhandeling

Answer 13

Elliot Freidson

Question 14

Freidson

Answer 14

Gaat verder op ziekterol van Parsons en stelt dat de arts niet enkel bepaald of iemand ziek of niet ziek is maar ook de sociale mogelijkheden voor ziekte gedrag bepaald.

Er is niet een ziekterol, er zijn er meerderen

Question 15

Labeling-benadering

Answer 15

Er zijn verschillende vormen van deviante
- primaire deviante: geringe afwijking
-secundaire deviatie: ernstige afwijking

Question 16

Drie soorten legitimiteit

Answer 16

1. Voorwaardelijke legitimiteit: tijdelijke opschorting van plichten en tijdelijke privileges —> geneeslijke ziekte
2. Onvoorwaardelijke legitimiteit: permanente opschorting van plichten en blijven de privileges —> ongeneeslijke ziekte
3. Illegimiteit: wordt niet verantwoordelijk geacht voor ziekte, maar heeft maar een beperkte opschorting van plichten en weinig privileges —> gestigmatiseerde ziektes

Question 17

Ziekte als professionele constructie

Answer 17

Freidson stelt dat er een lekendefinitie is en een professionele definitie van ziekte. Leken moeten het rapporteren voor dat er een professionele definite kan komen, maar professionele definitie legt meer gewicht in de schaal dan lekendefinitie

Question 18

Ziekte als onderhandeling

Answer 18

Regels en rollen liggen niet vast, maar zijn de uitkomst van onderhandelingen tussen betrokken personen

Question 19

Ziekte als verlies

Answer 19

Ziekte treedt op wanneer er een onevenwicht is tussen kwetsbaarheid en steun. Gezondheid is een evenwicht tussen sociale stress en sociale steun. De ziekte is biologisch, maar de oorzaken ervan zijn sociaal

Question 20

Ziekte is uitbuiting

Answer 20

Marxistische benadering
Het is de samenleving die ziek maakt. Ziekte is de weerspiegeling van een situatie van uitbuiting en ongelijkheid en een situatie die verdere uitbuiting door machtige medische professie toelaat.