Week 5 Flashcards
De vier fasen van celdeling
G1: celgroei, dupliceren celinhoud, monitoren omgeving, voorbereiding S fase.
S: DNA replicatie
G2: celgroei, dupliceren celinhoud, monitoren omgeving, voorbereiding M fase
M: Kerndeling (mitose) en tweedeling van de cel (cytokinese)
Het controlesysteem van de celcyclus
• Garandeert dat alle processen van de cel cyclus in een bepaalde volgorde
plaatsvinden
• Garandeert dat elk proces is afgerond voordat het volgende begint
• Drie controle punten (checkpoints) geven feedback over het verloop van de cel cyclus
Checkpoints tijdens de celcyclus. (3)
G2 checkpoint: DNA replicatie voltooid, geen DNA schade?
Checkpoint Mitose: correcte binding van chromosome aan het mitotisch spoelfiguur?
G1 checkpoint: gunstige omgeving (voedingsstoffen en signalen) voor celdeling? G1 checkpunt is belangrijk in de regulatie van cel aantallen
CDK’s
Cyclin dependent protein kinases
Regulatie van de celcyclus
Cyclinen
- Cyclinen zetten Cdk’s aan en uit
- Cyclinen hebben geen enzymatische activiteit
- Cyclinen binden Cdk’s > nodig voor activiteit Cdk’s (vandaar: cyclin dependent protein kinases)
Apoptose
Apoptose verloopt volgens een precies gecoördineerd proces, het is een geprogrammeerde celdood.
Apoptose vs necrose
Apoptose met namelijk te maken met DNA schade
Bij necrose vaak te weinig voedingsstoffen (glucose, zuurstof, pH)
De stimulus is dus vaak anders.
In tumor vaak necrotische gebieden, bijvoorbeeld in kern van de tumor waar de bloedvaatjes niet goed kunnen komen.
Apoptose gebeurt netjes. Necrose dus niet netjes.
Bcl-2 en apoptose
Bcl-2 is anti-apoptose (pro-survival) eiwit. Meest belangrijke anti-apoptose eiwit. Tegenhanger van p53. Ook bax is een grote familie.
Hoe draagt P53 mee aan het voorkomen van tumoren
P53 is een enorm belangrijk TSG
P53 scant op gevaren en zorgt voor “growth arrest”
P53 stopt de celcyclus en helpt bij DNA repair
P53 is guardion of the genome
P53 kan cellen aanzetten tot apoptose
Factoren die leiden tot P53 stabilisatie
- weinig nucleotide
- UV radiatie
- Ionische radiatie
- Oncogene signalering
- Hypoxia (niet genoeg zuurstof)
- Blokade van transcriptie
Immortaliteit tumoren
• Tumorcellen ondergaan zeer veel celdelingen als gevolg van mutaties in Oncogenen en TSG, maar…
• Cellen kunnen over algemeen maar een beperkt aantal delingen ondergaan voordat ze stoppen met prolifereren en zelfs in apoptose (kunnen) gaan
!!Tumorcellen moeten dus manieren vinden om deze beperking in aantal celdelingen te voorkomen!!!
Senescence fase
(cellen als het ware in G0 fase)
• Cellen zullen stoppen met delen na een vastgelegd aantal celdelingen
• De cellen zijn nog wel levensvatbaar (als
je ze voldoende groeifactoren geeft), maar lijken het vermogen kwijt te zijn geraakt actief in de celcyclus te gaan
• Groeifactor receptoren zijn vaak nog aanwezig, maar de downstream pathways lijken uitgeschakeld te zijn
• Na senescence fase kunnen ze niet meer delen
Telomerase
Bij telomerase worden de uiteindes van de chromosomen aangemaakt.
Telomeren voorkomen end-to-end fusie van chromosomen en crisis ontstaat wanneer de
beschermende werking van de telomeren verloren gaat
Belang telomerase bij tumoren
Als cellen te snel delen (tumoren) dan is er vaak niet genoeg telomerase om de chromosomen te verlengen. dit kan lijden tot celdood. Dit wil de tumor niet dus brengt de tumor veel telomerase tot expressie.
