Week 3 | het natuurrechtsdenken van Thomas van Aquino en Gustav Radbruch

Question 1

Wat zijn de 5 personen en tijden van het natuurrechtsdenken door de eeuwen heen?

Answer 1

• Aristoteles (Griekse filosofie)
• Thomas van Aquino (middeleeuwse scholastiek)
• Rousseau (sociaal contractsdenken)
• Gustav Rudbruch (heropleving na WOII)
• Arendt (mensenrechten)

Question 2

Wie is Aristoteles?

Answer 2

Hecht waarde aan waarneming. Volgens hem moest de werkelijkheid bestudeerd worden en onderzocht worden waar de gemeenschappelijke elementen zitten. Kennis begint met het observeren van fenomenen, vervolgens het identificeren van patronen en uiteindelijk het begrijpen van de dieperliggende oorzaken.

Question 3

Welke 4 oorzaken kent Aristoteles?

Answer 3

1. materiële oorzaak: dat waar het ding van gemaakt is
2. formele oorzaak: dat wat het ding maakt tot wat het is
3. bewerkende oorzaak: wie het ding gemaakt heeft
4. finale oorzaak: het doel van het ding (belangrijkste voor aristoteles)

Question 4

Wat is Aristoteles’ theologie?

Answer 4

• hij dacht niet alleen zo over gebruiksvoorwerpen, ook levende wezens dienen een doel = inherente, natuurlijke doelgerichtheid
• niet alleen conceptueel: handelen in overeenstemming met doeloorzaak is goed (normatief)
  Ofwel: aristoteles zegt dat alles wat bestaat een inherent doel heeft waar het naar streeft. Daar mogen we niet tegenin gaan. natuurrecht = alles heeft een natuurlijk doel

Question 5

Wie is Thomas van Aquino?

Answer 5

Hij was scholastiek filosoof. Typerend voor de scholastiek is de dialectische methode. Zijn werk werd geïnspireerd door Aristoteles en wilde de teleologie verzoenen met de christelijke leer.

Question 6

Wat was Thomas van Aquino zn beste werk?

Answer 6

De Summa Theologiae

Question 7

Wat is de Summa Theologiae?

Answer 7

‘over de wet’, hij onderscheidt een aantal thema’s over de vraag wanneer iets een wet is wanneer een wet onrechtvaardig is en wanneer je een wet moet gehoorzamen. Thomas zijn definitie van de wet betreft een conceptuele vraag, namelijk een verheldering van het begrip wet

Question 8

Wat was de structuur van een artikel uit Summa Theologiae?

Answer 8

1. Ultrum: ja/nee vraag
2. Objecties: objecties tegen ja/nee
3. Sed contra: gezaghebbend argument voor ja/nee
4. Respondeo: eigen positie van auteur uiteenzetten
5. antwoorden: op de objecties, weerleggingen

Question 9

Welke 4 verschillende soorten wetten onderscheidt thomas van aquino?

Answer 9

• eeuwige wet: goddelijke ordening van de wereld. eeuwige wet van de natuur: geen wet, maar wetmatigheden, zoals planten hebben water nodig. eeuwige wet van de moraal: wet in eigenlijke zin, kunt hiervan afwijken maar mag niet.
• natuurlijke wet: de eeuwige wet voor ons (moraal). wat je kan kennen is de natuurlijke wet
• menselijke wet: natuurlijke wet zoals die wordt toegepast door en op menselijk handelen
• goddelijke wet: de regels die god ons d.m.v. openbaring kenbaar heeft gemaakt

Question 10

Is volgens thomas van aquino iedere gestelde menselijke wet afgeleid van de natuurlijke wet?

Answer 10

JA, een menselijke wet bezit kracht van recht voor zover het de natuurlijke wet volgt, als het de natuurlijke wet niet volgt, is het geen wet.

Question 11

wat zijn de 4 criteria volgens Thomas van aquino om een geldige wet te zijn uit ‘Over de Wet’

Answer 11

1. publiekelijk afgekondigd: zodat mensen weten wat de wet is
2. ordening van de rede: de wet moet een bepaalde regel zijn die mensen tot een bepaalde handeling kan zetten of daarvan weerhouden.
3. gericht op het gemeenschappelijke goede: wet moet gericht zijn op belangen van gemeenschap
4. afkomstig van wie de zorg voor de gemeenschap heeft.

Question 12

op welke 4 manieren kunnen wetten onrechtmatig zijn volgens thomas van aquino?

Answer 12

1. het doel van de wet: eigen belang voor algemeen belang zetten
2. onbevoegde autoriteit: maker van de wet bezit niet de juiste bevoegdheid
3. ongelijke lasten: lasten zijn ongelijk verdeeld over de gemeenschap waarop de wet betrekking heeft.
4. tegengesteld aan het goddelijke goede: wetten die dwingen tot afgoderij

Question 13

Wie is Gustav Radbruch?

Answer 13

Duitse rechtsfilosoof bekend om zijn Radburchformule. Zijn denken is sterk beïnvloed door WOII. Hij werd door hitler uit zijn ambt als minister gezet toen hij aan de macht kwam. Na WOII is hij weer gaan lesgeven en maakte hij een switch van het normatieve rechtspositivisme naar het natuurrecht. Na WOII vroeg hij zich af: is het andere mensen de dood injagen wel in overeenstemming met/in uitvoering van Nazi-wetten?

Question 14

Wat is de oplossing van Radbruch nav Puttfarken vs Göttig?

Answer 14

Bij een conflict tussen de rechtszekerheid en de rechtvaardigheid, gaat rechtszekerheid altijd voor tenzij de kloof tussen beide ondraaglijk groot is. Dan is er sprake van een zogenaamd wettelijk onrecht en geldt het bovenwettelijke recht. Natuurrecht stelt grenzen aan het positief recht en moraal stelt grenzen aan het recht

Question 15

Wat is er veranderd na WOII tov het begin voor Radbruch

Answer 15

Waar Radbruch voor de oorlog rechtszekerheid als meest essentiële notitie achtte om het recht te bepalen, plaatst hij na de oorlog gelijkheid bovenaan voor het idee van recht

Question 16

Is Radbruchs formule/oplossing natuurrechtelijk of rechtspositivistisch?

Answer 16

Natuurrechtelijk. Er is een materiële waarde, gelijkheid, die het positieve recht opzij kan zetten als dat recht er opzettelijk en overduidelijk niet aan voldoet.

Question 17

Wat is de precieze formule van Radbruch?

Answer 17

in de regel geldt het positieve (afgekondigde) recht altijd, zelfs als het een onrechtvaardige inhoud heeft, tenzij de kloof tussen gerechtigheid en rechtszekerheid onverdraaglijk groot wordt. Dan moet de rechtszekerheid wijken voor de gerechtigheid.