VO.2 - Vruchtbaarheidsstoornissen

Question 1

wat zijn mannelijke problemen mbt de fertiliteit?

Answer 1

1. Testis:
   - Problemen spermatogenese
2. Problemen seminaalvocht
3. Obstructie problemen
   - Postinfectieus
   - Congenitaal (CBAVD)
   - Iatrogeen
4. Psychogeen/neurogeen
   - Ejaculatiestoornissen
5. • psychisch
   • seksuologisch
   • fysiek

Question 2

wat zijn vrouwelijke problemen mbt de fertiliteit?

Answer 2

1. Ovarieel
   - Ovulatie
   - Eicel
   - Obstructie
2. Postinfectieus
   - Congenitaal
   - Iatrogeen
3. Cervix/uterus
   - Antistoffen
   - Implantatie
4. • psychisch
   • seksuologisch
   • fysiek

Question 3

wat is de VCM?

Answer 3

Semen analyse waarbij
(Volume x concentratie x motiliteit) / 100
–> Maat die gebruikt kan worden

Question 4

In welke percentages kunnen fertiliteitsstoorissen worden verdeeld?

Answer 4

• 40% door samenafwijkingen
  waarbij 35% mild
  en 5% ernstig
• 21% door cyclusproblemen
• 5% problemen aan cervix
• 14% uit tuba problemen (congenitaal is zeldzaam)
• 20% idiopatisch

Mannelijk vs vrouwelijk is ongeveer even vaak
Meestal subfertiel

Question 5

Hoe noemen we een centraal probleem bij de man? Noem voorbeelden hiervan

Answer 5

Hypogonadotroop hypogonadisme
- Tumoren (bvb adenomen)

• Kallman syndroom: ontbreken van verbinding tussen hypothalamus en hypofyse door specifiek een defect in de migratie van gonadotropin-releasing hormone (GnRH)-producerende neuronen tijdens de embryonale ontwikkeling-> geen LH en FSH (andere assen zijn niet aangetast –> geïsoleerd gonadotroop probleem) –> vaak azoospermie
  –> Hebben ook anosmie
• cysten
• trauma
• RT
• Hypofysectomie
• anti-androgenen
• anabolen: negatieve feedback op hypofyse –> weinig testosteron productie

Question 6

wat doen we bij een OFO? wat is het doel?

Answer 6

Bij > 1 jaar onbeschermde coïtus zonder dat gelukt

Vragen naar
- regelmatige cyclus
Ja: progesteron
Nee: analyse
- hormonale evaluatie
- CAT
- vragen naar kinderen (beiden)
- VG
- samenanalyse: vaak opnieuw doen als bij huisarts omdat vaak niet via gecertificeerd lab

Doel:
- opsporen oorzaak uitblijven ZS
- voorspellen kans op spontane ZS in 12 mnd
Predictie: als kans op spontane ZS voor de komende 12 mnd
a) < 33%: behandeling mogelijk
b) > 33%: expectatief beleid in eerste instantie

Question 7

Wat is het verschil tussen zwangerschap en normale menstruatie?

Answer 7

De placenta produceert hCG –> binden op LH-receptor –> houdt dus het endometrium op die manier in staat

Question 8

wat zijn normogonadotrope oorzaken?

Answer 8

= Normale FSH, LH en testosteron

• cryptorchisme: verhoogde temp van de testis –> slecht voor de zaadkwaliteit
• variocele: verhoogde temp
• verhoogde temp door beroep (kok)
• dragen van verkeerde (onder)broeken –> kan ook verhoogde temp

Question 9

wat zijn oorzaken bij een hypergonadotroop hypogonadisme?

Answer 9

• Klinefelter
• trauma
• bof
• castratie
• cytotoxische therapie

Question 10

waar kijkt een androloog naar bij LO?

Answer 10

1. Grootte
   - klein: teken van hormonale disfunctie
   - meten met orchidometer
   normaal: 15-18 cc
   Klein + weke consistentie: wijst op geen zaadproductie
2. consistentie
   normaal: vast-elastisch
3. indaling
   - congenitaal
   - terugkeren testes
4. aanwezigheid vas deferens: CBAVD bij CFTR-mutatie en bij dragers van de delta-F508 mutatie
   Normaal: dikker elastiekje
   obstructie: onderbreking te voelen
   Vaak wel normaal testisvolume!
5. variocele

Question 11

wat is OAT?

Answer 11

Oligo-asthenoteratospermie (OAT) is een term die wordt gebruikt in de context van vruchtbaarheidsproblemen bij mannen en verwijst naar een combinatie van afwijkingen in het sperma. Hierbij is er sprake van een aanmaak en maturatie probleem

1. Oligozoospermie: < 15 miljoen spermacellen per ml
2. Asthenozoospermie: verminderde motiliteit (tm 32% moet goed bewegen)
3. teratozoospermie: abnormale morfologie (tm 4% moet een normale vorm hebben)

Question 12

hoe noemen we het als mannen geen sperma hebben? wat zijn oorzaken?

Answer 12

Azoospermie:
- obstructie
- non-obstructie = aanmaakstoornis
Voor onderscheid biopt nemen

Question 13

waarmee kan de vas deferens worden vergeleken?

Answer 13

tuba van de vrouw

Question 14

wat is aspermie?

Answer 14

Man kan het zaad niet uitstoten –> vaak neurologisch of psychisch

bvb retrograde ejaculatie bij DM of dwarslaesies
Door vergrote prostaat of door niet goed kunnen sluiten van blaas sfincter

Question 15

wat kan men doen bij een retrograde ejaculatie?

Answer 15

• zaad later uitplassen
• basische blaasspoeling (zaadcellen kunnen niet goed tegen zure milieu van de urine)

Question 16

waar kijkt men naar bij een semenanalyse?

Answer 16

• volume: n > 1,5 ml
• Concentratie (levende) spermacellen n > 15 miljoen per ml
• motiliteit: normaal > 32% progressief
• pH: n ≥ 7,2
• fructosegehalte
• urine: op aanwezigheid van sperma (bvb retrograde ejaculatie)

Uitgedrukt in VCM
- Volume van het vocht
- Concentratie
- Motiliteit
Bij een VCM < 7-10 is er sprake van verminderde zaadkwaliteit

Motiliteit kan je onderverdelen in
- Type A: snelle voorwaartse
- Type B: langzaam voorwaartse
- Type C: ter plaatse bewegelijk
- Type D: onbeweeglijk

Question 17

naar welk soort operatie in de VG moet gevraagd worden bij azoospermie?

Answer 17

Liesbreuk operaties
- risico op per ongeluk iatrogene schade (obstructief)
- risico op schade bloedtoevoer testis (niet-obstructief)
- liesbreuk hangt samen met cryptorchisme
- kan littekenvorming ontstaan wat obstructies geeft

Question 18

welk hormoon meten we niet?

Answer 18

GnRH omdat dit via het portale systeem gaat en dus niet in het bloed te vinden is

Question 19

wat zijn problemen met de ejaculatie?

Answer 19

Vaak neurogeen of psychogeen
1. anejaculatie: stress of psychische factoren of innervatie probleem
2. Ejaculatie praecox: zonder dat hele systeem klaar was waardoor geen echt ejaculaat –> vaak psychologisch en niet per se innervatie
3. retrograde ejaculatie

Question 20

wat is een ziekte in de aanmaak van spermacellen?

Answer 20

sertolicel only syndroom: rest van de cellen niet aanwezig

Question 21

Hoe noemen we het als er sprake is van een onbekende oorzaak?

Answer 21

ECI = e causa ignota

Question 22

Wat is voorspellend voor de kans dat het opheffen van een sterilisatie lukt? wat is het risico van een vasotomie? waaruit bestaat het ejaculaat hierna?

Hoe werkt een vrouwelijke sterilisatie?

Answer 22

vasovasostomie: hoe langer geleden hoe kleiner de kans omdat veel litteken weefsel
en omdat uiteindelijk de spermatogenese wel iets kan afnemen

Risico; 5% heeft permanente pijn door zenuwschade

ejaculaat
Vocht uit prostaat en vesica seminalis

Vrouw: doornemen tuba

Question 23

Hoe vaak ejaculeren is optimaal?

Answer 23

2-3x per week
- te vaak: geen tijd om de zaadcellen in de epididymis op te slaan waardoor niet goed uitrijpen –> niet goed voor zaadkwaliteit
- te weinig: ophoping van zaadcellen wat ook slecht is voor de zaadkwaliteit

Question 24

Waarmee kunnen we de leydig cellen bij de man vergelijken?

Answer 24

de thecacellen van de vrouw

Question 25

hoe groot is de kans op ZS per maand als men alles goed doet qua moment van coïtus en er geen stoornissen zijn?

Answer 25

20% per maand
cumulatief kan dit wel oplopen

Question 26

Wat zijn voorbeelden van problemen waardoor het semen de cervix niet kan bereiken? wat is een voorbeeld van een probleem waarbij het lichaam van de vrouw actief de zwangerschap kan tegenhouden?

Answer 26

• geen slijmproductie (bvb door cyclusstoornis)
• Verkleving septum

Als antistoffen tegen semen –> immuunrespons tegen het semen

Question 27

wat is kenmerkend aan de cervix gedurende de cyclus?

Answer 27

Mucus
- rond ovulatie: vloeibaar en heldere mucus
- verder: dikker, witter en minder vloeibare mucus

Opening:
- post-ovulatie: ostium gesloten –> voorkomen dat er een opening is tussen de buitenwereld en de buikholte/uterus
- verder: ostium meer open
- ovulatie: ostium meest open –> zodat spermacellen goed naar binnen kunnen

Question 28

wat zijn barrières om de buikholte en uterus te beschermen tegen de buitenwereld?

Answer 28

• geplooide labia
• zure milieu vagina
• geplooide vagina
• gesloten cervixmond
• immuunreactie tegen invloeden van buitenaf

Question 29

wat kunnen problemen zijn met de tuba?

Answer 29

Factoren
1. Doorgankelijkheid
2. Mobiliteit

• obstructie door ontsteking in buikholte bvb Crohn, collitus ulcerosa, geperforeerde appendicitis
• obstructie door infectie tuba: chlamydia (5-10% krijgt verklevingen rondom de uterus en tubae)
• verklevingen waardoor tuba aan bekkenwand vastzit –> kan niet meer bewegen om het eitje te zoeken en op te rapen (eicel in Douglas)
  LEUK FEITJE: het maakt geen verschil in kansen bij 1 of 2 eileiders omdat de eileiders ook eicellen van het andere ovarium (andere kant) uit de Douglas kunnen oppakken
• endometriose

Question 30

wat zijn obstructie problemen bij de vrouw?

Answer 30

• infecties tuba: bvb chlamydia –> verklevingen –> hydrosalpinx: dikke worstvormige eileider op een HSG –> cilia zijn ook minder goed werkzaam –> verhoogde kans op EUG
• myomen: benigne (kunnen ook maligne worden) –> myometrium is circulair gaan groeien
• infecties of ontstekingen buik
• operaties in de buik
• endometriose

Question 31

wat kunnen we doen bij vrouwen om te kijken of een chlamydia infectie mogelijk het onderliggende probleem is voor de fertiliteitsstoornis?

Answer 31

• CAT: antistof titer (IgG en IgM)
• Laparoscopie: methyleenblauw via de cervix erin spuiten –> als via de tuba naar buiten komt weet je dat doorgankelijk = tubatesten
• hysterosalpingogram: met constrast en een röntgenfoto –> pijnlijk en minder betrouwbaar dan laparoscopie, maar wel minder invasief

Question 32

wat maakt de kans dat iemand zwanger wordt bij een obstructie van de tuba door een (in het verleden doorgemaakte) chlamydia infectie nog kleiner?

Answer 32

De troep die in de tuba zit en daar een obstructie veroorzaakt kan ook naar de uterus gaan –> onprettig (evt infectieus) milieu waardoor de kans op innesteling niet zo groot is

Question 33

wat is het probleem bij endometriose?

Answer 33

Endometrium buiten de baarmoeder bvb door retrograde menstruatie via de tuba kunnen stukjes endometrium in de buikholte komen –> doen ook mee aan de cyclus –> kan bloedingen geven en obstructie van de tuba door verklevingen (doordat afbreken buiten de uterus geeft een lokale inflammatiereactie –> fibrine)

LET OP: hoeveelheid klachten die iemand wel of niet heeft, hangt niet samen met de ernst van de endometriose!

diagnostiek:
- echo: aanwijzingen
- laparoscopie: 100% zekere diagnose –> kan evt ook weghalen of wegbranden

Question 34

Noem drie oorzaken die problemen geven bij de ontwikkeling en/of innesteling?

Answer 34

• EUG
• geen integrine aanmaak
• trisomieen: ontwikkeling van embryo stopt vaak omdat het vaak niet levensvatbaar is

Question 35

wat is een EUG?

Answer 35

Extra-uteriene graviditeit
Vaak een teken van een achterliggend probleem van de betreffende salpinx

Hierbij: stuk placenta met grote vaten groeit in de salpinx –> als deze knapt is er een groot probleem omdat de salpinx zeer goed doorbloed wordt + de extra doorbloeding van de mini-placenta –> bloeding met risico op shock

behandeling: salpinx + embryo verwijderen
Verwijderen tuba omdat
- vrouw kan toch niet meer zwanger worden via die tuba
- met een sterk verhoogd risico op herhaling

Question 36

wanneer moet men denken aan een EUG?

Answer 36

• vrouw in fertiele periode met plots hevige buikpijn –> zwangerschapstest doen
  –> Blastocyst maakt hCG aan in de tuba
• Op een echo vanaf 5 wk kleine opheldering zien
• als vrouw zegt 6 wk zwanger te zijn en geen vocht op de buik –> EUG uitsluiten
• Va 7 wk klachten van EUG
• hartactie naast uterus met ECG waarneembaar

Question 37

hoe werkt de diagnostiek bij cyclusstoornissen?

Answer 37

• vraag of een regelmatige cyclus is:
  Ja: progesteron meten (1 week voor verwachte menstruatie)
  Nee: analyse
• Hormoonevaluatie: LH, FSH, oestrogeen, prolactine

Question 38

wat is de behandeling bij kallmann syndroom?

Answer 38

Toedienen LH en FSH of GnRH-pomp

Question 39

wat is PCOS en wat is de behandeling?

Answer 39

diagnose
- hyperandrogenisme
- > 12 follikels per ovaria
- amenorroe of oligomenorroe

Veel kleine follikels die allemaal willen uitrijpen –> hebben meer FSH nodig om echt verder te rijpen
Verhouding FSH:LH bepaalt of rijpen

behandeling
- afvallen
- soms IVF
- evt FSH of Clomid (antioestrogene)

Question 40

lukt IVF vaak?

Answer 40

Nee ook vaak niet –> interactie tussen embryo en moeder

Question 41

hoe weet je of iemand wel of geen kinderen al heeft als een paar bij de arts komen ivm subfertiliteit?

Answer 41

Primaire subfertiliteit: er zijn geen kinderen

Primair subfertiel paar: samen geen kinderen

Secundair subfertiel paar: samen wel al kinderen

Primair subfertiele vrouw en secundair subfertiele man: zij heeft geen kinderen en de man wel

Question 42

tot welke leeftijd kunnen we het predictiemodel gebruiken bij de OFO?

Answer 42

38 jaar

Question 43

wat wordt er meegenomen in het predictiemodel?

Answer 43

Kijken naar spontane ZS kans in de komende 12 mnd wat resultaat in een levend geboren kind
- Post-coitus test
- leeftijd vrouw
- duur subfertiliteit in jaren
- eerdere (spontane) ZS
- verwezen door:
- hoeveel % van zaad is goed beweeglijk

Question 44

wat is de samelevingstest?

Answer 44

post-coitum test –> wordt niet echt meer gebruikt
vroeger post-coitum test (PCT) –> paar seks in avond, volgende ochtend (8 uur later) –> slijm uit cervix halen –> kijken naar spermacellen –> waarde hiervan is niet zo groot

Question 45

wat zijn de fysieke effecten van de cyclus?

Answer 45

1. folliculaire fase: oestrogeen effecten
   - mammae
   - cervix slijm
2. periovualtoire fase: Mittelschmerz
3. luteale fase: progestagene effecten
   - temp
   - PMS
   - mastalgie