Werkcollege: Caravaggisme Flashcards
Wat zijn kenmerken van de stijl van Caravaggio?
De Caravaggistische stijl kenmerkt zich aan twee dingen:
- Sterke/licht donker contrast
- Veel schilderijen bevatten bloed en gewelddadige scenes
In welke culturele context zijn de schilderijen van Caravaggio te plaatsen?
Door het Concilie van Trente werden er een aantal nieuwe regels opgesteld met betrekking tot kunst. Deze regels moeten kloppen met de schilderijen.
Kunstwerken moesten niet alleen voor een kleine groep elite zijn, maar ook voor “reguliere” gelovigen die zondag naar de kerk gingen.
Wie was Caravaggio?
Hij kwam uit de buurt van Milaan, hij trok als jonge kunstenaar naar Rome. Hij wordt gezien als een grote vernieuwer in de schilderkunst. Hij paste vernieuwende regels toe. Hij had een vernieuwende stijl en thema’s: clair-obscur en genrestukken in de contrareformatie.
In de San Luigi dei Francesi wordt het leven van Mattheüs afgebeeld. Met ook het schilderij ‘De roeping van Mattheüs’. Wat is zo opvallend aan dit schilderij?
In een van de eerste schilderijen in de kapel is het schilderij De roeping van Mattheüs. De Bijbel vertelt dat de mensen in de Bijbel van eenvoudige komaf zijn, waarin Jezus zegt en wijst dat Mattheüs een van de apostelen moet zijn. Dat moment is in het schilderij afgebeeld.
Het schilderij is in een huis, het lijkt op een alledaagse plek. Dit is in contrast bij wat het normaal was (zuilen, tempels, mooie gebouwen)
De kleding is ook eenvoudig: dit is wat normale mensen ook zouden kunnen dragen.
Deze Heilige gebeurtenis wordt omgezet naar een alledaagse scene
Waarom zou Caravaggio schilderijen zoals ‘De roeping van Mattheüs’ geschilderd hebben?
Door de alledaagse scene kunnen mensen zich spiegelen aan de situatie. Het wordt voor een grotere groep mensen toegankelijk.
Caravaggio was een van de weinige kunstenaars die levende modellen gebruikten voor zijn schilderijen. Bellori heeft hier een theorie over. Hoe gaat deze theorie?
Caravaggio gebruikte modellen ook opnieuw: er zijn dan ook verschillende namen bekend van de vrouwelijke modellen.
Bellori: Caravaggio zou zo afhankelijk zijn van zijn modellen dat hij eigenlijk niks toevoegt aan de natuur, wat eigenlijk het ideaal was. Maar dit was niet helemaal waar.
Zoek op Google naar: Caravaggio, Sint Matteüs. Dit schilderij was aanvankelijk afgekeurd door de opdrachtgever. Waarom? En welke elementen zijn typisch Caravaggio?
- De engel in het schilderij links lijkt Mattheüs te verleiden
- Mattheüs links lijkt wat dommig, dat lijkt niet verhevig
Typisch Caravaggio:
- Blote voeten
- Kalend of terugtrekkende haarlijn
- Frons in het voorhoofd
Zoek op Google naar: Caravaggio, Het martelaarschap van Mattheüs. Welke elementen in dit schilderij zijn typisch voor Caravaggio?
Ook hier een sterk clair-obscur contrast, met een gewelddadige scène.
Kunstenaars kiezen ervoor om het pregnante moment uit te beelden: het moment voor een belangrijke gebeurtenis (bijvoorbeeld een moord etc.)
Zoek op Google naar: ‘Caravaggio - De muzikanten’. Wat valt op aan dit schilderij?
Schilderij voor in een privé paleis, geen religieus schilderij. Als toeschouwer wordt je in de scene geduwd.
Zoek op Google naar: ‘Caravaggio - De kruisiging van Petrus.’ Wat valt op aan dit schilderij?
Afsnijding, licht-donker contrast, de kleding die de man onderaan aan heeft lijkt duurder dan alle andere kleding. Oud gezicht van Petrus (rimpels)
Zoek op Google naar: ‘Caravaggio - De waarzegster.’ Wat valt op aan dit schilderij?
De vrouw is een waarzegster, gekleed in Roma-Sinti klederdracht. De man heeft duurdere kleding aan. De vrouw lijkt de handen van de man te lezen, maar steelt tegelijkertijd ook de ring van de man.
Zoek op Google naar: ‘Caravaggio - Madonna dei pellegrini.’ Wat valt op aan dit schilderij?
Maria is afgebeeld in een viezig, donker steegje. Ze is met donkere haren afgebeeld, terwijl dat eigenlijk niet gebruikelijk was. Ze is geïdealiseerd; maar toch lijkt ze op iemand die je op straat zou kunnen tegenkomen.
Zoek op Google naar: ‘Caravaggio - De graflegging.’ Wat valt op aan dit schilderij?
Veel personen te zien; vooral focus op die personen. Fases van verdrietigheid te zien. Ze staat op een grafdeksel, klaar om het lijk in het graf te leggen.
Het schilderij is een altaarstuk. Dit altaar bevindt zich op de plek waar het graf van Jezus zou zijn.
Het schilderij verbeeldt een theologisch idee; het brood verandert in het lichaam van Christus. Maar de Protestanten zien het brood als symbool voor Christus.
Voor Katholieken is het lichaam van Jezus dus aanwezig als het brood aanwezig is.
Zoek op Google naar: ‘Caravaggio - Ongelovige Thomas.’ Wat valt op aan dit schilderij?
Vier mannelijke figuren zijn te zien, waarvan een zijn vinger in een wond steekt. Ook hier zijn weer kenmerken van Caravaggio te zien: een teruglopende haarlijn, rimpels en oude gezichten.
Jezus accepteert dat Thomas in zijn wond mag prikken, dit schilderij is daar een visualisatie van.
Zoek op Google naar: ‘Caravaggio - De dood van Maria.’ Wat valt op aan dit schilderij? Dit werk zou een altaarstuk zijn, maar was door de opdrachtgever afgewezen. Waarom?
- Maria is afgebeeld met blote voeten
- Ze ligt er een beetje oneerbiedig bij; ze ligt niet netjes verheven.
- Caravaggio zou een lijk als model hebben gebruikt, het lijk zou van een prostituee zijn. Het lijk zou in de rivier hebben gedreven
Wat voor effect zit er vrijwel altijd in de schilderijen van Caravaggio?
Bij de kunst van Caravaggio gaat het altijd om het effect. Zoals bij het schilderij ‘Judith onthoofdt Holofernes’, waarbij een theatraal gordijn is te zien.
Een versie van het schilderij ‘Judith onthoofdt Holofernes’ is door zowel Caravaggio als Gentileschi gemaakt. Echter, zitten hier wel verschillen in. Wat zijn deze verschillen?
In Gentileschi’s schilderij van de onthoofding is een vastberadenheid te zien, terwijl bij het schilderij van Caravaggio een soort van walging is te zien.
