4. Micronutriënten ✔ Flashcards
1
Q
3 soorten micronutriënten
A
- vitaminen
- mineralen
- sporenelementen
2
Q
Eigenschappen vitaminen
A
- voldoende in gezonde voeding
- vitaminen zorgen voor betere prestaties?
=> geen sterk bewijs - vitaminentekort => ziekte, slechte conditie
=> slechtere prestaties - vitaminenbehoefte afhankelijk van training
3
Q
Hypovitaminose
A
Tekort aan een bepaalde vitamine
= zonder symptonen
4
Q
Avitaminose
A
Tekort aan een bepaalde vitamine
= met symptonen
5
Q
Hypervitaminose
A
Teveel aan een bepaalde vitamine
= met symptonen
6
Q
Hoe ontstaat een tekort aan vitaminen? (5)
A
- slecht diëten
- eenzijdig eetpatroon
- slechte opname door darmproblemen
- abnormaal verlies (vitamine B12)
- alcoholmisbruik
7
Q
Functies van vitaminen (4)
A
1) co-enzymfunctie
=> zonder co-enzym vinden bepaalde processen geen plaats
2) hormoonfunctie
3) immuunsysteem
4) anti-oxidant
8
Q
Wateroplosbare vitaminen
A
Wateroplosbaar
=> overschotten worden afgevoerd via urine
=> vitaminen B & C + enge zuren ofzo
9
Q
Vetoplosbare vitaminen
A
Vetoplosbaar
=> overschotten worden opgeslagen in vetreserves
=> te grote opname is mogelijk
=> vitaminen A, D, E & K
10
Q
Aanbevelingen vitaminen (19-70 jaar)
A
Moeten we NIET vanbuiten kennen lol
11
Q
Vitamine B1
- Naam
- Functie
A
- *naam**
- Thiamine
- *functie**
- co-enzym bij glycolyse
12
Q
Vitamine B1
- Bronnen
- Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
A
bronnen
- graanproducten
- aardappelen
- peulvruchten
- varkensvlees
- *aanbevolen dagelijkse hoeveelheid**
- 0,5mg / 1000kcal
- ondergrens: 1,1mg
13
Q
Vitamine B2
- Naam
- Functie
A
- *naam**
- Riboflavine
- *functie**
- energie -en eiwitstofwisseling
14
Q
Vitamine B2
- Bronnen
- Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
A
- *bronnen**
- zuivelproducten (belangrijkste)
- vlees
- groenten
- *aanbevolen dagelijkse hoeveelheid**
- 0,6mg / 1000kcal
- ondergrens: 1,5mg (M) & 1,1mg (V)
15
Q
Vitamine B3
- Naam
- Functie
A
- *naam**
- Niacine
- *functie**
- energiemetabolisme
16
Q
Vitamine B3
- Bronnen
- Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
A
- *bronnen**
- vlees
- vis
- volkorengraanproducten
aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
- 6,5mg / 1000kcal
- ondergrens: 17mg (M) & 13mg (V)
- bovengrens: 35mg
=> anders minder energie uit vet halen
17
Q
Vitamine B6
- Naam
- Functie
A
- *Naam**
- Pyridoxine
- *Functie**
- rol bij aminozuur -en eiwitmetabolisme
18
Q
Vitamine B6
- Aanbevolen gebruik
- Bronnen
A
- *Aanbevolen gebruik**
- 0,02mg per gram eiwit
- ondergrens: 1,5mg
- bovengrens: 25mg /dag
te hoge inname kan leiden tot gevoelloosheid, tintelingen, ernstige zenuwpijn in handel en voeten
Bronnen
vlees, vis , eieren, graanproducten ,aardappelen, peulvruchten
19
Q
Vitamine A:
- Naam
- Functie
A
- *Naam**
- Carotenoïden (plantaardig) / retinol (dierlijk)
Functie
vorming van:
- rodopsine (in de schemerduister kunnen zien)
- epitheelweefsel (huid en slijmvliezen)
- steroïdhormonen
20
Q
Vitamine A
- Plantaardige bronnen
- Dierlijke bronnen
A
Plantaardige bronnen
groenten zoals wortel, paprika, broccoli etc, toegevoegd aan margarine etc
Dierlijke bronnen
boter, volle melkproducten,vlees,eidooier,vis
21
Q
Vitamine A:
Neveneffecten bij te hoge inname
A
- Teratogeen * voor zwangere vrouwen
- Droge, jeukende en schilferende huid
- Haaruitval
- Hoofdpijn
- Pijnlijke botten
- Vermoeidheid
- Anorexia
- Bloedende kloofjes aan de lip
- Leverafwijkingen (fibrose, cirrose)
22
Q
Vitamine A:
Neveneffecten bij te lage inname:
A
- Schemerblindheid
- Groeistoornissen
- Atrofie van epitheelweefsel
=> gemakkelijker ontstaan van infecties
23
Q
Vitamine C:
- Naam
- Functie
A
- *Naam**
- ascorbinezuur
- *Functie:**
- Vorming van collageen en steroïdhormonen
- Betere ijzerresorptie en ijzertransport
- Vorming van hemoglobine
- Stimuleert leukocyten , nodig bij de afweer
- Anti-oxidatieve werking
=> toepassing: rokers aanraden om meer vit C in te nemen - Gevoelig voor licht, warmte, zuurstof, koper en ijzer
24
Q
Vitamine C:
Bronnen
A
groenten, fruit, aardappelen
25
Vitamine C:
Gevolgen bij tekorten:
- Tandvleesontsteking
- Trage wondgenezing
- Groeistoornissen
- Verminderde afweer
- Ijzergebreksanemie
- Scheurbuik
26
Vitamine B12:
- Naam
- Functie
* *Naam**
- Cobalamine
* *Funcies:**
- Co-enzym bij eiwitstofwisseling en bij vorming DNA en RNA
- Rol in vetstofwisseling
- Rol bij vorming rode bloedcellen
27
Vitamine B12:
Bronnen
**Dierlijke producten**
=\> vlees, mek(producten),vis, eieren
*of toegevoegd aan plantaardige producten zoals sojadrinks*
28
Vitamine B12:
Mogelijke gevolgen van tekorten:
- Macrocytaire anemie
- Neurologische afwijkingen
29
Vitamine B12:
Voorraad
**Voorraad voor 2 jaar**
* *Mogelijke oorzaken bij tekorten:**
- mensen die geen instinsieke factor produceren, nodig om vit B12 op te nemen
- resorptiestoornissen
- na ileumresectie
- veganisten
- gastric bypass
30
Mineralen:
Inleiding
**Anorganische verbindingen die de mens niet zelf kan aanmaken**
=\> dus essentieel.
* *Functie**
- regulerende functie in enzymen en hormonen
- bouwstof van cellen en weefsels
31
Natrium:
Functies
- Osmotische huishouding in evenwicht houden
- Zuur- base evenwicht
- Geleiding van zenuwprikkels
- Samentrekking van spieren
32
Natrium:
Te weinig & te veel
* *Te weinig: risicogroepen**
- mensen die veel braken of diarree hebben
- nerfunctiestoornissen
- brandwonden
- ilostoma
- ileo-anaele anastomose
**Te hoge inname**
= hypertensie
33
Kalium:
Functies
- Water- en zouthuishouding
- De samentrekking van de spieren
- Opbouw en afbraak van glycogeen
- Regeling van zuur-base evenwicht
- Geleiding van zenuwprikkels
34
Kalium:
Tekorten: risicogroepen + gevolgen
* *Risicogroepen voor tekorten**
- bepaalde diuretica
- veelvuldig braken, hevige diarree
- chronisch gebruik van laxantiva
- dviabeet die slecht geregeld staat
* *Gevolgen bij tekorten**
- spierslapte
- hartritmestoornissen
35
Kalium:
Bronnen
Bronnen:
- aardappelen
- groenten en fruit
- peulvruchten
- noten
- koffie
- natriumarme dieetproducten
*Gebruik van gezonde voeding = voldoende*
36
Ijzer:
2 soorten
* *Haem- ijzer (Fe2+)**
- dierlijk
- beste opname
* *Non-haem-ijzer (Fe3+)**
- plantaardig en dierlijk
*Haem ijzer wordt het beste opgenomen
Vitamine C
=\> zorgt voor betere opname ijzer*
37
Opname van non-heemijzer:
**Afhankelijk van oplosbaarheid van het non-haemijzer in dunne darm**
=\> hoe beter oplosbaar, hoe beter de opname
- Bepaalde stoffen in de voeding verhogen de oplosbaarheid
- Andere stoffen vormen samen met non-heemijzer een onoplosbaar complex
=\> minder goed wordt opgenomen. (bv: taninne, fytate, sommige eiwitten, oxalaten)
38
Ijzer:
Functies
* *Onderdeel van:**
- hemoglobine
- myoglobine
- diverse enzymen
39
Ijzer:
Gevolgen tekorten + risicogroepen
* *Gevolgen van tekorten**
- ijzergebreksanemie of microcytaire anemie
* *Risicogroepen**
- veganisten
- kleuters en ouderen
- bij zwangerschap, lactatie, menstruatie
40
Ijzer:
Bronnen
- Vlees
- Eieren
- peulvruchten
- groenten (bladgroenten)
- volkoren producten
- appelstroop
- gedroogde vruchten
- noten
- lever
- toegevoegd (bv cornflakes)
41
Calcium:
Functies
- Stevigheid voor skelet en gebit
- Prikkeloverdracht van zenuw naar spier
- Betrokken bij bloedstolling
42
Calcium:
Gevolgen tekorten + risicogroepen
* *Gevolgen bij tekorten: botafwijkingen**
- rachitis
- osteomalacie
- osteoporose
* *Risicogroepen**
- personen met vetdiarree
- na een darmresectie
- personen met vitamine D tekort
- personen die geen melkproducten gebruiken
43
Calcium:
Bronnen
melk(producten) , sommige noten, toegevoegd aan bv sojadrink, sommige watersoorten bv contrex
44
Zink:
Functies
- Rol in de energiestofwisseling
- Afvoer van koolstofdioxide door rode bloedcellen
- De opbouw van (spier)eiwitten
- De groei
- Het afweersysteem
- Bouwsteen voor insuline
45
Zink:
Te hoge inname + te hoge inname + risicogroepen
* *Gevolgen bij te lage inname**
- huidafwijkingen en slechte wondgenezing
- verminderde afweer tegen infecties en tumoren
- verlies van reuk- en smaakvermogen
* *Gevolgen bij te hoge inname**
- te kort aan koper
* *Risicogroepen**
- bij langdurige koorts
- bij lange periodes van parenterale voeding
- bij groot bloedverlies na een operatie
46
Zink:
Bronnen
vlees, vis, volkoren producten, peulvruchten, noten
*Voldoende inname via voeding*
47
Magnesium:
Functies
- Spieropbouw
- Spierkracht
- Uithoudingsvermogen
48
Magnesium:
Te weinig + te veel
* *Gevolgen van te korten (wetenschappelijk bewijs ontbreekt)**
- krampen en steken in de zij
* *Gevolgen van overdosis:**
- bij slechtwerkende nieren kan dit een hartstilstand veroorzaken
49
Magnesium:
Bronnen
graanproducten, melkproducten, groenten
50
Chroom:
Functies
- Glucosetolerantie bevorderden
- Opbouw van spiermassa \*
- Verlaging van het lichaamsvetpercentage\*
- Het uithoudingsvermogen verbeteren\*
* \* nog niet bewezen*
51
Chroom:
Bronnen
groenten, fruit, volkoren graanproducten, in mindere mate in vlees en zuivelproducten
52
Mineralen in sportdranken
* *Door zweten verliezen we:**
- Vocht
- Na, K, Mg
**Voldoende intake via de voeding**
**Sporters: advies om voor en tijdens training sportdrank met Na in te nemen**
=\> natrium bevordert de opname van KH en vocht
=\> extra verliezen bij warm weer
**Natriumgehalte in sportdranken**
=\> 400 tot 800mg/L
53
Inleiding anti-oxidanten
Verzamelnaam voor stoffen die de cellen of het weefsel in het lichaam beschermen tegen oxidatie
* *Functie**
- beschermen van weefsels die gevoelig zijn voor oxidatie
- zorgen dat vrije radicalen uit het lichaam gaan
- verlaagt risico op hart- en vaatziekten, kanker
54
Welke stoffen zijn anti-oxidanten?
- Vitamine C, vitamine E, betacaroteen
- Lichaamseigen glutathion
- Spoorelementen: seleen, zink
- Bioactieve stoffen: flavonoïden
55
Vrije radicalen
**Vrije radicalen: kunnen schade berokken = oxidatieve stress**
* *Negatieve gevolgen op lang termijn**
- hart- en vaatziekten
- kanker
- schade aan het zenuwstelsel
- rol in het verouderingsproces
**Gunstige effect**
- immuun cellen gebruiken de vrije radicalen
=\> bacteriën of beschadigde eiwitten in de spieren verwijderen
*Advies: anti-oxidantie innemen via voeding en niet via supplementen*
