3. Genetika Flashcards

1
Q

Šta je gen?

A

Gen je osnovna jedinica nasleđivanja, to je segment DNK.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Šta je genom?

A

Genom je skup svih genetskih informacija organizma.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Šta je genotip?

A

Genotip je celokupna sekvenca DNK koja kodira fenotipske osobine.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Šta je fenotip?

A

Fenotip je skup svih strukturnih i funkcionalnih osobina ćelije ili organizma koje su određene genotipom i faktorima spoljne sredine.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Šta je fenotip bakterija?

A

Fenotip bakterija je skup svih osobina bakt. ćelije.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Šta je DNK?

A

DNK predstavlja spiralno uvijen dvolančani polinukleotid, koji predstavlja niz sparenih nukleotida koji se sastoje od: purinskih (A, G) i pirimidinskih (C, T) baza, šećera (dezoksiriboze) i fosfatnog radikala. Polinukleotidni lanac se formira u prisustvu enzima DNK-polimeraze koja vezuje nukleotide u 5’-3’ smeru, a dva lanca su povezana H-vezama koje se formiraju između komplementarnih baza (A-T, G-C).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Kako se izražava dužina DNK molekula?

A

U hiljadama parova baza - kbp (kilobazni parovi)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

U kojim procesima učestvuje DNK bakterije?

A
  1. Čuva identitet
  2. Učestvuje u sintezi novog lanca DNK - replikacija
  3. Učestvuje u sintezi novog lanca RNK - transkripcija
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Karakteristike bakterijskog genoma

A

Bakterije nemaju jedarnu membranu, DNK je cirkularna, a njena dužina je 1-10 puta 10 na šesti.
Bakterijski genom čine:
1. Hromozom (bb uglavnom imaju 1 do 3 hromozoma, koji nemaju introne ni egzone; bb hromozom je celom dužinom dostupan za proces transkripcije)
2. Plazmidi
3. Transpozibilni elementi:
- transpozoni udruženi sa bakteriofagom
- transpozoni
- insercione sekvence 150-2000bp
2 i 3 - ekstrahromozomski elementi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Insercione sekvence

A

Insercione sekvence predstavljaju ekstrahomozmske elemente bakterijskog genoma koje imaju lepljive krajeve i nose informaciju za sintezu enzima transpozaze.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Transpozoni

A

Transpozoni predstavljaju ekstrahomozmske elemente bakterijskog genoma koji mogu da se premeštaju sa jedno na drugo mesto u bakterijskom hromozomu. Mogu biti:
1. kompozitni
2. Familija TnA
Kodiraju sekvence za otpornost na antibiotike, toksične supstance, itd.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Transpozoni udrženi sa bakteriofagom

A

Transpozoni udrženi sa bakteriofagom predstavljaju ekstrahomozmske elemente bakterijskog genoma koji koriste transpoziciju za fiziološki put reprodukcije.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Konzervativna transpozicija

A

Transponovani elektroni se premeštaju sa svog prethodnog mesta insercije na novu lokaciju.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Duplikacija pa transpozicija

A

Drugom obliku transpozicije prethodi duplikacija elemenata, zatim se jedna kopija premešta, a druga ostaje na svom prvobitnom položaju.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Replikacija hromozomske DNK bakterija

A

Replikacija je seminkonzervativan proces koji se odvija u blizini mezozoma. Prolazi kroz sledeće faze:
1) Razdvajanje lanaca u dvolančanoj DNK (E: helikaza)
2) Formiranje replikacione viljuške
3) Enzim DNK polimeraza sintetiše DNK molekul u pravcu 5’-3’ kontinuirano, dok se 3’-5’ sintetišu RNK-prajmeri (E: primaza) od kojih nastaju Okazaki fragmenti (E: DNK-polimeraza). Okazaki fragmente povezuje DNK-ligaza od koje nastaje lanac.
4) Svaki od odvojenih lanaca služi kao model za sintezu novog DNK lanca.
Enzimi: helikaza, DNK polimeraza, primaza, DNK ligaza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Transkripcija RNK

A

Transkripcija je proces sinteze RNK prepisivanjem redosleda nukleotida sa odgovarajućeg segmenta DNK pomoću RNK-polimeraze.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Plazmidi

A

Plazmidi su male, cirkularne forme DNK van bakterijskog hromozoma koje kodiraju enzime koji mogu biti odgovorni za rezistenciju bakterija prema nekim antibioticima. Oni se samostalno replikuju, ali preuzimaju materijal od domaćina.
Mogu biti:
1. Kompatibilni - ako kontrolni mehanizmi replikacije jednog plazmida ne utiču na druge plazmide, mogu da opstanu zajedno u bakterijskoj ćeliji.
2. Inkompatibilni - ako kontrolni mehanizmi replikacije jednog plazmida utiču na druge, i ne mogu da opstanu zajedno u bakterijskoj ćeliji.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Da li su plazmidi neophodni za preživljavanje ćelije?

A

Ne.

19
Q

Koje vrste plazmida postoje?

A
  1. Konjugativni (F) plazmidi - informacije za sintezu seks fimbrija, formiranje citoplazmatskog mosta, transport i zaštita DNK
  2. R plazmidi - nose gen odgovoran za rezistenciju na antibiotike
  3. Plazmidi nosioci informacija koje utiču na virulentnost
  4. Plazmidi nosioci metaboličkih gena
20
Q

Da li je replikacija plazmidske DNK sinhronizovana sa replikacijom hromozomske DNK i deobom ćelije?

A

Ne.

21
Q

Koje bakterije imaju linearnu DNK?

A

Borelia

22
Q

Promenljivost bakterija

A

Genotipske promene-nasledne
Fenotipske promene-nenasledne

23
Q

Šta su mutacije?

A

Stabilne promene redosleda purinskih i pirimidinskih baza u lancu DNK?

24
Q

Kakve mogu biti genotipske promene?

A
  • Prirodne i indukovane
  • Prema veličini: mikrolezije i makrolezije
  • Prema mehanizmu promena: delecija, duplikacija, inverzija, insercija
25
Q

Kakvi mogu biti mutageni?

A

Hemijski, fizički, biološki

26
Q

Značaj razmene genetičkog materijala između bakterija

A
  • Prenos gena koji uslovljavaju rezistenciju
  • Prenos gena koji utiču na virulentnost bakterija
  • Promene u Ag determinantama kojima će bakterija izbeći imuni odgovor domaćina.
27
Q

Nabroj mehanizme prenosa genetskog materijala između bakterija?

A

Transformacija, transdukcija i konjugacija.

28
Q

Šta je transformacija?

A

Transformacija predstavlja prihvatanje slobodnih segmenata DNK iz spoljašnje sredine, transport kroz CM i rekombinacija sa genomom recipijentne ćelije.

29
Q

Kakve mogu biti transformacije?

A

1) Prirodne - fiziološke kod pneumokoke i gonokoke
2) Veštačke - podešavanjem T, pH

30
Q

Faze transformacije?

A
  1. Razvoj kompetencije
  2. Vezivanje DNK za receptor i šišanje molekula DNK
  3. Vezivanje zaštitnih proteina
  4. Rekombinacija sa komplementarnim delom DNK recipijenta
31
Q

Griffith-ov ogled

A

Posmatramo kako se ponaša miš nakon inficiranja pneumokokom.
1. Tip R - ubrizgan u miša (miš preživi)
2. Tip S - ubrizgan u miša (miš umire)
3. Toplotom ubijeni tip S - ubrizgan u miša (miš preživi)
4. Tip R + toplotom ubijeni tip S - ubrizgan u miša (miš umire, jer je živi R oblik bakterije preuzeo neke osobine S oblika i postao virulentan)
Tip R - avirulentan
Tip S - virulentan

32
Q

Šta je transdukcija?

A

Transdukcija predstavlja prenos DNK iz donorske u recipijentnu ćeliju posredstvom bakteriofaga.

33
Q

Šta su bakteriofagi?

A

Bakteriofagi su virusi sa izraženim afinitetom za preživljavanje u bakterijama.

34
Q

Kako se bakteriofagi vezuju za bakteriju?

A

Tako što specifično prepoznaju receptor na bakteriji i za njega se vezuju putem fibrila. Zatim se genom bakteriofaga aktivno ubrzigava u unutrašnjost bakterije.

35
Q

Kako se dele bakteriofagi prema načinu razmnožavanja?

A
  1. Litične (virulentne) fage - proizvode veliki broj kopija i izazivaju lizu ćelije domaćina ili se postepeno oslobađaju pupljenjem
  2. Umerene (lizogene) fage - imaju sposobnost inkorporacije u hromozomsku DNK bakterije (PROFAG) i nastavljaju da se replikuju zajedno sa bakterijskim hromozomom. Sticanje novih osobina bakterije u ovom slučaju naziva se LIZOGENA KONVERZIJA.
36
Q

Vrste transdukcije

A
  1. Generalizovana - tokom litičkog ciklusa razmnožavanja formiraju se nekompletni kapsidi u koje se u završnoj fazi može ubaciti fragment bakterijske DNK. Ovi bakteriofagi zato mogu da budu prenosioci bakterijske DNK iz donorske u precipijentnu ćeliju.
  2. Restriktivna - umereni bakteriofagi se razmnožavaju sinhronizovano sa deobom bakterije. Ukoliko dođe do oslobađanja profaga, on u bakteriji nastavlja da se razmnožava litičkim ciklusom. Prilikom odvajanja profaga može nastati hibridni fragment DNK (DNK profaga + DNK bakterije). Samo ubrizgavanje ovakvog hibridnog DNK naziva se restriktivna transdukcija.
37
Q

Šta je profag?

A

Umerene fage inkorporirane u hromozomsku DNK bakterije.

38
Q

Šta je konjugacija?

A

Konjugacija predstavlja transfer genetskog materijala koji se odvija direktnim kontaktom donorske i recipijentne bakterijske ćelije U ovom procesu nema jednakog učešća obe roditeljske ćelije, već se jedan segment DNK prenosi iz donorske (muške F+) u recipijentnu (žensku F-) ćeliju.

39
Q

Ko učestvuje u konjugaciji?

A

Donorska ćelija, recipijentna ćelija i konjugativni F plazmid u donorskoj ćeliji.

40
Q

Šta je neophodno za proces konjugacije?

A

F faktor, konjugativni plazmidi mogu da omoguće konjugativni transfer i nekonjugovani plazmidi.

41
Q

Faze konjugacije

A
  1. Kontakt između F+ i F- ćelija preko seks pila (konjugativni pili)
  2. Fuzija membrana i nastajanje citoplazmatskog mosta
  3. Prenos jednog lanca DNK konjugativnog plazmida, drugi lanac ostaje u donorskoj ćeliji
  4. Nastajanje dve F+ ćelije i njihovo odvajanje
42
Q

Visokofrekventna (Hfr) rekombinacija

A

Visokofrekventna (Hfr) rekombinacija predstavlja sposobnost plazmida da se inkorporiraju u hromozomsku DNK i zadrže svoju funkciju. U ovom slučaju recipijent najčešće dobija početni deo hromozomske DNK i najčešće ostaje F-.

43
Q

Konjugativni transpozon ima gen za?

A

Konjugativni transpozon ima gen za rezistenciju na tetracikline i konjugativni set gena.

44
Q

Da li plazmidi među kojima je i F faktor imaju sposobnost reverzibilne integracije u bakterijski hromozom?

A

Da.