Hoorcollege 5: De Zestiende eeuw in het Spaanse rijk Flashcards
1492 was een belangrijk jaar binnen de Spaanse kunstgeschiedenis. Wat gebeurde er in dat jaar?
1492: een sleutelmoment in de Spaanse kunstgeschiedenis, maar ook in de wereldgeschiedenis.
Spanje bestond nog niet, maar bestond uit verschillende koninkrijken. 1492 was het jaar van het huwelijk van Ferdinand II van Aragon met Isabella I van Castilië. Zij trouwden met elkaar, waardoor een samenvoeging van gebieden ontstond.
Granada werd veroverd, wat het einde van de reconquista betekende. Wat was daarna het doel binnen het verspreiden van het geloof?
Granada werd veroverd = einde van reconquista.
Hoe wordt het Spanje zo Christelijk mogelijk? Want het was een samensmelting van Christelijke, Islamitische en Joodse culturen. Daar kwam verandering in.
Islamitische kunst werd in Spanje omarmd: hoe noem je deze stijl? En noem een voorbeeld waar deze stijl in verwerkt is:
Deze stijl noem je Mudéjar-kunst. Deze stijl is onder andere verwerkt in de Alcázar van Sevilla
Naast het huwelijk van Ferdinand II van Aragon met Isabella I van Castilië gebeurd nog iets belangrijks in 1492. Wat gebeurde er? En wat was de invloed hiervan?
Wat gebeurde nog meer in 1492? = Columbus komt aan in Amerika als eerste Europeaan.
Mexico wordt een sleutelstad in Spaanse koloniale routes.
In het schilderij ‘Madonna van de zeevaarders’ zijn een paar belangrijke elementen te zien. Wat zijn deze elementen?
- Madonna beschermt de zeelieden onder haar mantel
- Zee staat voor de handel vaarders naar een nieuwe wereld
- Wie zijn de personen die onder de mantel te zien zijn?
Columbus, Amerigo Vespucci (naar wie Amerika genoemd is), Hernan Cortes, Keizer Karel de V. - Wie zijn op de tweede rij te zien?
Oorspronkelijke bewoners van Amerika
Spaanse kunst was of Islamitisch geïnspireerd, of Vlaams geïnspireerd. Filips II bracht daar verandering in. Hoe deed hij dat?
Onder Filips II kwam daar verandering in: hij haalde Nederlandse en Vlaamse namen naar Spanje.
Sofonisba Anguissola werd aangesteld als kunstdocent. Zij was docent, maar ook de hofportretrist.
Wat zijn de karakteristieken van de Spaanse hof portretten?
Karakteristieken: sober, zwart gekleed, streng en vroom.
Filips II was een groot kunstliefhebber; hij had werken van Jeroen Bosch en van Titiaan.
Een andere belangrijke kunstenaar voor Filips II was El Greco. Benoem een korte uitleg over hem:
Een andere kunstenaar voor Filips II was El Greco. Zijn kunst staat voor het multiculturele karakter van de Spaanse kunst.
Hij vestigde zich in Deledo; een culturele stad.
Zijn stijl is lastig te benoemen, hij valt buiten elk stijlkader.
Een uitgelicht werk van El Greco is het altaarstuk ‘De begrafenisvan de Graafvan Orgaz’. Waarom is dit werk zo bijzonder?
Dit altaarstuk is in twee delen opgedeeld:
Een gedeelte dat zich op aarde afspeelt, en wat in de hemel afspeelt.
Op het portret zijn belangrijke personen afgebeeld, en ook Christus, Maria en Johannes de Doper.
Goddelijkheid met de mens verbinden. Een Hemelse en aarde situatie.
Deze combinatie kwam veelvuldig voor in de Spaanse kunst, en ook in de kunst van El Greco.
In het werk worden de dimensies van El Greco duidelijk: expressieve uitdrukkingen van de personen, terwijl juist de figuren in de Hemelse situatie een stuk minder gedetailleerd zijn, en de figuren zijn een stuk meer uitgerekt: de Hemel houd zich niet aan de wetten van de aarde.
Er bestond een Spanje een katholieke stroming van mystici; deze mensen schreven over visioenen die ze hadden en Goddelijke dat op aarde gaat komen.
Noem een aantal schrijvers binnen de stroming:
- Ignatius van loyola
- Johannes van het Kruis
- Teresa van Avíla
- María de Jesús de Ágreda
De mystici stroming kan ook een andere kant op slaan, om precies te zijn de tegenovergestelde richting. Over wat heb ik het? Noem een aantal voorbeelden hiervan:
Dit kan ook een andere kant op slaan: een extreem gedetailleerde weergave van Heiligen. Op het beeld St. Dominicus steekt de Heilige zelf, terwijl hij naar het Heilige Kruis kijkt.
Hout kan ook beschilderd worden: Luisa Roldán maakt een beeld van Maria, inclusief aankleding. Het toont een eenzame vrouw, het smarten van Maria. Het is een in your face stijl, zodat de toeschouwer zich kan spiegelen aan het beeld.
El Greco maakt niet alleen maar religieuze kunst: hij wilde zelf graag als geleerde overkomen. Hoe deed hij dat?
Hij maakt ook mythologische kunstwerken: zoals het verhaal van Laocoön.
Afgebeeld: de slangen eten Laocoön en zijn zoons op.
Maar het leverde ook kritiek op: Titiaan maakt een tekening van het mythologische verhaal.
De stijl van El Greco is zo specifiek, en werd in de 20e eeuw herontdekt. Wie (of meerdere personen) raakten geïnspireerd door hem?
Picasso raakte geïnspireerd door hem. Expressionistische kunstenaars zagen El Greco als een grote inspiratiebron.
In 1494 wordt de wereld “in tweeën’’ gedeeld. Hoe gebeurt dat?
in 1494 wordt de wereld “in tweeën” gedeeld.
Dat gebeurt in twee lijnen: binnen de Portugese invloedssfeer en de Spaanse invloedssfeer.
Aan het begin van de 16e eeuw werd er contact gelegd met de Mexicanen.
Spanje kreeg Amerika en Portugal kreeg Azië, Oceanië en Afrika.
Convento de San Agustín is een belangrijk gebouw in het verspreiden van het Christendom. Waarom?
Spanje deed veel moeite met het verspreiden van het Christendom. De kloosterorde (convento)
Kloosterlingen gaven door middel van preken een overtuiging van het bekeren tot het Christendom.
De convento waren grote complexen, waar vanaf de balkons de preken werden gegeven (rechts naar deur)
De Europeanen waren groot in de minderheid in Amerika. Zij waren afhankelijk van de Inheemse bevolking.
Zilver werd enorm belangrijk voor de Spaanse macht en wereld. Waarom zilver?
Zilver was het enige product dat Europeanen aan de Chinezen verkochten
Het Atriumkruis van San Agustín is besproken tijdens het hoorcollege. Waarom is dit kruis zo bijzonder? En wat is er te zien?
Op het kruis is te zien:
- Bloemmotieven
- Wapens van Christus (die tegen Christus gebruikt zijn) in de lengte
- INF, infinitivus (bovenaan)
- Gezicht van Christus
- Maria aan de voeten van het kruis
Door al deze elementen is het verhaal van Jezus afgebeeld.
Maar er zijn ook Mexicaanse elementen aanwezig. Zoals bijvoorbeeld het bloemmotief en het doodshoofd.
Bernardino de Sahagún maakte een belangrijk boek, namelijk de Algemene geschiedenis van de dingen van Nieuw Spanje (Florentijnse Codex). Waarom zou hij dit boek gemaakt hebben?
Het had meerdere functies:
- Hij wil de geschiedenis en gebruiken van de Nahua begrijpen en verklaren.
Wellicht wordt het gemakkelijk om hun te bekeren
- Dat Nahua taal begrijpen, om hen vervolgens te kunnen bekeren
In het hoorcollege is de term ‘vederwerk’ besproken. Wat is dit? Waarom hadden dit soort objecten invloed?
- Schilderijen gemaakt van veren, tropische vogels van Amerika
- Werk: gemaakt in opdracht van
gouverneur, stuurt het op naar de paus.
Door deze objecten: introductie van handelsrelaties.
Beschrijf de Spaanse koloniale invloed in Mexico en hoe dit tot uiting kwam in de religieuze kunst, zoals het kruis in het Convento de San Agustín
Na de contacten met de Mexicanen in de vroege 16e eeuw, werd Mexico een sleutelstad in de Spaanse koloniale routes.
Spanje streefde naar de verspreiding van het Christendom in de gekoloniseerde gebieden. De convento (kloosters) waren grote complexen vanwaar kloosterlingen preekten om de inheemse bevolking tot het Christendom te bekeren.
Het kruis in het Convento de San Agustín toont een samensmelting van christelijke en Mexicaanse elementen. Hoewel het de wapens van Christus en figuren als Christus en Maria afbeeldt, zijn er ook Mexicaanse bloemmotieven en een doodshoofd aanwezig.
Dit toont de culturele uitwisseling en de poging om het Christendom te presenteren in een voor de inheemse bevolking herkenbare context, aangezien zij geen schrift kenden maar wel pictogrammen
Wat was de Florentijnse Codex en waarom werd deze gemaakt in het gekoloniseerde Mexico
De Florentijnse Codex (Algemene geschiedenis van de dingen van Nieuw Spanje) was een boek dat werd gemaakt om zoveel mogelijk geschiedenis en natuurgeschiedenis van de Nahua-bevolking vast te leggen. Studenten van Bernardino de Sahagún werkten mee aan dit project, waarbij pictogrammen werden opgesteld. Het doel van dit project was:
◦ De geschiedenis en gebruiken van de Nahua te begrijpen en verklaren, mogelijk om hen gemakkelijker te kunnen bekeren.
◦ De Nahua-taal te begrijpen om hen vervolgens te kunnen bekeren.
Geef een voorbeeld van de introductie van handelsrelaties door middel van kunstobjecten in de context van de Spaanse kolonisatie, zoals besproken in de aantekeningen
Een voorbeeld van de introductie van handelsrelaties door middel van kunstobjecten is het vederwerk. Dit waren schilderijen gemaakt van veren van tropische vogels uit Amerika.
Een specifiek werk werd in opdracht van een gouverneur gemaakt en naar de paus gestuurd. Door deze en soortgelijke objecten werden handelsrelaties geïntroduceerd tussen de gekoloniseerde gebieden en Europa
Hoe veranderde de rol van Antwerpen als kunstcentrum in de zeventiende eeuw na de bezetting door de Spanjaarden en de twaalfjarige bestand
Na de bezetting van Antwerpen door de Spanjaarden in 1585 en de daaropvolgende armoede, bloeide de stad in de 17e eeuw weer op door een twaalfjarig bestand tussen Spanje en de Nederlanden.
Antwerpen groeide uit tot het Noord-Europees kunstcentrum van de Contrareformatie.
Nieuwe aartshertogen financierden kunstwerken, en de Contrareformatie stelde nieuwe eisen aan kunst, zoals eenvoud, begrijpelijkheid, focus op Christus en Maria, geen naakt en kunst met emotie
Wie was Peter Paul Rubens en hoe droeg hij bij aan de kunst van de Contrareformatie in Antwerpen?
Peter Paul Rubens was een belangrijke kunstenaar die na een tijdelijk verblijf in Keulen in 1608 terugkeerde naar Antwerpen en werd aangesteld als hofschilder door de aartshertogen.
Hij speelde een cruciale rol in de kunst van de Contrareformatie door het creëren van grootschalige, emotionele en zintuiglijk rijke altaarstukken en schilderijen die voldeden aan de eisen van de Contrareformatie.
Zijn werk, zoals het altaarstuk van het Kolveniersgilde, toonde duidelijke Bijbelse scènes met emotie en verwees soms naar klassieke invloeden.
Sarah Moran stelt dat zijn schilderijen een expliciete uitnodiging gaven tot een multi-zintuiglijke ervaring, passend bij de Contrareformatische nadruk op het aanspreken van de zintuigen voor een hogere spirituele ervaring
Hoe manifesteerde de Contrareformatie zich in Goa (Portugees India) onder Portugees gezag?
Onder Portugees gezag werd Goa gekoloniseerd voor de handel, en de Contrareformatie manifesteerde zich daar door de vernietiging van Hindoetempels en de bouw van kruisen en kerken in hun plaats.
De Jezuïeten speelden een belangrijke rol bij de verspreiding van het katholicisme en vestigden een gewelddadig regime. Publieke rituelen werden belangrijk, minderheden werden vervolgd, en het gemummificeerde lichaam van Marcello Mastrilli werd in processie rondgedragen.
De Jezuïeten maakten ook gebruik van toneel om heilige situaties uit te beelden, als een vorm van visuele en emotionele overtuiging
