Week 5 ZO.1

Question 1

Noem twee geneesmiddelen die gevaarlijk tijdens de zwangerschap zijn gebleken.

Answer 1

• Softenon (thalidomide)

- DES (di-ethylstilbestrol)

Question 2

Hoeveel procent van de zwangere vrouwen gebruikt (zelf)medicatie?

Answer 2

• Meer dan 70% gebruikt ten minste één geneesmiddel

- 35% zelfmedicatie

Question 3

Wat is teratogenese?

Answer 3

Inductie van ernstige lichamelijke misvormingen tijdens de foetale ontwikkeling

Question 4

Tijdens welke periode in de zwangerschap is het teratogene risico het grootst?

Answer 4

Tijdens de organogenese: in het eerste trimester na de blastocystvorming

Question 5

Hoe kunnen teratogene effecten inwerken op de foetus?

Answer 5

• Direct op de foetus: mutageen

- Indirect via de moeder: beïnvloeding van fysiologische en biochemische processen zoals doorbloeding van de placenta

Question 6

Hoe kunnen de negatieve effecten van DES doorwerken in de derde generatie?

Answer 6

Effecten op de eicellen van DES-dochters: deze worden al in het eerste trimester ontwikkeld

Question 7

Wat is het percentage spontane ontwikkelingsstoornissen bij pasgeborenen?

Answer 7

2-3%

Question 8

Is teratogeniteit uit te sluiten?

Answer 8

Nee, je kan teratogeniteit nooit voor 100% uitsluiten

Question 9

Hoeveel geneesmiddelen zijn er op de markt die bewezen niet-teratogeen zijn?

Answer 9

Er zijn slechts enkele tientallen geneesmiddelen bewezen niet-teratogeen. Van 91% van de geregistreerde geneesmiddelen is het teratogene effect onbekend

Question 10

Wat is noodzakelijk voor een geneesmiddel om directe schade bij de foetus te kunnen veroorzaken?

Answer 10

Het geneesmiddel dient de placenta te kunnen passeren

Question 11

Waar hangt de placentapassage van een geneesmiddel vanaf?

Answer 11

• Lipofiliteit
• Ionisatiegraad
• Molecuulgewicht (<600 passeert de placenta)
• Eiwitbinding
• Membraandikte van placenta (neemt af tijdens de zwangerschap)
• Metabolisme van geneesmiddelen in de placenta

Question 12

Beschikt de foetus zelf over verdedigingsmechanismen om schadelijke stoffen af te breken/uit te scheiden?

Answer 12

Nauwelijks.

• (Lever)enzymsystemen zijn nog niet optimaal of afwezig
• Nieren en hersenen zijn onderontwikkeld
• Bloed-hersenbarrière is veel permeabeler

Question 13

Welke veranderingen in de kinetiek van geneesmiddelen zijn er bij zwangere vrouwen ten opzichte van niet-zwangere vrouwen?

Answer 13

• Groter verdelingsvolume

- Vaak grotere klaring

Question 14

Wat zijn de risico’s van roken, drugs- en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap en in welke stadia treden deze op?

Answer 14

Dit treedt op in alle stadia van de zwangerschap.

• Lager geboortegewicht
• Grotere kans op abortus
• Grotere kans op lichamelijke afwijkingen
• Grotere kans op sterfte

Question 15

Waar kan alcoholgebruik tijdens de zwangerschap toe leiden?

Answer 15

Foetaal alcohol syndroom (FAS)

Question 16

Wat zijn de kenmerken van het foetaal alcohol syndroom?

Answer 16

• Groeivertraging
• Specifieke gelaatsmisvormingen
• Neurologische en psychomotore afwijkingen
• Afwijkingen aan hart en ledematen

Question 17

Wat zijn de gevolgen van alcoholgebruik tijdens het begin en tijdens het einde van de zwangerschap?

Answer 17

Lichamelijke afwijkingen komt vaak door alcoholgebruik aan het begin van de zwangerschap. Alcoholgebruik aan het eind van de zwangerschap (wanneer de neuronale netwerken zich in de hersenen vormen) veroorzaakt vooral hersenschade

Question 18

Welke schadelijke effecten heeft cocaïne op de foetus en hoe ontstaan deze?

Answer 18

Cocaïne is een re-uptake blokker die wordt afgebroken door cholinesterase. De concentraties van dit enzym zijn verlaagd bij de foetus. Cocaïne verhoogt de concentraties van noradrenaline en dopamine (omdat hun ‘re-uptake’ in de zenuwuiteinden geblokkeerd is). Hoge concentraties noradrenaline in de foetus verminderen, via stimulatie α1 receptoren, doorbloeding van de uterus, zodat foetale hypoxie kan optreden (en verminderde ontwikkeling van de ledematen).
Cocaïne kan ook in de foetus terechtkomen, waar het minder snel wordt afgebroken en dus ernstige effecten kan hebben: tachycardie, hypertensie, hypoxie.

Question 19

Wat is het neonatal abstinence syndrome (NAS)?

Answer 19

Baby’s van verslaafde moeders zijn hierbij zelf ook verslaafd. Kenmerken van NAS zijn:

• Hyperactiviteit
• Slaapproblemen
• Autonome disfunctie
• Diarree

Question 20

Wat is de behandeling bij neonatal abstinence syndrome (NAS)?

Answer 20

Tijdelijke behandeling met opiaten voor de baby, en daarnaast eventueel sederende middelen (fenobarbital, diazepam)

Question 21

Hoe kunnen geneesmiddelen na de bevalling nog de pasgeborene bereiken?

Answer 21

Via de borstvoeding

Question 22

Noem een geneesmiddel dat de melkproductie beïnvloedt.

Answer 22

Dopamine agonisten: onderdrukking van de postpartale lactatie. De melkproductie staat onder invloed van prolactine, waarvan de release gestimuleerd wordt door oestrogenen en geremd door dopamine.

Question 23

Is de pH van moedermelk hoger of lager dan de pH van bloedplasma?

Answer 23

Iets lager: 7.0 versus 7.4

Question 24

Wat is het gevolg van de pH van moedermelk voor de concentratie van basische stoffen zoals erythromycine en bètablokkers in de moedermelk?

Answer 24

Deze bereiken iets hogere concentraties in de moedermelk dan in bloed

Question 25

Hoe kunnen geneesmiddelen de moedermelk bereiken?

Answer 25

Door actieve of passieve diffusie door het melkklierepitheel

Question 26

Van welke factoren hangt passieve diffusie af?

Answer 26

• Ionisatiegraad
• Eiwitbinding
• Molecuulgrootte (<200)

Question 27

Tot welke moedermelk/plasma concentratie ratio’s leiden passieve diffusie en actieve diffusie?

Answer 27

Passieve diffusie: moedermelk/plasma concentratie ratio <1.0

Actieve diffusie: moedermelk/plasma concentratie ratio > 1.0

Question 28

Welke pijnstiller is veilig tijdens de zwangerschap? En welke risico’s geven de andere pijnstillers?

Answer 28

Paracetamol is veilig tijdens de hele zwangerschap.
Aspirine en NSAID’s geven een verhoogd risico op:
- Bloedingen
- Remming weeënactiviteit
- Doofheid bij de pasgeborene