21. kafli Flashcards
gastrointestinal system
kerfi sem sér um meltingu og inntöku næringar.
gastrointestinal tract
vegurinn sem intekinn matur fer. esophagus, magi, smáþarmar og ristill.
gut
GI frá maga til endaþarmsops.
chyme
vökvi sem myndast við blöndun efna meltingakerfis og mats.
salivary glands
kirtlar sem losa munnvatn sem gerir mat betri til að tyggja og brýtur niður efni eins og fitur.
esophagus
ber mat frá munni til maga.
stomach
líffæri sem hnoðar mat saman og brýtur niður ýmis efni í hpnum með sýru og losar svo í smáþarma.
fundus
efsti parur magans.
body
mið partur magans.
antrum
neðsti partur magans sem losar mat í pylorus við réttar aðstæðuir.
pylorus
á milli maga og smáþarma.
samll intestine
næsta líffæri sem að frásogar þau ýmsu efni sem koma frá maga, með því að nota ýmis efni til niðurbrots og sérstaka uppbyggingu sýna til að ná eins miklum næringarefnum og hægt er.
pyloric valve
passar að engin skaðleg efni fari frá maga í smáþarma.
duodenum
efsti partur smáþarma
jejunum
miðpartur smáþarmja
ileum
neðsti partur smáþarma sem liggur í ristil.
large intestine
ristill, sér um síðustu skrefin, frásogar mikinn vökva.
colon
neðsti partur ristils sem liggur í endaþarmsop.
feces
ómeltanleg efni sem lsoast frá endaþarmsopi.
rectum
aftasti partur ristils,.
anus
endaþarmsop.
external anal sphincter
beinagrindavöðvi sem notast til að stöðva losun saurs viljastýrt.
villi
totur á smáþormum sem auka frásogunar yfirborð.
gastric glands
innfellingar í maga sem auka yfirborð frekar
crypts
innfellingar í smáþörmum sem að aukayfirborð frekar.
submucosal glands
sumar dýpstu innfellingar sem að opnast inn í hol í gegnum rásir.
mucosa
ynsta lag GI hefur þrjá parta
mucosal epithelium
lagið sem liggur að holi.
lamina propria
ytra lag sem myndar totur og heldur þekju kyrri.
muscularis mucosae
þunnt lag slétts vöðva.
peyer´s patches
mynda sýnilegar kúlur í mucosa.
gut associated lymphoid tissue
hluti GI sem hefur mikið magn ónæmisfruma.
submucosa
miðlag gut, sem að er gert úr tengivef með stærru æðum og vessa.
submucosal plexus
einn af tvem aðal taugakjörnum í ENS.
enteric nercous systen
taugakerfi maga sem getur að hluta til stjórna ðsér sjálft.
muscularis externa
ytra lag GI sem að inniheldur tvö vöðvalög sem hjálpa til við hnoðun mats.
myenteric plexus
seinna tauganet ENS sem að liggur á milli vöðvalaganna.
serosa
ytri hlíf meltingarkerfis.
peritoneal membrane
umlykur abdominal holið.
mesentery
liggur ofan á þörmum til að halda þeim í stað.
digestion
niðurbrot efna sem að eru tekinn inn með mat.
absorption
frásog efna frá meltingarkerfi til líkama.
secretion
losun efna inn í lumen GI eða utanfrumuvökva.
motility
hreyfing mats innan maga. vegna vöðva samdráttar.
mucins
glycoproteins sem mynda mucus sem ver GI frá sýklum.
tonic contractions
vöðvasamdráttur sem helst í langan tíma.
phasic contractions
vöðvasamdráttur sem helst stutt í hringrás.
slow wave potentials
hringrás af og endurskautunar sem veldur hringrás phasic contractions.
interstital cells of Cajal
uppruni SWP.
migrating motor complex
sópar mat og bakteríur frá efra GI til ristils.
peristalsis
bylgjur af samdrátti sem færast áfram um GI.
bolus
bolus af mat sem ýtist áfram með peristalsis.
segmental contractions
samdráttur sem skiptir smáþörmum í svæði.
uruguanylin
stjórnar GC-C sem hjálpar við vökva seytun í þörmum.
guanylin
stjórnar GC-C sem hjálpar við vökva seytun í þörmum
intrinsic neurons
taugar sem liggja inn í veggjum gut.
extrinsic neurons
taugar sem bera boð frá CNS til meltingarkerfis.
short reflexes
taugaviðbrögð sem berast ekki til heila.
long reflexes
taugaviðbrögð sem berast til heila.
cephalic reflexes
feedforward og tilgininga viðbrögð í ENS.
cholecystokinin
eykur seddu.
gastrin
eykur magasýru losun og mucosal stækkun. stöðvað af somatostatin.
secretin; vasoactive intestinal peptide
eykur seytingu HCO3 og stöðvar magalosun og magasýru
GIP
eykuir losun insúlíns og stöðar seytingu sýru og gastric losun.
glucagon like peptide-1
eykur losun insúlíns og stöðvar losun glukagons.
motilin
vikjar migrating motor complex.
cephalic phase
löng viðbrögð úr heila sem virkja feedforward viðbragð.
mastication
tugga af mat til að gera hann auðveldari til að kyngja.
salivva
munnvatn sem losast í munni til að hjálpa við niðurbrot mats í bolus.
acini
lögun af munnvatnskritlum.
deglutition
kynging matar.
epiglottis
beygist niður til að stoppa mat frá því að fara í lungu.
storage
matur geymist í maga og er losaður þegar það er hægt.
digestion
niðurbrot matar í maga helst prótein sem eru denatured og fita sem brýst niður.
defense
vörn sem magi gefur með því að brjóta niður ýmis innbrotsefni í líkama .
vagal reflex
lengt viðbragð sem gerist í maga til að gera hann tilbúinn fyrir innkomandi mat.
gastric phase
mörg stutt viðbrögð sem gerast eftir að matur fer í maga.
gastric glands
kirtlar í maga sem skapa magasýru.
G cells
losa gastrin.
gastrin
eykur magasýru.
gastrin releasing peptide
stutt taugaviðbröðg sem mynda gastrin.
gastric acid
magasýra, lækkar pH í maga til að brjóta niður efni.
pepsin
brýtur niður prótein.
chief cells
skapa pepsin og gastric lipasa sem brjóta niður prótein og fitu.
histamine
veldur losun magasýru.
enterochromaffin cells
losa histamine.
intrinsic factors
binst við vítamín B12 svo að það frásogist.
somatostatin
stöðvar losun magasýruu.
D cells
losa somatostatin.
mucous cells
tvær tegundir surface gerir mucus sem ver maga gegn efnum og bakteríum, neck losar icarbonate sem stö0ðvar sýru frá því að skemma þekjuvef.
intestinal phase
þegar chyme fer í þarma.
brush border
yfirborð þarma kallast þetta vegna lögun af microvilli.
cystic fibrosis transmembrane conductance regulator.
hleypir Cl inn í þekjkufrumur þarma.
enteropeptidase
virkjar trypsinogen í trypsin.
Bile
lausn sem losast fr´alifrar frumum.
hepatocytes
lifraf frumur.
bile salts
sölt í galli sem að hjálp við frásogun fitu.
bile acids
sterar blandaðir við amínósýrur til niðurbrots.
gallbladder
geymir gall og losar það inn í smáþarma þegar þarf.
common bile duct
rás sem dælir galli úr galblöðru brisi og lifur á sama tíma.
lipases
efni sem brýtur niður lípíð.
colipase
efni sem er nauðsynlegt fyrir virkni lipase.
micelles
bólur af fitur sem myndast við meltingu.
chylomicrons
bólur af fitu sem myndast úr ýmsum fitum sem enda innan frumu.
disacchiridases
brjóta niður tvísykrur.
endopeptidases
helminga peptíð.
proteasses
endopeptídasar.
pepsin
proteasi.
trypsin
proteasi úr brisi
chymotrypsin
proteasi úr brisi.
exopeptidases
brjóta niður enda peptíðs í amínósýrur.
vitamin B-12
tengist intrinsic factor til að frásogast annars fer í gegn.
intrinsic factor
bindist B12
colonocytes
á luminal yfirborði þarma og frásoga Na+
ileocecal valve
færir efni frá smáþörmum til ristils.
cecum
fyrsta svæði ristils.
ascending colon
svæði ristils þar sem efni fer upp.
transverse colon
svæði ristils þar sem efni fer til hliðar meðfram kviðarholi.
descending colon
svæði ristils þar sem chyme fer niður.
sigmoid colon
síðasti hluti ristils.
tenia coli
þrjú bönd sem myndast úr vöðvalögum ristils.
haustra
samdráttur tenia coli gerir hluta ristils að pokum sem kallast haustra.
mass movement
sérstakur samdráttur ristils sem færir chyme áfram.
defecationreflex
viðbragð sem losar saur úr ristli.
internal anal sphincter
internal er sléttur vöðvi sem getur haldið lengi ytri er beinagrindar sem er viljastýrður.
M cells
liggja oná peyers patches og gefa fylgjast með utanaðkomandi efnum og magni ónæmisfruma ´í GALT:.
