Wykład 5 - Prawo Konstytucyjne - Wybrane Elementy Flashcards
1
Q
Prawo konstytucyjne
A
Zespół norm, mających za przedmiot regulacji ustrój państwa.
2
Q
W czym zawarte jest prawo konstytucyjne?
A
W Konstytucji i aktach normatywnych „wykonawczych” wobec niej
3
Q
Przedmioty prawa konstytucyjnego [6]
A
- podmiot władzy najwyższej w państwie
- podstawy ustroju społeczno- gospodarczego
- formy realizacji zwierzchnictwa narodu
- status prawny jednostki w państwie
- system organów władzy państwowej
- system źródeł prawa w państwie
4
Q
Dlaczego prawo konstytucyjne jest istotne?
A
Stanowi fundament całego systemu prawa w pańswie
5
Q
Czym są źródła prawa konstytucyjnego?
A
Akty prawotwórcze, zawierające normy odnoszące się do przedmiotu prawa konstytucyjnego
6
Q
Źródła prawa konstytucyjnego [6]
A
- Konstytucja
- Ustawy
- uchwały normatywne izb parlamentu
- ratyfikowane umowy międzynarodowe
- rozporządzenia
- niepisane: zwyczaje konstytucyjne
7
Q
Kiedy i przez kogo została uchwalona obecna Konstytucja RP?
A
2.04.1997 Zgromadzenie narodowe
8
Q
Kiedy nastąpiły nowelizacje do konstytucji?
A
2006 i 2009
9
Q
Jakie są cechy konstytucji RP? [6]
A
- odpowiada aktualnym tendencjom rozwoju konstytucjonalizmu
- konstytucja pełna - reguluje wszystkie materie składające się na standard treści współczesnych konstytucji
- konstytucja państwa liberalno demokratycznego
- odwołuje się do różnych systemów wartości
- utworzona z zamiarem nadania jej w maksymalnym stopniu cech o charakterze normatywnym
- jej postanowienia stworzyły normatywne podstawy do członkostwa Polski w organizacjach międzynarodowych takich jak UE i NATO
10
Q
Jakie są pozakonstytucyjne źródła prawa konstytucyjnego? [4]
A
- ustawy
- uchwały normatywne izb parlamentu
- ratyfikowane umowy międzynarodowe
- akty prawa pochodnego UE
11
Q
Czym cechuje się ustawa? [5]
A
- akt normatywny pochodzący od parlamentu
- może regulować każdą sprawę będącą przedmiotem regulacji konstytucyjnej
- uchwalenie, zmiana, uchylenie - w trybie ustawodawczym
- zgodna z konstytucją
- niższe akty prawne muszą być z nią zgodne
12
Q
Czym wyróżnia się kodeks pośród ustaw?
A
Kodeks ma za cel całościowe względnie wyczerpujące niesprzeczne oraz systematyczne uregulowanie wybranej sfery życia społecznego.
Np. Kodeks cywilny
13
Q
Jakie są etapy uchwalania ustawy? [4]
A
- inicjatywa ustawodawcza
- 3 czytania w sejmie
- Senat
- podpis prezydenta / veto
14
Q
Czym cechują się umowy międzynarodowe? [3]
A
- źródło prawa również w stosunkach wewnętrznych państw
- szczególna pozycja ratyfikowanych umów międzynarodowych
- moc prawna zależy od trybu zobowiązania się
15
Q
Jakie wyróżniamy tryby zobowiązania się umową międzynarodową?
A
Prosty: podpisanie
Złożony: ratyfikacja
16
Q
Czy umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo nad konstytucją RP?
A
Nie, muszą być z nią zgodne
17
Q
Czym cechują się akty rangi podstawowej? [4]
A
- pochodzą od organów władzy wykonawczej zgodnie z ich kompetencjami
- stanowione w sprawach wyraźnie przekazanych tym organom w delegacji ustawowej
- forma rozporządzeń, zarządzeń, uchwał
- muszą być zgodne z aktami wyższego rzędu
18
Q
Czym cechują się rozporządzenia w polskim systemie źródeł prawa? [4]
A
- musi istnieć delegacja ustawowa, w jej granicach muszą mieścić się treści
- musi być zgodne z ustawą
- wydawane przez: prezydenta, radę ministrów, ministrów kierujących działaniami administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład RM i KRRiT
19
Q
Czym cechuje się akt prawa miejscowego? [6]
A
- charakter wykonawczy
- zakres obowiązywania ograniczony do obszaru działania władzy publicznej
- forma uchwał, rozporządzeń, zarządzeń
- wydawany przez organy samorządu terytorialnego (sejmik województwa, rada powiatu) jak i organy administracji rządowej (wojewoda)
- ogłaszane w wojewódzkim dzienniku urzędowym, niekiedy w formie obwieszczeń
20
Q
Jakie cechy musi mieć ogłoszenie aktu prawnego? [4]
A
- wiadomość o tworzonych normach prawnych
- regulowane przez normy prawne
- generalne zasada: akt prawny wchodzi w 14 dni od ogłoszenia, chyba że sam stanowi inaczej
- poprzez ogłoszenie aktu normatywnego nabiera on mocy obowiązującej
21
Q
O czym stanowią konstytucyjne zasady ustroju państwa? [2]
A
- rozstrzygają o charakterze ustrojowym danego państwa i rozstrzygają jego system władzy
- tożsamość konstytucyjna państwa
22
Q
Jakie role spełniają konstytucyjne zasady ustroju politycznego państwa? [4]
A
- wyznaczają kierunek pozostałych regulacji
- wpływają na proces wykładni przepisów prawa konstytucyjnego
- wskazują organom władzy publicznej kierunki stosowania norm prawa konstytucyjnego
- ukierunkowują sposób korzystania z uprawnień przez adresatów prawa konstytucyjnego
23
Q
Wymień konstytucyjne zasady ustroju państwa [4]
A
- zasada władzy zwierzchniej Narodu
- zasada demokratycznego państwa prawnego
- zasada łączenie przedstawicielskich i bezpośrednich form sprawowania władzy przez naród
- zasada podziału władzy i równowagi władz
24
Q
Czym wyróżnia się konstytucyjny status jednostki w RP? [2]
A
- zawiera rozróżnienie na wolności, prawa, obowiązki zarówno człowieka jak i obywatela
- bazuje na indywidualistycznej koncepcji statusu jednostki w państwie
25
Konstytucyjne zasady przewodnie statusu jednostki [3]
- zasada godności człowieka
- zasada wolności człowieka
- zasada równości
26
Konstytucyjna ochrona statusu jednostki
Składa się z ogółu istniejących w Konstytucji instytucji i środków o charakterze prawnym. Zabepiecza przed ich naruszeniem lub przeciwdziała skutkom ich naruszenia
27
Dwa zasadnicze kierunki w konstytucji RP
- ograniczenie możliwości ingerencji ustawodawcy w prawną sferę wolności, praw i obowiązków
- wskazanie w samej konstytucji środków ochrony tychże rzeczy, z których może skorzystać jednostka
28
Co ogranicza możliwości ingerencji ustawodawcy w prawną sferę wolności, praw i obowiązków? [3]
- zasada pomocniczości / subsydiarności
- tryb dokonywania zmian w Konstytucji
- przesłanki i zasięg ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw
29
Jakie konstytucyjne zasady ustroju społeczno-gospodarczego państwa? [2]
- zasada społeczeństwa obywatelskiego
- zasada gospodarki rykowej
30
Środki ochrony wolności i praw, z których może skorzystać jednostka
- droga sądowa
- zaskarżenie orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji przez strony sądowe i administracyjne
- skarga konstytucyjna
- prawo jednostki do wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskim z wnioskiem o pomoc
31
Co znajduje się w Dzienniku Ustaw?
-konstytucja, ustawy, rozporządzenia, ratyfikowane umowy międzynarodowe
- oświadczenia związane z ich stosowaniem
- obwieszczenia
- akty prawne przewidziane szczególnym przepisem ustawy
- orzeczenia TK
32
Co znajduje się w monitorze polskim
- uchwały naczelnych kolegialnych organów państwowych
- zarządzenia państwowych władz naczelnych i urzędów centralnych
33
Ustawy i kodeksy składają się z ... . Rozróżnia je podział na ...
Artykułów. Ustawa dzieli się na ustępy, a kodeks na paragrafy
34
Co to zakres przedmiotowy?
To co reguluje ustawa
35
Po co w ustawie znajdują się definicje legalne?
Definicje legalne definiują pojęcia na potrzeby ustawy, gdyż ich konkretne znaczenie nie zawsze jest dostatecznie jasne
36
Kto wydaje rozporządzenia w Polskim systemie prawnym?
- prezydent
- RM
- PRM
- ministrowie kierujący działami administracji rządowej
- przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM i KRRiT
37
Jakie wyróżniamy podstawowe publikatory w Polsce?
Dziennik Ustaw i Monitor Polski
38
Co publikowane jest w Dzienniku Ustaw?
- Konstytucja
- Ustawy
- rozporządzenia
- ratyfikowane umowy międzynarodowe i oświadczenia związane z ich stosowaniem
- obwieszczenia
- inne akty prawne jeśli jest to przewidziane szczególnym przepisem ustawy
- orzeczenia TK
39
Co jest publikowane w Monitorze Polskim? [2]
- uchwały naczelnych kolegialnych organów państwowych
- zarządzenia państwowych władz naczelnych i urzędów centralnych
40
Konstytucyjne zasady ustroju politycznego państwa
- władzy zwierzchniej Narodu
- demokratycznego państwa prawnego
- łączenia przedstawicielskich i bezpośrednich form sprawowania władzy przez Naród
- zasada podziału władzy i równowagi władz
-społeczeństwa obywatelskiego
- gospodarki rynkowej
41
Na czym polega koncepcja państwa demokratycznego w Konstytucji? [3]
- Władza publiczna sprawowana jest przez większość polityczną z poszanowaniem praw mniejszości
- mniejszość może uczestniczyć w sprawowaniu władzy oraz metodami pokojowymi może przejąć władzę i stać się większością
- dwa filary: demokracja przedstawicielska i Demokracja Bezpośrednia
42
Na czym polega demokracja przedstawicielska?
- przedstawicielami narodu są posłowie i senatorowie
- warunki sprawowania władzy : pluralizm polityczny, wyłanianie przedstawicieli w wolnych i rzetelnych wyborach, powierzenie im mandatu wolnego oraz istnienie parlamentu
43
Na czym polega demokracja pośrednia?
Na podejmowaniu rozstrzygnięć przez obywateli bez udziału organów państwa, na których spoczywa obowiązek ich realizacji. Podstawową formą sprawowania demokracji bezpośredniej jest referendum.
44
Na czym polega obywatelska inicjatywa ustawodawcza?
- 100 tys obywateli mających prawo wybierania do Sejmu
- złożenie projektu w każdej sprawie z wyjątkiem ustawy budżetowej lub zmiany Konstytucji
- powinien być rozpatrywany przez Sejm
45
Jak przebiega proces zmiany Konstytucji RP?
- 1/5 posłów, Senat lub prezydent przedkłada projekt ustawy
- zmiana w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym
brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat.
- Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie
wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy
-Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3
głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat
bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby
senatorów
-Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub
XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po
pierwszym czytaniu projektu tej ustawy
-Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub
XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia
uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego
-Po zakończeniu postępowania określonego w ust. 4 i 6 Marszałek Sejmu
przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwaloną ustawę do podpisu.
Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia
i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
46
Czym jest ratyfikacja i w jakich trybach może przebiegać? [3]
To proces, w którym państwo wyraża ostateczną zgodę na związanie się treścią umowy międzynarodowej. Dokonuje jej Prezydent RP
- "mała ratyfikacja"
- "duża ratyfikacja"
- ratyfikacja w trybie szczególnym
47
Czym jest mała ratyfikacja? [3]
- Dotyczy umów, które nie wymagają zgody parlamentu.
- Prezes Rady Ministrów informuje Sejm o zamiarze przedłożenia Prezydentowi umowy do ratyfikacji.
- Prezydent dokonuje ratyfikacji bez konieczności uchwalania ustawy
48
Czym jest duża ratyfikacja? [2 + 5]
- Wymaga zgody parlamentu wyrażonej w formie ustawy ratyfikacyjnej.
- Dotyczy umów obejmujących kwestie takie jak:
- pokój, sojusze, układy polityczne lub wojskowe,
- wolności, prawa lub obowiązki obywatelskie określone w Konstytucji,
- członkostwo Polski w organizacji międzynarodowej,
- znaczne obciążenia finansowe państwa,
- sprawy uregulowane w ustawie lub wymagające ustawy zgodnie z Konstytucją.
49
Czym jest ratyfikacja w trybie szczególnym? [2]
- Stosowana, gdy umowa międzynarodowa przekazuje organizacji lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.
- Wymaga zgody wyrażonej w ustawie przyjętej przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów, lub w drodze ogólnokrajowego referendum.
50
*** Jakie są kluczowe elementy koncepcji demokratycznego państwa prawa w konstytucji?
- zasada prymatu prawa - działania organów władzy są sankcjonowane prawnie
- podział władzy i równowaga między władzami
- ochrona praw i wolności jednostki
- zasada sprawiedliwości społecznej
- zasada legalizmu - działania organów są ściśle określone prawnie
- zasada pewności prawa
- kontrola konstytucyjności prawa
- demokratyczny charakter państwa
