Week 5 Flashcards
Betekenissen van schuld
- Schuld als ‘het gedaan hebben’
- Schuld als overkoepelende aanduiding van opzet en schuld
- Schuld als element: verwijtbaarheid (ongeschreven voorwaarden)
- Schuld als bestanddeel: culpa
Opzet: willens en wetens (bijv 287 Sr.)
Opzettelijk; hij wilt iemand van het leven beroven en weet dat dit door schieten gebeurd.
Culpa: verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid (bijv 307 sr.)
Stel je hangt een bloembak aan een veter op, en die valt op iemand. Komt het wel door mijn schuld, maar heb ik dit niet gewild. (geen sprake van opzet)§
Wettelijke schuldvormen, als deze in art staan bestanddeel culpa
Aan schuld te wijten (art. 307 Sr.)
Redelijkerwijs moet vermoeden
Ernstige reden heeft om te vermoeden
Roekeloosheid
Feitelijke schuldvormen
Bewuste schuld
Onbewuste schuld
Bewuste schuld:
ben je je bewust van een mogelijk gevolg van jou gedrag maar je gaat er te lichtvaardig vanuit het niet intreedt. HR Porsche
Onbewuste schuld
soms ben je je er niet van bewust dat je gedrag een bepaald gevolg kan hebben. De verdachte lette vaak niet goed op. Verpleegster-arrest.
Uitwerking van Culpa | voor het aannemen van culpa moeten de volgende cumulatieve voorwaarden worden bewezen:
- Onvoorzichtigheid
a. Wederrechtelijkheid
i. Schending van een (rechts)norm of zorgplicht
ii. Ongeoorloofde schending
b. Voorzienbaarheid - Aanmerkelijke mate (objectieve culpa) HR Hoogevuur Castricum
- Verwijtbaarheid (subjectieve culpa)
Schuld
- Voor de wetgever was culpa: aanmerkelijk ernstig tekortschieten > subjectief
- Objectiveren > gedraging, o.a. (kijken als buitenstander naar een bepaalde gedraging)
- Wijkt af van de norm
- Rechtsplicht om anders te handelen
- Gevaarzetting
- Afwijking veiligheidsprotocollen
- Culpa lata: criteriumfiguur/gemiddelde mens
- Stel de vraag: was het voorzienbaar voor de gemiddelde mens dat het gevolg zou intreden?
- Verwijtbaarheid: de verdachte had anders moeten handelen (bij verpleegster; het betrachten van oplettendheid) en had redelijkerwijs anders kunnen handelen (vermijdbaarheid) > als geen schulduitsluitingsgrond aanwezig is, kan schuld bewezen worden verklaard in geval van aanmerkelijke onvoorzichtigheid in objectieve zin.
- WR: culpa omvat wederrechtelijkheid
Stappenplan uitwerking culpa:
Stap 1. Benoem waarom het in de casus om een culpoos delict gaat en dat de culpa als bestanddeel bewezen dient te worden.
Stap 2. Benoem wat culpa is: een verwijtbare aanmerkelijk onvoorzichtige handeling waarbij de dader anders moest en kon handelen.
Stap 3. Werk uit of sprake is vanonvoorzichtig gedrag (normatief):
Stap 3.1. Wederrechtelijkheid:
- Stap 3.1.1.
Schending van een (rechts)norm of zorgplicht:
- Ongeschreven norm: maatschappelijke betamelijkheid. Bijv. een bloembak aan een veel te dun touwtje die op iemand valt, dan is in strijd gehandeld met de norm dat eenieder zich betamelijk dient te gedragen in het maatschappelijk verkeer.
- Geschreven norm: een norm die is neergelegd in een protocol voor de specifieke sociale omgeving waarin verdachte zich tijdens uitvoering bevond. Bijv. een regel in een intern regelement in het ziekenhuis.
- Rechtsnorm: bepaalde geschreven wettelijke regel. Bijv. dood door schuld.
- Zorgplicht: algemeen geldende maatschappelijke of functionele plicht om voldoende zorg te dragen. Bijv. dat een basisschool docent voldoende zorg draagt over zijn leerlingen.
- Garantenstellung: een beroep dat een verhoogde zorgplicht meebrengt, vooral als de gedraging geschiedt in de uitoefening van het beroep (HR Verpleegster). Bijv. een buschauffeur die een verhoogde zorgplicht heeft t.o.v. de gemiddelde automobilist.
- Stap 3.1.2.Ongeoorloofde schending:
- Staat vast dat er een (rechts)norm of zorgplicht is geschonden, moet worden vastgesteld of de rechtsplicht er was anders te handelen: is de schending ongeoorloofd?
- Ongeoorloofd risico: het risico dient naar omstandigheden van het geval ongeoorloofd te zijn (HR Leestafel Zooien)
- Is er een rechtvaardigingsgrond van toepassing welke de wederrechtelijkheid ontneemt, wat de schending geoorloofd maakt?
Stap 3.2. (Soorten) voorzienbaarheid (was het te voorzien dat het onvoorzichtig gedrag was?):
- Objectieve voorzienbaarheid: wat naar algemene ervaringsregels redelijkerwijze te voorzien was (aan de hand van het criteriumfiguur): meest voorkomende. Voorzienbaar voor een objectieve, gemiddelde derde.
- Subjectieve voorzienbaarheid: wat de verdachte wist ten tijde van het plegen van een delict. Voorzienbaar voor de verdachte.
- Garantenstellung: verhoogde zorgplicht, verdachten kunnen en behoren meer te voorzien dan anderen, kan een nadere aanvulling geven aan het criteriumfiguur.
- Bewuste schuld: dader voorziet het mogelijk gevolg van zijn handelen maar gaat er te lichtzinnig mee om.
Stap 4. Aanmerkelijke mate (objectieve culpa, normatief):
- Culpa lata (grove schuld): dit is vereist; zou de normale, gemiddelde, voorzichtige mens op deze manier handelen? Criteriumfiguur is dus de normale mens. Oftewel: een substantieel afwijken. Is de onvoorzichtigheid dus aanmerkelijk?
- Culpa levis (lichte schuld): dit is onvoldoende, het moet gaan om een aanmerkelijke mate van onvoorzichtigheid.
- Garantenstellung (HR Verpleegster)*: het moet gaan om een verwijtbare ‘aanmerkelijke’ onvoorzichtig handelen.
Stap 5 Verwijtbaarheid (subjectief):
- Vermijdbaar dus verwijtbaar: als er geen redenen zijn om aan te nemen dat verdachte redelijkerwijs het culpoze gedrag niet heeft kunnen vermijden, is sprake van voldoende verwijtbaarheid (voorzienbaarheid). In beginsel is dit aangenomen, tenzij: uitzonderlijke omstandigheden (HR Black-out)
- Is er een schulduitsluitingsgrond van toepassing, welke de verwijtbaarheid van de gedraging ontneemt?*
Ongeschreven norm
maatschappelijke betamelijkheid. Bijv. een bloembak aan een veel te dun touwtje die op iemand valt, dan is in strijd gehandeld met de norm dat eenieder zich betamelijk dient te gedragen in het maatschappelijk verkeer.
Geschreven norm
een norm die is neergelegd in een protocol voor de specifieke sociale omgeving waarin verdachte zich tijdens uitvoering bevond. Bijv. een regel in een intern regelement in het ziekenhuis.
Rechtsnorm
bepaalde geschreven wettelijke regel. Bijv. dood door schuld.
Garantenstellung
een beroep dat een verhoogde zorgplicht meebrengt, vooral als de gedraging geschiedt in de uitoefening van het beroep (HR Verpleegster). Bijv. een buschauffeur die een verhoogde zorgplicht heeft t.o.v. de gemiddelde automobilist.
is de schending ongeoorloofd?
het risico dient naar omstandigheden van het geval ongeoorloofd te zijn (HR Leestafel Zooien)