W8: HC7: Borstvoeding Flashcards
Wat zijn de belangrijkste componenten in de moedermelk van verschillende zoogdieren?
- Grijze zeehond = koude gebieden = veel vet in melk
- Walvis = heel groot dus snel groeien = veel eiwit
- Mens = veel denken > brein gebruikt veel energie = veel suiker/lactose, en juist het minst eiwit (groeien in eerste levensmaanden relatief weinig)
- Koe = meer eiwit dan mens
Hoe doen we het in Nederland qua toepassen van borstvoeding?
In nederland doen we het niet zo goed op het vlak van borstvoeding. We zijn meer gericht op kaas en de koe.
- Van 170.000 moeders jaarlijks > 69% borstvoeding begint na geboorte (meer bij hoger opleiding)
- Daarvan geeft na een maand nog 47% borstvoeding (neemt snel af)
Waarom beginnen nederlandse vrouwen met borstvoeding? En waarom stoppen ze?
Reden van beginnen: gezonder, maar ook contact
Reden van stoppen: op het begin twijfel of genoeg melk en pijnklachten, na 3 maanden meer doordat het lastig te combineren is met werk.
Waartegen zijn kinderen die borstvoeding krijgen beter beschermd?
- maagdarminfecties
- middenoorontsteking
- luchtweginfecties
- overgewicht en diabetes op latere leeftijd
Hoe kunnen de slechte borstvoeding cijfers in Nederland worden verklaard?
- “Koe-land”: hoogste koemelkconsumptie ter wereld
> Sterke melkindustrie - Kort bevallingsverlof
- Lactatiekundige begeleiding onvoldoende
- Kennis / attitude (hoe erg is het ook geacepteerd om bv te gaan geven in een omgeving)
Wat is het addertje onder het gras bij onderzoek naar voordelen van moedermelk?
Als je weet dat hoogopgeleide vrouwen vaker borstvoeding geven, kan je verwachten dat ook wel de kinderen die borstvoeding krijgen een hoger IQ zouden hebben (door genetisch maar ook omgeving)
> Dit geld hetzelfde voor de gezonde leefstijl die overgegeven kan worden van moeder op kind.
Hier is dus correctie voor nodig.
Wat was de PROBIT-trial en wat kwam hier uit?
- Wit-rusland
- Geloot tussen regio’s: in de ene regio wel en in de andere regio niet borstvoedingsbeleid geimplenteerd, waarbij borstvoeding gestimuleerd/begeleid.
> Unicef beleid: advies zuigelingen minstens 6 maanden borstvoeding te geven - 31 poli’s, >17.000 moeder-kind paren, 97% follow-up
- De borstvoeding rate ging van 6% naar 43% procent na 3 mnd
Resultaten eerste levensjaar:
- 50% minder maagdarminfecties
- 50% minder middenoorontsteking
- 33% minder luchtweginfecties
Hierdoor minder kosten voor zorg, minder leed moeder/kind en minder kosten maatschappij door minder verlof ouders.
Dit werkt ook in westerse landen!
Wat voor immunologische factoren zitten er in moedermelk (waardoor moedermelk tegen infecties beschermt)?
- Aspecifieke afweer: complement, chemotactische factoren, hormonen en groei factoren, antivirale factoren
- Specifieke afweer: immuunglobulines (IgA vooral, ook IgM en IgG)
> Verwekkers waar moeder tijdens bv mee wordt geinfecteerd, maakt zij antistoffen tegen, en die antistoffen komen via MM ook bij kind, waardoor tegen infectie beschermd.
Maar ook: cellen, probiotica, prebiotica, Cytokines, chemokines, receptoren, anti-inflam factoren, antioxidanten, lactoferrine, bindingseiwitten, enzymen o.a. lysozymen
Hoe verschilt het microbioom van een kind met borstvoeding tov geen borstvoeding?
- Meer divers
- Meer bifidogene bacterien en lactobasillus (probiotica) > bescherming tegen infecties, maar ook rol in de afweer en vertering van voeding + ook een effect in hersenfunctie: gut-brain axis.
- Gunstiger profiel, levenslang effect
Wat is het effect van borstvoeding op wiegendood?
Meer dan 50% minder wiegendood (OR 0.55) > waarschijnlijk door minder LWI waardoor minder obstructie van de luchtwegen
Welk effect heeft borstvoeding op het cardiovasculaire risico?
Over het algemeen worden er in studies minder cardiovasculaire RF gezien bij borstvoeding:
Minder obesitas, hoge bloeddruk, aantasting van vaten/retinavaten, metabool syndroom, lipiden profiel en carotis intima dikte tov kunstvoeding
Hoe ziet de relatie tussen moedermelk en obesitas eruit?
-Enige borstvoeding: OR 0,76, dus minder kans op obesitas
Dosis-effect bij: exclusiviteit (minder bijmenging kunstvoeding) en duur BV
- Elke maand extra borstvoeding: ongeveer 4% minder risico op obesitas (hier zit wel ergens een grens aan)
> PROBIT zag echter dit verschil in obesitas niet tussen wel/niet MM
Er zijn nog niet hele harde getallen van hoe die obesitas reductie vertaald naar een reductie van latere hvz.
Wat is het effect van borstvoeding op de hersenontwikkeling
Betere hersenontwikkeling
○ Neurologische, visuele en cognitieve ontwikkeling
○ Observationele studies en probit
○ Dosis-effect: langer en exclusief is groter effect
○ Mogelijk wel +4-11 IQ punten
Gen R: wel betere hersenontwikkeling maar na correctie voor confounders niet beter IQ gevonden
Wat is een verklaring voor het feit dat er bij borstvoeding een betere hersenontwikkeling is?
In de melk zitten essentiele lange keten vetzuren (LC-PUFA’s), welke functioneren als bouwstof voor hersenweefsel en de retina
> Je ziet kunstvoeding fabricanten ook DHA in hun voeding doen, om dit zoveel mogelijk na te bootsen. Dit is een goede ontwikkeling, maar het zal nooit de moedermelk evenaren door de complexiteit van moedermelk.
Wat is het effect van borstvoeding op astma en eczeem?
Er is geen duidelijk bewijs voor effect op astma
○ Tegenstrijdige studies
○ Methodologie (meesten kijken eigenlijk meer naar het erfelijke effect van astma)
Er is wel een duidelijk effect op eczeem (atopische dermatitis)
○ Bij atopische familie en >3 mnd volledige BV: OR 0,58
○ Beschermend effect voor wel geven tov niet geven, gekeken in atopische families
* Effect kleiner/niet significant in niet-atopische families
Wat is het psychische effect van borstvoeding
- Verbetering van de natuurlijke band tussen moeder en kind
- Gunstig effect op gedrag en ontwikkeling kind
- Ook minder postnatale depressie en psychoses moeder (op individueel niveau zou dit juist ook stress kunnen induceren)
Door allerlei factoren zijn deze dingen echter moeilijk te bewijzen
Wat is het maatschappelijk effect van borstvoeding?
Investeren in borstvoeding is zeer kosteneffectief
- Minder ziektekosten (moeder en kind)
- Maatschappelijke kosten: verlof, opleiding, inkomen
Borstvoeding is duurzaam (geen hele productie van een pot van fabriek naar fabriek die erachter zit)
Borstvoeding is dus oa bij prematuren beter, wat is echter het nadeel bij prematuren?
Een kind van 33-34 weken kan nog helemaal niet goed drinken aan de borst (doordat zuigen-slikken-ademen nog niet goed gecoordineerd is) > de moeder zal dus melk af moeten kolven
- Kolven kan een hele klus zijn, maar als het lukt geven we de melk via de sonde aan de baby
- Het streven is dat het kind het uiteindelijk zelf kan drinken: aan de fles, maar nog liever aan de borst > Dit vergt begeleiding en huid-huid contact
Wat zijn de voordelen van moedermelk bij prematuren?
- Infecties minder: 29% vs 47%
- Sneller volledig enterale voeding
- Necrotiserende enterocolitis (NEC) 6-10x minder (groot verschil!) > Je ziet hier ook een dosis-effect met het percentage moedermelk
- Heropnames na ontslag dalen
- Betere hersenontwikkeling
Waaruit bestaat moedermelk?
Ongeveer 100.ooo verschillende stoffen
Waaronder:
- Macro- en micronutrienten (vitamines, mineralen, zouten, traceelementen)
- Immunologische componenten
- Groeifactoren, hormonen
- Enzymen
Hoe en wanneer verschilt de compositie van de moedermelk?
Moedermelk is niet statisch, het past zich aan aan de behoeftes van het kind.
Eiwit gehalte in begin heel hoog, neemt af na verloop tijd = kind relatief meer melk drinken maar relatief minder groeien
Ook de preterm moeders hebben een veel hoger eiwitgehalte dan de aterm moeders
Daarnaast verschilt het bij 1 moeder bijvoorbeeld ook over de dag: ochtend melk is anders dan avondmelk.
Ook tijdens de voedingssessie varieert het: vetgehalte neemt toe naarmate het kind langer blijft zuigen.
Wat is colostrum?
- Moedermelk in de eerste dagen
- Veel eiwit
- Extreem rijk aan immuunglobulines ea immunologische stoffen zoals lactoferrine
Welke stoffen moet je bij borstvoeding supplementeren? En in het geval van een prematuur kind?
Advies: bij geven borstvoeding suppletie van
- vitamine K (eerste 3 maanden)
- vitamine D (ook bij flesvoeding, tot minimaal 4 jaar)
Bij prematuren moet de melk nog iets extra aangevuld worden:
Foritfier voor groei en preventie rachitis:
- extra eiwit
- extra Ca/P vooral
Is bij prematuren (wanneer moeder niet genoeg melkproductie) donormelk of kunstvoeding beter?
Donormelk
- Zorgt voor veel minder NEC dan aanvullen moedermelk met kunstvoeding
Er is nu ook een moedermelkbank in Amsterdam
Wat zijn de 3 stappen van het lactatieproces?
- Melkklieren: actief en passief transport van stoffen naar de melk
- Opslag in de alveolli
- Uitstroom via melkgangen
Door welke hormonen wordt lactatie hormonaal gereguleerd?
De hypothalamus-hypofyse as speelt een grote rol
Prolactine
- Komt vrij door prikkeling tepel
- Hypofyse voorkwab
- Melkproductie neemt toe
- Medicamenteuze stimulatie: domperidon (is een pro-kineticum en doet de prolactine doen toenemen. Bijwerking is long-QT)
- Prolactine neemt ook toe als je vaker kolft/aanlegt
Oxytocine
- Komt vrij bij zien/horen/voelen kind, maar ook fysiek contact/verliefd zijn
- Hypofyse achterkwab
- Geeft toeschietreflex
- Psychisch effect: binding, “love hormone”
> Oxytocine toedienen met neusspray waardoor melk er makkelijker uitkomt
Wat zijn de nadelen van borstvoeding?
Amper/zeldzame nadelen
Wel sociale bezwaren:
- Moeders noemen soms schaamte of ongemak (waardoor bijv. ook stress)
- Na 3 maanden is de combinatie met werk moeilijk (eigenlijk moet er vanuit de maatschappij langer verlof komen)
> Verandering maatschappelijke attitude nodig (vooral in NL)
Maternale complicaties
Stille ondervoeding aan de borst
Wat zijn maternale complicaties van borstvoeding?
- Tepelkloven
- Verstopping
- Mastitis/abcedering
> komt vaak door een verkeerde borstvoeding techniek > het advies is hierbij te ontlasten en dus door te gaan met de borstvoeding.
Wat is stille ondervoeding aan de borst?
Kan bij een viceuze vircel waarbij er te weinig moedermelk is en het kind niet krachtig genoeg is om het te drinken > gaat vervolgens minder drinken en wordt nog minder krachtig
Advies: bijvoeden, bij voorkeur met melk van de moeder, die weer wordt afgekolft waardoor de melkproductie ook weer gestimuleerd wordt
Lactatiekundige begeleiding essentieel
Welke infectieuze ziektes zijn in NL een contra-indicatie tegen borstvoeding?
- Borstlaesies: TBC, varicella, HSV
- HTLV, Haemorrhagische koortsen (marburg, ebola)
- HIV met viral load (itt tot niet-westerse landen)
Geef je in niet-westerse landen borstvoeding bij meetbare HIV?
Ja, met geen schoon drinkwater of niet gegarandeerde supply van poeder > juist wel gewoon de borstvoeding geven
Wat zijn contraindicaties voor borstvoeding?
- Bepaalde infecties
- Medicijnen die het kind niet goed kan klaren: enkele psychofarmaca (zoals lithium) en antidepressiva (neonaat beperkte eliminatie)
- OVermatig alcoholgebruik
- Chemotherapeutica
Harddrugs en hoge dosis methadon
Waarom is medicatie bijna nooit reden om geen borstvoeding te geven?
- De borstklier laat namelijk niet alles door
- En de baby heeft ook de bescherming van zijn eigen maag-darm-stelsel
> Bij lactatie is de spiegel van moeder vaak vele malen hoger dan de spiegel van het kind (itt intra-uterien)
Hier zijn dus wel wat uitzonderingen op als lithium (kind kan nog niet goed uitscheiden)
Op welke site kan je adviezen over medicatie bij borstvoeding vinden?
Lareb
Voor welke duur wordt borstvoeding geadviseerd?
Minimaal 6 maanden en langer als moeder en kind dat willen
