Hoorcollege 2: Bourgondische (en Italiaanse) glorie De Nederlanden (en het Italiaanse schiereiland) in de laat 14e tot laat 15e eeuw Flashcards
Wat is verkwistend consumeren?
De nieuwe rijken willen hun macht tonen aan de buitenwereld. Richard Goldthwaite noemt dat: verkwistend consumeren.
Hoe doet Palla Strozzi verkwistend consumeren? Noem een voorbeeld:
Toen Palla Strozzi gevraagd werd om een kapel in te richten, greep hij zijn kans om verkwistend te consumeren.
Hij vraagt een triptiek aan, met visualisaties van het Midden-Oosten.
Hij wil hiermee laten zien dat Strozzi luxe producten uit het Oosten naar Florence bracht.
Wat dan bijvoorbeeld?
- Lapis Lazuli in de mantel van Maria. Lazuursteen wordt gemaakt in de Zuid-Aziatische mijnen
- Bladgoud in de aureool van Maria. Uit Transsylvanië
- De drie wijzen brengen allemaal luxe producten mee, Strozzi zou zelf ook gehandeld hebben
In de triptiek ‘Aanbidding van de koningen’ zit ook een fascinatie voor de Islamitische wereld verwerkt: hoe is dat te zien?
In de triptiek zit ook een fascinatie voor de Islamitische wereld: er is Koefisch schrift te zien, maar dit betekent niets.
Maar op de mantel zie je wel een Koefisch schrift dat wel een betekenis heeft: de rechtvaardige.
Venetië deed veel handel met Islamitische landen.
In Venetiaans Glas is dit dan ook goed te zien: er zijn pogingen van Koefische schrift zichtbaar, de geglazuurde bokalen werden in Egypte gemaakt
Hoe kwamen de Nederlanden tot stand?
Huwelijk van Filips de Stoute en Margaretha van Male, waardoor Filips via zijn vrouw de macht kreeg over veel verschillende gebieden.
Filips de Stoute deed graag aan verkwistend consumeren, hoe deed hij dat? Noem een aantal voorbeelden:
- Tijdens zijn huwelijk begon hij zijn dag in een bad van Rozen, hij voorzag zichzelf van bloemenparfum (naar Margaretha)
- Op zijn mantel staan allerlei P’s. Naar de Franse benaming -Philippe-
- De Bourgondische hertogen stonden erom bekend dat zij enorm verkwistend konden consumeren. Ze gaven grote feesten maar hun macht kenbaar werd.
Jan van Eyck was een belangrijk schilder, maar hij had ook nog een andere functie. Wat was deze functie?
Jan van Eyck was naast schilder ook diplomaat. Hij produceerde een schilderij van Isabella, om huwelijks onderhandelingen te verspoedigen.
In De Nederlanden werd volop gehandeld. Hoe werd dit gedaan?
Via de havens van Gent en Brugge werd er volop gehandeld.
Een grote aanloop van luxe producten: om die grote aanloop van producten op te bergen, kwamen de Nederlanden met allerlei nieuwe technische ontwikkelingen.
Zoals bijvoorbeeld de stadskraan, waar kinderen werden ingezet om een nieuwe lading aan land te krijgen.
Ook de Bourgondiërs zijn groot fan van Lapis Lazuli:
Bladgoud komt ook steeds meer terug. Niet alleen in Heilige schilderijen, maar ook in heidense schilderijen.
Leden van de Medici komen ook naar De Nederlanden. Wat is hier het gevolg van?
Giovanni di Bicci de Medici is een van de eerste die naar de Nederlanden trekt.
Er worden dan ook veel meer woningen gebouwd, veel Belgische steden worden groot.
Kunstenaars ook: ze zitten in een gezamenlijk gilde van kunstenaars.
Ze komen uit allerlei hoeken van het Bourgondische rijk, en trekken naar steden zoals Gent, Brussel en Antwerpen.
Er komen dan ook allerlei nieuwe bouwprojecten: zoals bijvoorbeeld het Kartuizerklooster, in opdracht van Filips de Stoute. Filips wilde er graag begraven worden.
Waarom zou Filips de Stoute graag begraven willen worden in het Kartuizerklooster?
Filips was een groot fan van een kartuizerklooster:
een sober leven in een sober gebouw, eigenlijk het tegenovergestelde van het verkwistend consumeren.
Hij wilde graag een wit voetjes halen bij God, door begraven te worden in het klooster, hoopte hij in de hemel te komen.
Het Kartuizerklooster moet natuurlijk wel mooi gedecoreerd worden. Hoe word dit aangepakt?
Filips de Stoute vraagt aan de Haarlemse Klaas Sluter om mee te helpen, waarop hij op zijn beurt weer andere kunstenaars vraagt.
Wat kun je gemakkelijk meenemen als Bourgondische Hertog die zijn gezicht op veel verschillende plekken moet laten zien?
Het Getijdenboek
Wat staat er in een getijdenboek?
In een getijdenboek staat wanneer je moet bidden, psychologische verhalen en andere weetjes.
Ze werden gemaakt in Brugge en Gent.
Waar staat het Kartuizerklooster?
In Dijon
Wat is de functie van het Kartuizerklooster?
Beschermen van het zielenheil van de nieuwe Bourgondische dynastie in levensechte sculpturen.
Er is ook een getijdenboek voor de Hertogin gemaakt. Daar is ze zelfs in afgebeeld. Wat staat er nog meer in de pagina´s van het getijdenboek speciaal voor de hertogin?
- Er is ook een hondje te zien, een symbool van trouw
- Haar sieraden zijn ook te zien
En een rozenkrans, die helpt tijdens het bidden. - Uit het raam is Maria te zien.
- De Hertogin draagt een modieuze jurk en hoofddeksel.
Er is zijn ook kalendervoorstellingen te zien. Wat voor soort voorstellingen zijn dit (en hoe is dat te zien?) en wat is er allemaal te zien in deze pagina’s?
Allegorische (abstracte begrippen in een menselijke of object vorm) voorstellingen in een kalendervorm
Als je verder bladert in het getijdenboek, zie je allerlei geïdealiseerde voorstellingen van landschappen.
Er zijn ook allerlei grapjes te zien: het boek was gemaakt voor de elite, en in het getijdenboek werd het gewone volk belachelijk gemaakt.
Tapijten waren eigenlijk veel kostbaarder dan schilderijen. Waarom was dit?
Ze waren heel kostbaar om te produceren, de productie en de materialen waren enorm tijdrovend en kostbaar.
Waarom waren tapijten handiger dan schilderijen? (qua vervoer)
Tapijten waren gemakkelijk mee te nemen, eenmaal opgerold kon het gemakkelijk meegenomen worden.
Het werd bijvoorbeeld in een kasteel opgehangen tijdens een feest.
In welke steden was de tapijtindustrie het grootst? Hoe werden tapijten uitgewisseld?
In Doornik, Gent en Brussel was de tapijtproductie het grootst. In heel Europa waren de tapijten enorm in trek.
Tapijten werden uitgewisseld als diplomatieke gift, om hun politieke relatie te onderhouden.
Welk tapijt was het populairst onder de Bourgondiërs? Waarom was dit?
Het tapijt met de Trojaanse oorlog als onderwerp, waar de Bourgondiërs zich graag aan spiegelden.
Er hangt een tapijt in Hof ten Walle in Gent (voor afbeelding, even opzoeken op Google) dit tapijt hing in de legertent van Karel de Stoute. Waarom?
Het tapijt straalde een soort van rust uit: een idyllische voorstelling die rust biedt tijdens de oorlog.
Voor de opkomende high society was het belangrijk om op te vallen: ze gaven daarom allerlei opdrachten voor portretten en triptieken. Noem een voorbeeld:
Een bekend voorbeeld daarvan is het Lam Gods:
Joos Vijd en Elisabeth Borluut waren enorm rijke mensen en lieten zich daarom ook portretteren op Het Lam Gods, ze hebben opdracht gegeven aan Jan en Hubert van Eyck om ze mee te nemen in hun schilderij.
Normaal was het schilderij dicht, maar op feestdagen, zoals Pasen, ging het open.
Ze schreven zich in in een Bijbels verhaal.
In Tommaso Portinari en Maria Baroncelli is dit hetzelfde verhaal, een wisselwerking tussen hertog en burger. De twee personen schrijven zich samen met een Bijbels figuur.
Het portret was onderdeel van de Sint-Jacobskerk in Brugge.
Jan van Eyck heeft ook een schilderij gemaakt voor een opdrachtgever van de high society. Welk schilderij is dit?
Jan van Eyck heeft ook meerdere portretten geschilderd: zoals het Arnolfini portret, een schilderij van 2 rijke mensen, zojuist getrouwd.
Giovanni draagt een dure mantel waarvan de stof werd verhandeld in het Ottomaanse rijk, en zijn vrouw draagt ook een dure jurk.
Hoe kan gesteld worden dat de de ‘vroege renaissance’ niet
uitsluitend ‘Italiaans’ maar vooral ook ‘mondiaal’? (= over de gehele wereld)
Door de triptiek ‘Aanbidding van de koningen’ als voorbeeld te nemen. Binnen deze triptiek zitten verschillende Islamitische voorbeelden verwerkt, zoals het Koefisch schrift.
Beschrijf de rol van vrouwen binnen de Bourgondische dynastie en geef een voorbeeld van hun invloed
rouwen speelden een grote rol binnen de Bourgondische dynastie. Isabella van Portugal was een belangrijk diplomaat die verschillende vredeverhoudingen binnen Engeland sloot.
Daarnaast liet zij zich portretteren door Jan van Eyck om huwelijksonderhandelingen te bespoedigen. Dit toont aan dat vrouwen een actieve en invloedrijke rol konden spelen in de politieke en diplomatieke arena.
