2. Dejstvo fizičkih i hemijskih agenasa ✅ Flashcards

1
Q

Sterilizacija

A

Sterilizacija je metod kojim se ubijaju ili uklanjaju svi oblici živih mikroorganizama : sve bakterije (vegetativni i sporogeni oblici), svi virusi, sve gljive i paraziti. Sterilizacija je apsolutni pojam, što znači da ne postoje različiti stepeni sterilizacije.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Dezinfekcija

A

Dezinfekcija je postupak kojim se smanjuje broj živih mikroorganizama, u prvom redu patogenih bakterija, njihovim ubijanjem ili uklanjanjem.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Efekat antimikrobnih agenasa zavisi od:

A

Broja mikroorganizama, sredine, vremena izlaganja.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Nabroj fizičke agense.

A
  • temperatura
  • zračenje
  • plazma sterilizacija
  • osmotski pritisak
  • liofilizacija
  • filtracija
  • supersonične vibracije
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Optimalna temperatura

A

Temperatura na kojoj je rast i razmnožavanje maksimalno.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Minimalna temperatura

A

Najniža temperatura na kojoj se bakterija još uvek može razmnožavati.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Maksimalna temperatura

A

Najviša temperatura na kojoj bakterija opstaje.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Grupisanje bakterija prema temperaturi na kojoj se razmnožavaju?

A

Psihrofilne, mezofilne i termofilne.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Letalna ili tačka termalne smrti

A

Temperatura koja ubija sve bakterije u tečnoj kulturi, pri neutralnom pH, za 10 min.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Decimalno redukciono vreme - D

A

Vreme potrebno za ubijanje _% patogenih MO.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Tipovi toplote

A

Suva toplota - dovodi do denaturacije proteina i oksidacije gradivnih komponenti
Vlažna toplota - denaturacija proteina, promene na nivou nukleinskih kiselina i membrana

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Šta podrazumeva denaturacija proteina?

A

Raskidanje vodoničnih i disulfidnih veza, hidroliza,oksidacija, vezivanje novih atomskih grupa.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Kako se primenjuje suva toplota?

A

Direktnom primenom plamena - žarenje (eza), opaljivanje, spaljivanje
Vreo vazduh - suvi sterilizator

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Na kojim temperaturama se vrši sterilizacija u suvom sterilizatoru?

A
  • 160C – 2 h
  • 170C – 1 h
  • 180C – 30 minuta
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Šta sme da se steriliše u suvom sterilizatoru, a šta ne?

A
  • U suvom sterilizatoru sterilišu se predmeti od stakla, porcelana, pojedini metalni predmeti
  • NE: guma, plastika, tkanine
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Na kojim temperaturama se vrši sterilizacija vlažnom toplotom?

A
  • albumin + 50% vode – koagulacija 56C
  • albumin + 25% vode – koagulacija 74-80C
  • albumin + 0% vode – koagulacija 160-170C
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Kako se primenjuje vlažna toplota?

A
  1. Topla voda:
    * Kuvanje, 100C, 10 - 15 minuta (spore?)
    * Pasterizacija, u industriji hrane (ubija Mycobacterium i Salmonella spp.)
    62,8C – 30 minuta
    71,7C – 15 sekundi
    *Tindalizacija
  2. Vodena para koja struji
    100C, 60-90 minuta, Kohov lonac (spore?)
  3. Vodena para pod pritiskom - autoklav
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Pasterizacija

A

Pasterizacija je – proces koji se koristi u industriji hrane, izvodi se na 62,8 stepeni celzijusa, tokom 30 minuta, ili na 71,5 stepeni celzijusa 15 sekundi, uništavamo vegetativne forme patogenih bakterija u mleku (salmonela i mikobakterija), nije metoda sterilizacije, jer spore i otpornije vegetativne forme mogu preživeti.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Tindalizacija

A

Tindalizacija predstavlja frakcionu sterilizaciju, koja služi za sterilizaciju termolabilnih materijala.
* 30-45 minuta na 56C
* Termostat 37C
* Tri dana

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Kako se vrši sterilizacija u autoklavu?

A

121C, 103 kPa, 15 minuta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Šta sme, a šta ne da se steriliše u autoklavu?

A

U autoklavu se mogu sterilisati svi materijali koji podnose visoku temperaturu i vlagu (staklo, termostabilna plastika, metal, guma, bakteriološke podloge, zavojni materijal, hirurški instrumenti)
U autoklavu ne bi trebalo sterilisati citostatike, toksična hemijska jedinjenja, radioizotope, isparljiva hemijska jedinjenja.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Snižena temperatura - sterilizacija

A

0 - 7C (nekoliko dana)
- 20C (nekoliko meseci)
U tečnom azotu, -180C
Brzo smrzavanje živih mikroorganizama u alkoholu i suvom ledu ili u tečnom azotu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Liofilizacija

A

Liofilizacija predstavlja proces sterilizacije (sušenje materijala) na veoma niskim temperaturama (-190C) ili u tečnom azotu (-180C) u vakuumu. Služi za dugotrajno čuvanje kultura MO, njihove Ag strukture, biohemijskih osobina itd.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Do čega dovodi sporo hlađenje?

A

Dovodi do stvaranja kristala leda u citoplazmi, mehaničkog oštećenja ćelije, denaturacije proteina i smrti ćelije.

25
Q

Vrste zračenja koje se primenjuju za sterilizaciju

A

UV i jonizujuće.

26
Q

UV zračenje

A

To je nejonizujuće zračenje i služi za REDUKCIJU broja MO, a ne za njihovo potpuno uklanjanje. Dovodi do nastanka timinskih dimera, pri čemu se inhibira sinteza DNK. Ipak oštećena DNK se može reparirati.

27
Q

Za šta se koristi UV zračenje?

A

Koristi se za dezinfekciju vazduha, radnih površina, vode.

28
Q

Od čega zavisi efikasnost UV zračenja?

A

Zavisi od intenziteta zračenja, udaljenosti predmeta i relativne vlažnosti vazduha i vrste MO.

29
Q

Kakva je prodorna moć UV zračenja?

A

Mala.

30
Q

Jonizujuće zračenje

A

Jonizujuće zračenje predstavlja: x zrake, gama zrake i snop elektrona.

31
Q

Kakva je prodorna moć jonizujućeg zračenja?

A

Velika.

32
Q

Šta se steriliše plazmom? Koja su ograničenja?

A

Kamere (elektronski vodiči)
Metalni mikroinstrumenti
Ostali termolabilni materijali (silikon, najlon, plastika…)

Ograničenja sterilizacije plazmom
- Materijali koji sadrže celulozu (papir i tekstil)

33
Q

Kakvi mogu biti filtri?

A

Mogu biti duboki (staklo, porcelan, azbest) i membranski (celuloza). Filtracija zavisi od naelektrisanja i veličine pore filtera. Postoje i HEPA filtri u ventilacionim sistemima.

34
Q

Supersonične vibracije

A

Deluju tako što stvaraju vakuum u citoplazmatskoj tečnosti i na taj način oštećuju bakterije.
15000 Hz

35
Q

Osmotski pritisak - hipertonična sredina

A

Reverzibilan proces gubitka vode iz bakterijskih ćelija, dolazi do zgrušavanja citoplazme i njegovog odvajanja od ĆM i ĆZ bakterije. Na taj način sprečavaju rast novih MO.

36
Q

Osmotski pritisak - hipotonična sredina

A

Ireverzibilan proces, dovodi do smrti bakterije. Voda ulazi u bakterijske ćelije, dolazi do prskanja ĆM i izlivanja citoplazme u okolinu bakterija.

37
Q

Koji su mehanizmi delovanja hemijske metode sterilizacije?

A

To su denaturacija proteina, promena propustljivosti citoplazmatske membrane, interakcija sa proteinima, oštećenje DNK.

38
Q

Koji su to hemijski agensi koji učestvuju u metodi sterilizacije?

A

Kiseline i baze
Sapuni, deterdženti
Halogeni
Teški metali
Fenoli
Alkilirajući agensi
Bakteriološke boje
Oksidaciona sredstva

39
Q

Kojim mehanizmom dejstva deluju kiseline i baze? Primeri?

A

Kiseline (benzoeva, persirćetna, borna kiselina) i baze - denaturacija proteina

40
Q

Kojim mehanizmom dejstva deluju sapuni i deterdženti?

A

Smanjuju površinski napon.

41
Q

Kojim mehanizmom dejstva deluju halogeni? Primeri?

A

Oksidacija ćelijskih komponenti u odsustvu organskih materijala (jod, hlor, voda za piće, tinktura joda, jodofori)

42
Q

Kojim mehanizmom dejstva deluju teški metali? Primeri?

A

Denaturacija proteina. (Soli srebra, žive, bakra)

43
Q

Kojim mehanizmom dejstva deluju fenoli? Primeri?

A

Oštećuju membranu, denaturacija proteina, inaktivacija enzima. To su derivati: lizol, krezol, heksahlorfen.

44
Q

Kojim mehanizmom dejstva deluju alkilirajući agensi? Primeri?

A

Oštećuju proteine i nukleinske kiseline. (etilen-oksid, formaldehid, glutaraldehid)
Mehanizam: alkilacija hidroksi, karboksilnih, amino grupa, proteina, DNK, RNK

45
Q

Kojim mehanizmom dejstva deluju bakteriološke boje?

A

`Inhibiraju rast bakterija u kulturi i inhibiraju sintezu ćelijskog zida.

46
Q

Kojim mehanizmom dejstva deluju oksidaciona sredstva? Primeri?

A

Razaranje disulfidnih veza (H2O2, KMnO4)

47
Q

Etilen-oksid se koristi za sterilizaciju?

A

Za sterilizaciju plastičnih materijala, optičkih instrumenata, veštačkih srčanih implantanata, katetera.

48
Q

Koje su karakteristike etilen-oksida?

A

Isparljiv je na temperaturi od 10,8 stepeni, razređuje se i meša sa drugim gasovima, ispoljava toksičan efekat za različita tkiva.

49
Q

Kontrola sterilizacije

A
  1. Fizičke metode (T, p, dužina trajanja)
  2. Hemijski indikatori (promena boje ili agregatnog stanja)
  3. Biološki metod (kontrola preživljavanja spora nakon sterilizacije
50
Q

Stepen dezinfekcije

A
  • visok - koriste se sredstva koja deluju na spore
  • srednji - sredstva koja deluju na mikobakterije
  • nizak - ne deluju na spore i mikobakterije
51
Q

Faktori koji utiču na efikasnost dezinfekcije

A

Priroda predmeta, vrsta i konc. dezinficijensa, dužina delovanja, temperatura, pH, vrsta i broj mikroorganizama

52
Q

Otpornost MO

A

Spore (najotpornije)
Mikobakterije
Virusi bez omotača
G- bakterije
Gljive
G+ bakterije
Virusi sa omotačem (najmanje otporni)

53
Q

Metode dezinfekcije

A

Fizičke - toplota (pasterizacija, kuvanje) i radijacija (UV)
Hemijske - dezinficijensi i antiseptici

54
Q

Mehanizam delovanja dezinficijenasa

A

Denaturacija proteina, poremećaj propustljivosti ĆM i ĆZ, reagovanje sa reaktivnim grupama enzima

55
Q

Ispitivanje efikasnosti dezinficijensa - 3 načina

A
  1. Određivanje fenolnog koeficijenta
  2. Filter-papir metod
  3. Dilucioni test
56
Q

Fenolni koeficijent

A

Predstavlja odnos recipročne vrednosti najvećeg razblaženja (najmanje konc) ispitivanog dezinficijensa i najvećeg razblaženja standardnog fenola koje ne daje vidljivo zamućenje nakon 10 min.

57
Q

Gde se ispituje fenolni koeficijent?

A

Na standardnim sojevima Salmonella typhi i Staphylococcus aureus.

58
Q

Kako se ispituje fenolni koeficijent?

A

Epruvete sa serijskim razblaženjem fenola i ispitivanog dezinficijensa najpre inkubirati 5 min. na 20 stepeni. U svaku epruvetu dodati 5ml kulture standardnih sojeva. Nakon 5, 10 i 15 min. sterilnom ezom uzeti uzorak iz svake epruvete i preneti u nove epruvete sa tečnim medijumom. Uzete uzorke inkubirati 48h na 37 stepeni. Treba odrediti najmanju koncentraciju koja u medijumu ne daje vidljivo zamućenje nakon inkubacije 10 min.