Wykład 4 - Podstawy wiedzy o prawie cz. 2 Flashcards
Z czego składa się hierarchia źródeł prawa w Polsce? [6]
- Konstytucja
- ustawy
- ratyfikowane umowy międzynarodowe
- rozporządzenia
- akty prawa miejscowego z ograniczeniem terytorialnym
- akty o charakterze wewnętrznym, uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Premiera i ministrów (nie mają charakteru powszechnie obowiązującego)
Jak zbudowany jest system prawa? [4]
- Jest to uporządkowany zbiór wzajemnie powiązanych norm prawnych .
- Ma on strukturę hierarchiczną i dzieli się na gałęzie.
- na szczycie normy konstytucyjne
- normy niższe nie mogą być sprzeczne z wyższymi
Co to gałąź prawa? Jak je wyróżniamy?
Kompleks norm prawnych regulujących określoną dziedzinę życia społecznego. Kryteria ich podziału to przedmiot regulacji prawnej i metoda regulacji prawnej. Podział nie musi być stały
*** Jaki jest podział prawa według metody regulacji? [3]
- cywilna - autonomia woli stron, strefa prywatna
- karna - określone czyny są zabronione przez ustawę pod groźbą kary
- metoda administracyjna - podporządkowanie, sfera publiczna
Wymień podstawowe gałęzie prawa [6]
- konstytucyjne - reguluje podstawy ustroju politycznego, ekonomicznego i społecznego
• administracyjne - władza działalność organów państwa
• finansowe - zasady funkcjonowania finansów publicznych (budżet, banki, podatki)
• cywilne - prawo rzeczowe (własność itd.), prawo zobowiązań, prawo spadkowe
• karne - jakie czyny są przestępstwami i wykroczeniami, zasady odpowiedzialności karnej
• pracy - w stosunku pracy pracownik jest z zasady stroną słabszą od pracodawcy, szczególna chrona
Jakie są minimalne cechy systemu prawnego? [2]
- koherentność - nie mogą się pojawić normy wykluczające się
- zupełność - dla każdej sprawy spornej podmiot może znaleźć normę pozwalającą na jej rozstrzygnięcie
Do tych cech należy dążyć, usuwając i dodając normy
Opisz system kontynentalny [5]
- Europa i Ameryka Południowa
- zasada prymatu ustawy tworzonej przez parlamenty
- oddzielenie tworzenia i stosowania prawa
- zakaz tworzenia prawa przez sądy
- recepcja prawa rzymskiego
Opisz system anglosaski [4]
- większość USA, UK i byłe kolonie brytyjskie
- prymat ustawy: ustawa może uchylić każdy precedens, ale precedens nie może uchylić ustawy
- system precendensów - sądy mogą tworzyć prawo
- brak recepcji prawa rzymskiego
Prawo międzynarodowe publiczne a prywatne
Prywatne reguluje stosunki między podmiotami podlegającymi systemom prawnym różnych państw, a publiczne dotyczy stosunków międzynarodowych
Jakie znasz koncepcje relacji między prawem wewnętrznym a międzynarodowym? [2]
- koncepcja monistyczna - tworzą jeden porządek prawny (prymat prawa wewnętrznego, prymat prawa zewnętrznego, wariant pośredni)
- koncepcja dualistyczna -to dwa odrębne systemy prawne obowiązujące w różnych sferach
Jakie są wymogi formalne obowiązywania prawa? [3]
- prawidłowe ustanowienie
- właściwe ogłoszenie
- brak uchylenia przez kompetentny organ
Jakie są zakresy obowiązywania prawa? [3]
- czasowy - od kiedy do kiedy
- terytorialny - gdzie
- osobowy - kogo obowiązuje
Na czym polega stosowanie prawa?
Sformalizowane działanie kompetentnych organów władzy publicznej, polegające na rozstrzyganiu konkretnych i indywidualnych spraw na podstawie norm prawnych
Co to wykładnia prawa?
Czynności myślowe o charakterze poznawczym, zmierzające do ustalenia znaczenia i zakresu przepisu prawnego lub przepisów prawnych
Jakie znasz rodzaje wykładni prawa? [6]
- językowa
- systemowa
- funkcjonalna
- literalna, zwężająca, rozszerzająca
- historyczna i komparatystyczna
- autentyczna, legalna, sądowa i doktrynalna
Na czym polega przestrzeganie prawa?
Jest to postępowanie adresatów zgodne z normami prawnymi.
Nieprzestrzeganie prawa
Adresat pomimo świadomości normy prawnej zachowuje się w przeciwny sposób.
Zachowanie przeciw prawu, a obok prawa
Działanie przeciw prawu polega na działaniu przeciwnym do normy. Działanie obok prawa jest niezgodne z duchem prawa, a nie z normą.
Odpowiedzialność prawna
Poniesienie negatywnych konsekwencji związanych z zachowaniem przeciwnym do dyspozycji wyrażonej w normie prawnej w warunkach określonych w hipotezie
Odpowiedzialność cywilna a odpowiedzialność karna
Cywilna dotyczy relacji między osobami, a karna odnosi się do naruszenia prawa wobec społeczeństwa. Pierwsza zazwyczaj wiąże się z zadośćuczynieniem, a druga z karą. Jeden czyn może pociągać za sobą obie odpowiedzialności
- Na czym polega językowa wykładania prawa?
Na ustaleniu znaczenia słów, wyrażeń i zwrotów użytych w tekście przepisu prawnego, a szczególności tych nieostrych i wieloznacznych.
*Czym są definicje legalne? Z czego korzysta się, gdy ich nie ma?
W definicjach legalnych ustawodawca wyjaśnia w sposób wiążący znaczenie danego pojęcia. Jeśli taką nie dysponujemy, możemy powołać się na kontekst językowy określający aktualny odpowiednik zwrotu.
- Czym jest wykładania systemowa? [3]
Pozwala na ustalenie sensu przepisu ze względu na
- obowiązywanie innego przepisu
- zasadę danej gałęzi prawa
- zasada systemu prawnego
- Czym jest wykładnia celowościowa?
Ustaleniem treści przepisu ze względu na cel, któremu służy.
