2. Gezondheidsgedrag Flashcards
Gezondheidsgedrag
Gedrag waarvan gebleken is dat het de gezondheidstoestand ten goede komt, al dan niet met het vooropgezette doel de gezondheid te beschermen, te bevorderen of te handhaven
Gedragsmatige pathogenen
Gedragsmatige pathogenen: gedragingen die schadelijk zijn voor onze gezondheid
Gedragsmatige immunogenen
Gedragsmatige immunogenen: gedragingen die gezondheid bevorderen
De zeven van Alameda
7-8 uur slapen per nacht
Niet roken
Niet meer dan 1-2 alcoholische drankjes per dag
Regelmatig bewegen
Niet eten tussen maaltijden door
Ontbijten
Niet meer dan 10% overgewicht
Roken <-> gezondheidsklachten
30% hart- en vaatziekten
75% tumoren (90% longkanker)
80% chronisch obstructieve vernauwing van de luchtwegen
Schadelijke effecten van tabaksproducten:
Koolstofmonoxide zorgt voor minder circulatie zuurstof in het bloed; nicotine verhoogt bloeddruk -> samen verhoogde kans op vernauwing slagaders en vorming bloedstolsels (= trombose)
Teer beschadigt het ademhalingsstelsel en stapelt op in longen
Primaire vs secundaire alcoholsterfte
Primaire alcoholsterfte = sterfte als rechtstreeks gevolg van alcoholgebruik of
alcoholgerelateerde aandoeningen (∼50%)
Tumoren, levercirrose, dodelijke overdosis
Secundaire alcoholsterfte = onrechtstreekse sterfte als gevolg van alcoholgebruik
(∼50%)
Ongelukken
Overmatig alcoholgebruik
meer dan 21 glazen/week (mannen) of 14 glazen/week (vrouwen)
Cage test
- Cut down
- annoyed
- guilty
- eye-opener
zelfeffectiviteit
Gebrek aan vertrouwen in het vermogen om te stoppen
Passieve slachtoffer model
Verslaving buiten controle van gebruiker -> focus op externe controle/regulatie
Crimineel model
Morele standpunt dat individu verantwoordelijk is voor eigen gedrag -> focus op straffen
Biomedisch model
Verslaving als ziekte -> focus op gestructureerd behandelingsplan en ontwenning; nooit meer consumeren drug
Behavioristisch model
Verslaving als gevolg van conditionering en sociaal leren -> focus op ‘afleren’ van behavioristische principes (cue herkenning); individu, gedrag + sociale omgeving
‘slechte’ cholesterol
Low-density lipoproteïnen (LDL)
Afkomstig uit verzadigde vetzuren
‘Goede’ Cholesterol
High-density lipoproteïnen (HDL)
Voornamelijk afkomstig uit
onverzadigde vetzuren
Atherosclerose
Cholesterol verhoogt kans op plaques op slagaderwand
ischemische aandoeningen
klachten/aandoeningen door vernauwing bloedtoevoer
Ischemische aandoeningen - soorten
- Verharding en verlies elacticiteit slagaderwand (arteriosclerose)
- Pijnlijk/drukkend gevoel in de borst door gebrekkige zuurstoftoevoer
(angina pectoris) - Verdunning en verwijding van bloedvat (aneurysma); met kans op ruptuur
- Afsluiting van bloedtoevoer (embolie) door circulerend bloedstolsel
(trombose)
Risico’s hypertensie (hoge bloedruk)
Beschadiging van bloedvaten -> verhoogd risico op plaque vorming en aneurysma
Verhoogd risico op hartinfarct en beroerte (afsluiting bloedtoevoer naar
hersenen)
Verhoogd risico op hartfalen (verdikte en verstijfde hartspier)
Schade aan andere organen (ogen en nieren)
groenten en fruit - gezondheidsvoordelen
Bescherming tegen bepaalde kankers (bv. maag- en
darmkanker)
Verlaagd risico hart- en vaatziekten
Verlaagd risico beroerte
Vaccine hesitancy redenen
drie c’s
Confidence: Gebrekkig vertrouwen in kwaliteit of veiligheid vaccin, in gezondheisprofessionals en het gezondheidssysteem, in wetenschap en overheid
Complacency: een lage risicoperceptie in de ziekte waartegen gevaccineerd wordt
en een laag gevoel van urgentie
Convenience: de mate waarin tijdsgerelateerde of fysieke drempels mensen
tegenhouden zich te laten vaccineren
Gezondheidsscreening
- identificeren van risicofactoren
- ziektedetectiescreening
gevoeligheid vs specificiteit van een test
Gevoeligheid = mate waarin test correct aangeeft wanneer ziekte aanwezig is
Specificiteit = mate waarin test correct aangeeft wanneer ziekte niet aanwezig is
Bingedrinken
5 glazen of meer tijdens 1 gelegenheid
kanttekeningen bij gezondheidsgedrag
- dosis respons relatie
- gedrag is nooit deterministisch, context altijd meenemen
voordelen van gezondheidsgedrag zijn;
- multiplicatief
- cummulatief
=> hoe meer en hoe langer, hoe beter
vermeende positieve effecten alcohol
- Vermindering LDL-cholesterol (‘slechte cholesterol’)
- Rode wijn: daling risico hart- en vaatziekten en kankers door antioxidatieve werking
- Rode wijn: afremmen van carcinogenese (= ontwikkeling kankercellen)
Gedachten over behandeling verslaving
- passieve slachtoffer model
- crimineel model
- biomedisch model
- behavioristisch model