Zakażenia układu oddechowego Flashcards
Mechanizmy obronne w układzie oddechowym
- budowa kolejnych odc układu oddechowego
- aktywne usuwanie i niszczenie drobnoustrojów przez nabłonek migawkowy i produkcję śluzu
- flora fizjologiczna
- odruch kaszlu i kichania
- kom fagocytarne, lizozym, białka ukł dopełniacza i IgA w śluzie nabłonka migawkowego
Flora fizjologiczna górnych dróg oddechowych
- Streptococcus viridans
- Neisseria sp. (niepatogenne)
- Staphylococcus sp. koagulazo(-)
- Corynebacterium sp. dyfteroidy
- Haemophilus sp. z wyjątkiem H. influenzae
- Candida sp
- bakterie beztlenowe nieprzetrwalnikujące -> Peptostreptococcus, Acinetomyces, Eubacterium, Prevotella, Veilonella, Porhyromonas, Bacterioides sp.
Czynniki sprzyjające ZUO
- przerwanie ciągłości tkanek wyściełające górne drogi oddechowe
- upośledzenie działania nabłonka rzęskowego spowodowane czynnikami fizycznymi, chemicznymi, wadami anatomicznymi lub zaburzeniami czynnościowymi
- pierwotne lub wtórne zaburzenia odporności
- choroby przewlekłe -> astma, POCHP, choroby alergiczne, mukowiscydoza
- niedrożność dróg oddechowych i stany zwiększające ryzyko zachłyśnięcia
- inwazyjne zabiegi
- leki
- zła higiena jamy ustnej i rozległa próchnica
- wiek
- epidemiczne rozprzestrzenianie
- nosicielstwo
Drogi rozprzestrzeniania się ZUO
- kropelkowa/powietrzno-kropelkowa
- wziewna/inhalacyjna
- kontakt bezpośredni
- ciągłość naczyń limfatycznych
- kontakt bezpośredni
- hematogenna
Podział ZUO ze względu na czynnik etiologiczny
- wirusowe
- bakteryjne (typowe/atypowe)
- grzybicze
- pierwotniakowe
Podział ZUO ze względu na lokalizację zakażenia
- górnych dróg oddechowych -> nos, gardło, krtań (powyżej), migdałki, zatoki oboczne nosa, ucho środkowe
- dolnych dróg oddechowych -> krtań (poniżej), tchawica, oskrzela, płuca
Podział ZUO ze względu na przebieg kliniczny
- ostre i przewlekłe
- pierwotne i wtórne
Podział ZUO ze względu na miejsce nabycia
- pozaszpitalne
- szpitalne
Umiejscowienie ostrych wirusowych ZUO
nos, gardło, krtań, tchawica, oskrzela, zatoki, ucho środkowe
Umiejscowenie ostrych bakteryjnych ZUO
migdałki podniebienne, ucho środkowe, nagłośnia
Co jest najczęściej czynnikiem etiologicznym ZUO?
bakterie tlenowe i beztlenowe -> charakter mieszany
Jakie umiejscowenie jest najczęstrzych przewlekłych ZUO?
ucho środkowe i/lub zatoki przynosowe
Jakie wirusy najczęściej powodują ZUO?
- Rhinowirusy, Adenowirusy, Echowirusy, wirusy Coxackie (choroby przeziębieniowe)
- Coronawirusy (SARS, MERS, COVID-19)
- RSV
- CMV (cyromegalia)
- EBV (mononukleoza zakaźna)
- Influenzavirus (grypa)
- Parainfluenzavirus (paragrypa)
- Morbilivirus (odra)
Jaki jest charakterystyczny skutek zakażenia SARS-Cov2?
zespół ostrej niewydolności oddechowej
Najważniejsze bakteryjne czynniki etiologiczne ZUO
- Streptococcus pyogenes (angina, szkarlatyna)
- Streptococcus pneumoniae
- Haemophilus influenzae
- Staphylococcus aureus
- Moraxella catarrhalis
- Mycobacterium tuberculosis (gruźlica)
- Corynebacterium diptheriae (błonica)
- Bordetella pertussis (krztrusiec)
Czynniki etiologiczne ZUO pozaszpitalnych
- Streptococcus pneumoniae
- Haemophilus influenzae
- Moraxella catarrhalis
Czynniki etiologiczne ZUO przewlekłych/ zaostrzonych
- Streptococcus pneumoniae
- Haemophilus influenzae
- Moraxella catarrhalis
- Staphylococcus aureus
- Enterobacteriaceae, Pseudomonas
- Beztlenowce nieprzetrwalnikujące -> Peptostreptococcus, Bacterioides, Fusobacterium)
Atypowe czynniki etiologiczne ZUO
- Mycoplasma pneumoniae
- chlamydia pneumoniae
- Legionella pneumophila
Kiedy mają miejsce atypowe ZUO?
pierwotne poza szpitalem
Jak wykrywa się atypowe czynniki etiologiczne ZUO?
specjalne metody wykrywania, nie wykonuje się antybiogramu
Na jakie antybiotyki są oporne atypowe czynniki etiologiczne ZUO?
beta-laktamy
Jaki obraz kliniczny dają zakażenia atypowymi czynnikami etiologicznymi ZUO?
nietypowy obraz kliniczny
Co powoduje Streptococcus pyogenes?
- ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych (angina)
- płonica/szkarlatyna – postać ZUO wywoływana przez szczepy wytwarzające toksynę pirogenną
- powikłania: ropne i nieropne (autoimmunologiczne; gorączka reumatyczna, ostre zapalenie kłębuszków nerkowych)
Co powoduje Streptococcusc pneumoniae?
- zapalenia płuc u pacjentów poza szpitalem
- ostre zapalenie ucha środkowego
- ostre zapalenie zatok
- wtórne ZUO
U jakich pacjentów występują powikłania po zakażeniach Streptococcus pneumoniae?
- osób powyżej 65 roku życia (zapalenie płuc
- noworodki i dzieci do 3 roku życia (zapalenie płuc, sepsa, zapalenie OUN)
Jaki jest najczęstszy czynnik etiologiczny zapalenia płuc u pacjentów poza szpitalem?
Streptococcus pneumoniae
Co powoduje Haemophilus influenzae typu B?
- zapalenie nagłośni
- zapalenie ucha środkowego i zatok przynosowych
- zapalenie płuc
U jakich pacjentów występują powikłania po zakażeniach Haemophilus influenzae typu B?
- dzieci od 3 miesięcy do 4 lat (zapalenie płuc, zapalenie OUN, sepsa)
Co powoduje Moraxella catarrhalis?
głównie zakażenia górnych dróg oddechowych
U jakich pacjentów występują powikłania po zakażeniach Moraxella catarrhalis?
osób powyżej 65 roku życia z przewlekłymi chorobami płuc (zapalenie płuc)
Jakie są swoiste choroby zakaźne układu oddechowego?
- krztusiec (Bordetella pertussis)
- Gruźlica (Mycobacterium tuberculosis)
- błonica (Corynebacterium diphteriae)
Na jakie antybiotyki są oporne pałeczki krztuśca i prątki gruźlicy?
beta-laktamy
Czynniki etiologiczne szpitalnych ZUO
- Enterobacteriaceae -> Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli
- pałeczki niefermentujące -> Pseudomonas aeruginosae i Acinetobacter baumanii
- Staphylococcus aureus
- bakterie beztlenowe nieprzetrwalnikujące -> zachłystowe zapalenia płuc o etiologii mieszanej
- Candida sp. -> Candida albicans
Czynniki etiologiczne oportunistycznych ZUO
- Candida albicans
- Aspergillus fumigatus
- Pneumocistis carini
- Mycobacterium sp.
- Legionella pneumophila
- CMV (cytomegalia)
W przypadku zakażeń którymi czynnikami etiologicznymi ZUO stosuje się profilaktykę swoistą?
- Mycobacterium tuberculosis (gruźlica)
- Corynebacterium diphteriae (błonica)
- Bordetella pertussis (krztusiec)
- Haemophilus influenzae typ B
- streptococcus pneumoniae
- ospa wietrzna
- grypa
- COVID-19
Jak przeprowadzana jest diagnostyka zakażeń układu oddechowego?
- wykrywanie antygenu lub DNA drobnoustroju bezpośrednio w materiale z dróg oddechowych (grypa, COVID, angina, RSV)
- posiew -> badanie ogólne (angina) lub ukierunkowane (gruźlica, błonica, krztusiec)
- wykrywanie przeciwciał we krwi (bakterie atypowe, wirusy)
Jakie materiały do badań są pobierane przy zakażeniach górnych dróg oddechowych?
- wymaz z gardła (S.pyogenes)
- wyamz z nosa (S.aureus)
- wymaz z nosogardzieli (krztusiec)
- wymaz z nagłośni
- punktat z zatok/ endoskopowy wymaz z zatok
- aspirat z ucha (zapalenie ucha środkowego)
- wymaz z ucha (zapalenie ucha zewnętrznego)
Jakie materiały do badań są pobierane przy zakażeniach dolnych dróg oddechowych?
- plwocina (zapalenie płuc)
- popłuczyny pęcherzykowo-oskrzelowe (BAL) – zapalenie płuc i oskrzeli
- bronchoaspiraty – zapalenia płuc i oskrzeli
- aspiraty przeztchawicze – zapalenia płuc i oskrzeli
- płyn opłucnowy
- bioptaty z płuca i opłucnej (ropnie)
Jak należy pobrać materiał do badań przy podejrzeniu etiologii mieszanej zapalenia zatok, ucha środkowego lub ropni?
należy pobrać materiał do badań w kierunku bakterii tlenowych i beztlenowych -> odrębny zestaw z podłożem transportowym
Co trzeba dodatkowo pobrać w przypadku inwazyjnych postać zakażenia?
krew -> tylko pacjenci hospitalizowani
Jak należy pobierać materiał do badań w przypadku podejrzenia krztuśca lub błonicy?
pobieranie materiału na dodatkową wymazówkę, w celu wykonania preparatu
W przypadku pobrania jakich materiałów nie stosujemy podłoża transportowo-namnażającego?
- BAL
- punktat z zatok
Jakie antybiotyki są stosowane przy terapii empiryczne ZUO?
- penicylina (ostra angina paciorkowcowa)
- amoksycylina (wtórne ZUO)
- amoksycylina/kwas klawulanowy (wtórne, nawracające i przewlekłe ZUO)
- cefuroksim (jak wyżej i alergie na amoksycylinę)
- makrolidy (alergia na beta laktamy i atypowe ZUO)
