WC6 - Overheidsaansprakelijkheid nadeelcompensatie Flashcards
In hoofdstuk 2 van de APV van Tilburg is bepaald dat het verboden is “zonder vergunning van de burgemeester een evenement te organiseren”. Het evenement “Dance Tour” wordt jaarlijks in het Leijpark georganiseerd. De burgemeester heeft steeds een vergunning afgegeven. Stel dat de organisatie voor de editie van 2015 plannen heeft om er een driedaags evenement van te maken. Ook hiervoor wordt een vergunning afgegeven.
Dit wordt de heer Klap, die vlakbij het Leijpark woont, te gortig. Het eendaagse evenement bezorgde hem al enorme overlast. Met name de tot diep in de nacht voortdurende harde muziek, en de stromen bezoekers die langs zijn huis lopen, daar rondhangen en rommel maken, zitten hem dwars. Hij vindt dan ook dat hij schade oploopt wegens gederfd woongenot. Hij verzoekt de gemeente om deze schade te vergoeden.
Geef aan welke argumenten Klap kan aanvoeren ter ondersteuning van zijn verzoek tot schadevergoeding, en welke argumenten de gemeente daar tegenover kan stellen.
Evenement van één dag naar drie dagen. Dhr. Klap wil nadeelcompensatie. Wat voor argumenten kan hij aanvoeren? En wat zijn tegenargumenten? Het gaat om de materiële kant van de zaak. Op basis van welke regel welk beginsel moet de overheid nadeelcompensatie geven?
- Het égalitébeginsel. Dit kan bepalen dat de overheid compensatie moet bieden aan burgers. Zelfs als het een rechtmatige handeling was. Publieke lasten moeten evenredig worden verdeeld over burgers. Zo kun je het zeggen. Wat voor soort situaties? Het beginsel wordt uitgewerkt in sub criteria;
o Abnormale last de schade moet gaan boven normaal maatschappelijk risico (hele erge schade)
-> Aard en omvang
-> Voorzienbaarheid
o Speciale last -> bovendien moet iemand in vergelijking met een referentiegroep onevenredig worden geraakt (alleen hele erge schade die iemand in het bijzonder treft – vergelijking in groep anderen; dan moet je een referentiegroep hebben)
Voorbeeldje: de Noord-Zuid lijn. Stel je hebt winkel aan de Ferdinand Bolstraat, die is al lang afgesloten. Als je daar een winkel hebt, dan ben je best de lul. Want door dat infrastructurele project, loopt jouw omzet terug. Het is een rechtmatige daad. Een bepaalde groep mensen draagt de lasten voor de rest van de gemeenschap. Voor de winkels van de FeBo-straat is nadeelcompensatie getroffen. Ze hadden extreem veel schade (abnormale last) en in vergelijking met andere winkels was het onevenredig (speciale last).
Het is vaak een extreme situatie! Bijvoorbeeld niet zijnde het openbreken van de weg voor even. Dat valt binnen het normale maatschappelijke risico. Arrest over égalitébeginsel: Leffers / Staat:
Leffers/Staat:
Overheid legde verbod op bepaald voer. Leffers wilde schade en hij wilde die schade terug o.g.v. égalitébeginsel. Hij kreeg de schade vergoed. Waarom had hij speciale en abnormale last? Het ging om kleine groep (alle varkenshouders) die getroffen werd – speciale last, schade was echt enorm; heel systeem zou omgebouwd moeten worden – abnormale last (aard en omvang en voorzienbaarheid).
‘Varkensmesters’: het voer bestond uit slachtafval. Het ging om het voorkomen van verspreiding van risico. Er werd per direct een verbod opgelegd. Dus niet voorzienbaar en hij zou ook echt z’n bedrijf weg kunnen doen. Die omstandigheden; onvoorzienbaar en zo extreem; maken dat deze het normale maatschappelijke risico te boven ging. Het was ook speciale last, want dhr. Leffers was één van de enigen die de voedermethode EXCLUSIEF gebruikte. Hij werd dus onevenredig getroffen. Hij was daarvan afhankelijk. Dus ter vergelijking van alle varkensboeren (die als ‘groep’ werd genomen), werd hij speciaal getroffen.
Terug naar casus:
Als je advocaat van Klap was zou je zeggen:
- Abnormale last: het was niet voorzienbaar/ voorspelbaar dat het festival ineens 3 dagen zou duren;
- Speciale last: Hij behoort tot special groep burgers die in de buurt van het park wonen. Je neemt als groep ‘omwonenden’. Iedereen heeft beetje last, maar hij woont récht aan het park!
- Omvang: het was 1 dag, en nu 3 dagen; het is langdurig en extreme overlast!
Als je advocaat van gemeente was zou je zeggen:
- Abnormale last: hij geniet ook van de lusten van het wonen aan een park; en je weet dat er bedrijvigheid kan zijn; dat is dus voorzienbare schade. Behorend tot maatschappelijk risico!
- Speciale last: wij nemen een groep niet alleen als omwonenden, maar we nemen alle ‘direct omwonenden’ en dan is het geen speciale last! Want iedere direct omwonende heeft er evenveel last van.
Wat is eigenlijk een vergelijkbare groep? Welke criteria de doorslag krijgt, ja dat bepaalt ook wel een beetje de groep. Als de criteria geluidsoverlast is, is dat anders dan fiets overlast bijvoorbeeld.
Artikel 2.17A APV Amsterdam bepaalt het volgende.
“1. Het is de bestuurder van een groepsfiets verboden zich met een groepsfiets te bevinden op door de burgemeester aangewezen gebieden, wegen of weggedeelten. 2. Voor de toepassing van het eerste lid wordt onder bestuurder van een groepsfiets tevens verstaan: de aanbieder of exploitant van een groepsfiets.”
In het centrum van Amsterdam wordt overlast ondervonden als gevolg van de zogenoemde “bierfietsen”. Daarom heeft de burgemeester op 3 oktober 2016 het “Aanwijzingsbesluit verbod groepsfietsen in Amsterdam” genomen, waarbij op grond van artikel 2.17A APV grote delen van het centrum zijn aangewezen als gebieden waar het verboden is om zich met een groepsfiets te bevinden. Konstantijn, een bierfietsenexploitant, heeft wel begrip voor dit besluit. Hij vindt echter dat hij nadeelcompensatie verdient voor de schade die hij lijdt als gevolg van het besluit. Hij houdt rekening met het teruglopen van zijn inkomsten, nu een tour met bierfietsen minder populair zal worden, aangezien er niet meer gefietst zal mogen worden op veel aantrekkelijke locaties in het centrum van Amsterdam. Hij houdt rekening met een schade van ongeveer 25 % van zijn huidige jaaromzet.
A. Op welke wijze(n) kan Konstantijn de door hem verlangde nadeelcompensatie proberen te verkrijgen?
B. Vindt u dat, aangenomen dat zijn inschatting van de door hem te lijden schade juist blijkt, Konstantijn recht heeft op nadeelcompensatie o.g.v. egalité beginsel?
Via welke weg kan hij nadeelcompensatie krijgen?
- Evenredigheidsbeginsel. Via bezwaar en beroep tegen de schadeoorzaak. Op welke grondslag kan hij dan nadeelcompensatie proberen te krijgen? -> op grond van het evenredigheidsbeginsel, art. 3:4 lid 2. Dit noemen we het onzelfstandig schadebesluit. HR Paul Krugerbrug. Hiervoor is wel vereist dat je kunt aantonen dat er strijd is met evenredigheidsbeginsel. Dat is een moeilijk betoog.
- Via een zelfstandig schadebesluit. Bezwaar/beroep: een verzoek tot schade compensatie. En een afwijzing daarvan, is weer appellabel. Dat is een zelfstandig schadebesluit; dus staat los van besluit wat schade veroorzaakt. Een afwijzing van die aanvraag is appellabel doordat de schade is verbonden aan de publiekrechtelijke bevoegdheid die de schade oorzaak was. Daarom is de reactie op een verzoek tot schadevergoeding óók publiekrechtelijk van aard. Dat blijkt uit Van Vlodrop. Hierin staan 2 eisen: afwijzing verzoek om schadevergoeding is appellabel mits,
o Materiële connextiteit: als schadeoorzaak een publiekrechtelijke handeling was
o Processuele connexiteit: en het een appellabel besluit was
Soms is de afwijzing dan geen onzelfstandig besluit, omdat schadeoorzaak geen besluit betrof maar een feitelijke handeling. Stel schade door AVV; het is een besluit, maar dit is geen appellabel besluit.
Het gaat om c.b.v.a.s. dit heeft materiële en processuele connexiteit. Dus de bovenste drie zijn de mogelijkheden. Zo’n verzoek is gebaseerd op égalitébeginsel.
- De burgerlijke rechter. Hij kan zich uitlaten over schadevergoeding, dan wordt het gewoon een vordering art. 6:162 BW.
Nadeel is bijna altijd via égalitébeginsel: zelfstandig schadebesluit. Het onzelfstandig schadebesluit is via evenredigheid.
Vraag B:
Is het een abnormale last? Die 25% is best wel veel omzetdaling. Gaat dat niet boven maatschappelijk risico uit? Best wel. Maar hij heeft geen speciale last; elke bierfiets houder heeft er last van. Maar als je alle soorten vervoerders in de stad neemt, dan wordt ie wel onevenredig belast (speciale last). Want alleen de bierfiets houders worden geraakt door die regel.
Stel, mevrouw Jacobs lijdt schade als gevolg van overheidshandelen. Zij wil graag vergoeding, in de vorm van nadeelcompensatie.
Stel, de schade is veroorzaakt door een besluit, maar dat besluit was niet appellabel.
A. Kan mevrouw Jacobs gebruik maken van de bestuursrechtelijke weg, om nadeelcompensatie te verkrijgen?
Nee, want het is geen appellabel besluit, dus ze kan niet via onzelfstandig omdat ze niet bezwaar en beroep kan tegen dat schade veroorzakende besluit.
Ook niet via het zelfstandige schadebesluit (als het wordt afgewezen) want dan moet het besluit ook appellabel zijn.
EVEN NAVRAGEN AAN PIN EN NIN.
In dit geval kan ze niet zelfstandig en onzelfstandig; maar alleen de civiele rechter kan dit doen; art. 6:162 BW (maar staat vrij dat ze eerst ff het b.o vraagt mag ik compensatie – maar de afwijzing hierop is geen beluit wegens gebrek aan connexiteit)
Stel dat de schade wél is veroorzaakt door een appellabel besluit.
B. Maakt het voor mevrouw Jacobs uit of zij gebruik heeft gemaakt van de bestuursrechtelijke rechtsgang die tegen het schadeveroorzakende besluit openstond?
Ja dan kan ze:
- Onzelfstandig schadebesluit via evenredigheid
- Zelfstandig schadebesluit via égalité
- Civiele rechter
Maakt het uit dat zij gebruik maakt van route van onzelfstandig schadebesluit? Stel het schadebesluit is rechtmatig. Betekent dit dat zij geen recht meer kan hebben op nadeelcompensatie, omdat ze niet geprocedeerd heeft tegen dat besluit? Nee. In Coffeeshops Venlo maakt rechter onderscheid tussen de twee grondslagen:
- Evenredigheidsbeginsel – onzelfstandig
- Égalitébeginsel – zelfstandig
In uitspraak: als je niet geprocedeerd hebt tegen onrechtmatig besluit, wordt het geacht rechtmatig te zijn. maar het égalitébeginsel geeft een zelfstandig iets. Dus als het wel rechtmatig is, dan neem je égalitébeginsel.
DUS: niet geprocedeerd betekent dat het niet meer o.g.v. evenredigheid/ onzelfstandig kan.
Als je niet geprocedeerd hebt, dan kun je wel nog op grond van égalitébeginsel; dan doe je het via zelfstandige schadebesluit.
Heldeweg, eigenaar van een wegrestaurant aan de snelweg tussen Amsterdam en Den Haag, is flink gedupeerd door de ‘Nucleaire top’ die in maart 2014 in Den Haag is gehouden. Vanwege de topconferentie, waar veel wereldleiders voor zijn uitgenodigd, zijn ingrijpende verkeersmaatregelen genomen. Gedurende bijna 5 dagen is zijn café/restaurant onbereikbaar geweest. Het verkeersbesluit op basis waarvan de weg is afgesloten is een half jaar vóór de top op de juiste wijze bekendgemaakt, maar dat bericht is Heldere volledig ontgaan. Heldeweg wil nadeelcompensatie verkrijgen voor de volgens hem te lijden onevenredige schade en vraagt een juridisch adviesbureau om advies. Een jurist van het bureau vertelt Heldeweg dat het verkeersbesluit bestuursrechtelijk niet meer in rechte aangevochten kan worden en dat het gelet op het arrest Asha Horeca geen zin heeft om naar de burgerlijke rechter te stappen.
A. Leg aan Heldeweg uit wat de strekking is van het arrest Asha Horeca en of dat inderdaad betekent dat een gang naar de burgerlijke rechter zonder zin is.
Heldeweg heeft aan het verantwoordelijke BO om een vergoeding gevraagd, maar dat verzoek is afgewezen.
B. Betekent een ander dat voor Heldeweg de omstandigheid dat hij geen vergoeding krijgt niet aan een (Nederlandse) rechter kan voorleggen?
C. Geef een argument waarom Heldeweg niet in aanmerking komt voor de door hem gevraagde vergoeding.
Verkeersbesluit niet meer aan te vechten, dat had iemand maar moeten doen. Gelet op Asha Horeca; heeft de advocaat gelijk? Heeft het dan geen zin meer om naar de civiele rechter te stappen?
Is er nog een rechtsbeschermingsmogelijkheid bij de bestuursrechter? Want bezwaar en beroep kan niet meer. Dus het kan wel via een zelfstandig schadebesluit proberen nadeelcompensatie te krijgen bij de bestuursrechter. Het verkeersbeleid is een besluit (publiekrecht) en het was appellabel.
Als hij de mogelijkheid heeft om via bestuursrecht te doen, dan moet hij dat doen en niet naar civiele rechter. Het is OF niet EN. En Asha zegt; als je via zelfstandig schadebesluit kan nog, dan mag je niet naar civiele rechter! Dan moet je bestuursrecht bewandelen.
Het heeft geen zin om nadeelcompensatie bij civiele rechter te vorderen. De jurist heeft gelijk.
Vraag B:
Het is een appellabel zelfstandig besluit; dus hij kan naar de bestuursrechter.
Vraag C:
Het gaat om schade die binnen normaal maatschappelijk risico blijft, omdat het maar beperkt aantal dagen is, en je moet spreken dat dit tot normaal risico van ondernemers behoort.
