Ziektebeelden Flashcards
Lynch syndroom
Erfelijke darmziekte; tevens HNPCC
Autosomaal dominante overerving
Mutatie in mismatch repair genen: MLH1, MSH2, MSH6, PMS2, of EPCAM
Naast darmkanker ook gerelateerd aan ovarium- en endometriumkanker
Screening vanaf 10-15 jaar; elke 2 jaar
tevens screening ovarium en endometrium
- geen genetische afwijking? dan elke 5 jaar colonscopie
FAP
Erfelijke darmziekte
Autosomaal dominante overerving
mutatie in APC-gen (tumorsuppresor); ongecontroleerde celdeling en -groei als gevolg
presenteert rondom 40 jaar
Screening van 20-25 jaar; elke 2 jaar
Darmkanker
Merendeel sporadisch (niet erfelijk)
Poliepen
Screening vanaf 50 jaar; elke 5 jaar
Ataxia-telangiectasia
Zeldzame erfelijke ziekte
Mutatie in globaal genoom NER:
- ATM: verminderde/geen DNA repair (-> kanker) en geen stimulatie eiwitproductie voor celdeling (-> slechte ontwikkeling orgaansystemen)
Klachten: ataxie, neuropathie, oculomotor ataxie, zwak immuunsysteem, verhoogd risico kanker (vnl leukemie en lymfomen), gevoelig voor radiostraling, telangiectases
Onderzoek: hoge concentratie alpha-fetoprotein (AFP) in bloed
Behandeling: nog niet mogelijk, alleen symptomen verbeteren.
Cockayne syndroom
Mutatie in transcriptie gekoppeld NER
klachten: veroudering versneld, ongevoeligheid, groeiachterstand
AML
Acute myeloid leukemie
- 30% mutatie FLT3-ITD
Histologisch: hypercellulair bloed en BM, homogeen bloedbeeld (- differentiatie, - celgroei), verdringing gezonde bloedcellen (ery’s, Leuko’s etc.) door blasten (<20%)
klachten:
- laag afweersysteem, moe, blauwe plekken
CML
mutatie CBR-ABL fusie gen, t(9;22)
Histologie: hypercellulair beeld BM, heterogeen beeld (+ differentiatie, - celgroei), overproductie (onrijpe) lymfocyten, verhoogde celturgnover (meer N-afbraak)
klachten:
- vergrote milt, hoog urinezuur
ALL
Mutatie IL-7 receptor of JAK2
Een overproductie en stapeling van maligne, onvolgroeide witte bloedcellen of lymfoblasten
CLL
Overproductie van lymfatische bloedcellen
Histologisch: Hypercellulair bloed en BM, homogeen beeld van kleine lymfocyten, verdringing normale lymfocyten, aanwezigheid veel kapotte cellen
klachten:
- vergrote lymfeklieren en milt, verlaagde weerstand
Mammacarcinoom
Behandeling
- PARP remmers: remmen PARP-pathway (DNA-herstel), waardoor DNA-breuk in stand blijft. Alleen werkzaam bij BRCA deficiëntie; anders BRCA-pathway gebruiken
- POLQ remmers: andere pathway dat geremd kan worden. Nu in trials.
Nijmegen breuk syndroom (NBS)
mutatie in RAD50 of Nbs1
- verminderd DNA-schade herstel
stralingsgevoeligheid, kankerpredispositie
CNL
chronische neutrofiele leukemie;
mutatie G-CSF receptor (spontane JAK activatie)
Myeloproliferatieve aandoeningen (MPN)
clonale, hemopoetische stamcelziektes, gekarekteriseerd door proliferatie in BM van een of meer melodie cellijnen. Proliferatie is geassocieerd met meer of mindere uitrijping
- mutatie in JAK2, CALR, MPL
Kenmerken:
- hypercellulair BM
- negakryocyten hyperplasie en dysplasie
- In vitro GF-onafhankelijke koloniegroei
- spontane transformatie acute leukemie en beenmergfibrose
Klachten
- trombose, bloedingen, ziekte progressie
- moeheid, pruritus, nachtzweren, bompijn, koorts, gewichtsverlies
behandeling
- plaatjes aggregatie remming; acetylsalicylzuur
- plaatjes reductie
- verder afhankelijk van ziektebeeld
Voorbeelden:
- Polycythemia Vera (PV)
- Essentiel trombocytose (ET)
- Primaire Myelofibrose (PMF)
Polycythemia Vera (PV)
Overproductie rode bloedcellen (=> stroperig bloed)
- mutatie JAK2
Klachten
- vermoeid, doorbloedingsproblemen, bloeding, roodgelaat, krabeffecten (bij jeuk), vergrote milt (hematopoese, primaire myelofibrose)
Behandeling
- plaatjes aggregatie remming
- plaatjes reductie
- aderlaten (hematocriet beheersen)
- JAK2 remmer; ruxolitinib
Verkorte levensverwachting, maar tientallen jaren
Essentiel trombocytose (ET)
Overproductie trombocyten
- mutatie CALR, JAK2, MPL, CALR
Behandeling
- plaatjes aggregatie remming; acetylsalicylzuur
- plaatjes reductie
Bij behandeling normale levensverwachting
