VO.1 - Microscopische bouw van de vrouwelijke genitaliën Flashcards
waaruit zijn de ovaria opgebouwd?
- Schors: minder BV en dichter BW
- Merg: losmazig BW met veel BV en zenuwen
- eiblaasjes
- Eileider
- hilus ovarii: BV komen binnen (relatief veel vetweefsel)
Grootte VW nog 4 cm
wat is er te vinden in de schors en in het merg van de ovaria?
schors
- Primordiale follikels: bij de geboorte in grote aantallen aanwezig –> nemen af als vrouw ouder wordt
- Primaire follikels
Merg:
o Secundaire follikels
o Graafse = tertiaire follikels
o Atretische follikels
Wat is kenmerkend voor de oppervlakte van de ovaria?
- 1-cellaag dik mesotheel van het peritoneum (ook als bekleding andere inwendige organen zoals darm, lever en peritoneum)
- Direct hieronder dunne laag BW = tunica albuginea: grote hoeveelheid vezels en parallel aan het oppervlak van het ovarium gerangschikte cellen = fibroblasten
wat zijn de rijpingsstadia van de follikels en wat is kenmerkend hiervoor?
- primordiale follikel: 1 platte laag follikelcellen omgeeft de primaire oocyt –> rijping zorgt voor het ronder worden van de follikelcellen en het differentiëren tot granulosacellen
- primaire follikel, a) Unilamellair stadium: primaire oocyt is omgeven door 1 laag kubische granulosacellen
Er ontstaat een zona pellucida tussen de eicel en granulosacellen = gespecialiseerd glycoproteine laagje dat zorgt voor voedseltransport naar het ei (ZP is lastig te zien)
b) multilamellair stadium: meerdere lagen granulosacellen door proliferatie - secundaire follikel
vochtcollecties tussen de granulosacellen –> versmelt met elkaar en vormt 1 grote holte = het Antrum (= eiwitrijk)
Twee lagen in het stroma (onderscheid lastig)
a) theca interna
b) theca externa
Aan buitenzijde follikel scherpte rand zichtbaar –> hier zitten de theca interna en externa cellen - Graafse follikel (rijpe/tertiaire follikel): eicel omgeven door granulosacellen ligt op een heuveltje = cumulus oophorus in het antrum –> de eicel blijft door granulosacellen omgeven, maar gaat aan de rand van het Antrum liggen
Rondom de follikel (buiten de laag granulosacellen) heeft hebben zich weer twee lagen gerangschikt –> theca interna en theca externa
Deze follikel gaat over tot ovulatie - Atretische follikel: follikels die niet de dominante follikel zijn (die uitrijpt tot Graafse follikel) en niet verder uitrijpen –> gaan uiteindelijk ten gronde
Tijdens de uitrijping groeit de eicel en wordt de follikel steeds groter
Wat gebeurt er bij de ovulatie?
- Graafse follikel is de enige die naar het oppervlak komt
- hij drukt steeds meer tegen de wand van het ovarium
- op den duur barst hij er doorheen = ovulatie
- hierna zal de eicel samen met enkele granulosacellen = corona radiata door het oppervlak van het ovarium uit de follikel worden gestoten
- follikel blijft over als corpus luteum –> wordt corpus albicans
Wat zijn in het kort de ontwikkelingsstappen van de rijping?
- oocyt neemt toe in omvang
- zona pellucida wordt gevormd op de grens van oocyt en granulosacellen
- de granulosacellen prolifereren verder en vormen meer lagen
- tussen de granulosacellen vindt vloeistofophoping plaats, eerst in verspreid liggende gebieden (secundaire follikel) –> de ontstane ruimtes worden antra’s genoemd
- de antra’s raken met elkaar verbonden en vrijwel de gehele holte van de follikel wordt met vocht gevuld
- de eicel blijft omgeven door granulosacellen en gaat aan de rand van de holte liggen
- graafse follikel
wat gebeurt er met de atretische follikels?
atresie door apoptose van cellen
De eicel is hier afwezig
- granulosacellen laten los van de theca interna
- er ontstaan pyknotische kernen in de granulossacellen –> kleine omvang en zwarte kleur
- pyknotische kernen verplaatsen zich naar het Antrum
- tussen de granulosacellen komen fibroblasten te liggen
- BW-vorming waar het atretisch follikel zich eerst bevond –> veel littekenweefsel van alle cellen die in apoptose zijn gegaan
- Opgeruimd door macrofagen
Hoe wordt de groei van de follikels gereguleerd?
Primordiale follikels: onafhankelijk van hormonen (wel van ovariele groeifactoren)
–> Blijven aan het oppervlak van de schors zitten totdat ze een signaal krijgen om in ontwikkeling te gaan
Secundaire follikels: afhankelijk van LH en FSH –> hierna hormoonproductie in ovarium gestimuleerd
Vanaf wanneer heeft een vrouw ovulaties?
vanaf de puberteit omdat er dan pas hormoonproductie is waardoor uitrijping
hoe lang duurt het voordat een primordiale follikel is uitgerijpt naar een volledige follikel? Welk deel daarvan is onder invloed van hormonen?
3 mnd
Alleen de laatste 2 weken
wat zijn kenmerken van het corpus luteum?
- 1 cm groot
- bestaat vooral uit cholesterol
- wand van het graafse follikel is naar binnen gevouwen –> sterk geplooid
Tijdens zwangerschap; corpus luteum graviditatis –> groter dan tijdens menstruele cyclus
wat vindt men in het corpus luteum?
- Geluteiniseerde granulosacellen: zijn groter dan granulosacellen in het graafse follikel
- bevat veel cytosol
- eosinofiel cp
- kern is groot
- prominenten nucleolus - Geluteiniseerde thecacellen: zijn ronder dan in het graafse follikel
- kleiner dan granulosacellen
- eosinofiel cytosol - follikelcentrum is gevuld met vocht en bloed en vindt zich tussen de plooiingen
Welke hormonen worden door het corpus luteum geproduceerd?
Geluteiniseerde granulosacellen:
- progesteron
- inhibine A
Geluteiniseerde thecacellen:
- progesteron
wat is luteinisatie?
proces van verandering dat plaatsvindt oiv LH
Wat gebeurt er als er geen zwangerschap is met het corpus luteum?
Gedegenereerde follikelepitheel worden afgebroken en afgevoerd door macrofagen
Hierdoor stopt de productie van progesteron
Corpus luteum verandert in zijn verbindweefselde vorm = corpus albicans (= witte lichaam)
Duur: 10 dagen
wat is de functie van inhibine?
Gemaakt door de granulosacellen in de follikels
Negatieve terugkoppeling op de FSH-producerende cellen
Samen met oestrogeen
Wat is de hoogte van het FSH in de menopauze?
Er zijn minder follikels –> minder negatieve terugkoppeling –> meer FSH
wat is een marker voor de ovarium reserve voor de menopauze?
AMH (anti-muller hormoon)
Gemaakt door primaire en secundaire follikels
Als de follikels oiv FSH komen stopt de productie van AMH
Met de leeftijd neemt ook het serum AMH af
hoe komt de tuba aan bij de uterus? hoe groot zijn de tubae? Waaruit bestaat de tuba?
lopen dwars door de spierlaag van de uterus heen
- Een diel ligt vast in de wand van de uterus = intramurale deel
buis van ong 12-15 cm lang én 0,5-1 cm in doorsnede
Tuba:
- smal deel: isthmus –> rond oppervlak en minder gekronkeld dan ampulla
- ampulla: breder deel naar distaal
- infundibulum: trechtervormige uitmonding die vili en fimbriae bevat
hoe komt de eicel in de tuba? hoe gaat de eicel door de tuba heen?
de fimbriae van de tuba tasten de ovaria af op zoek naar een geoculeerde eicel
Vervolgens in de richting van de uterus bewogen door middel van kliercellen en trilhaarcellen in de wand van de tuba
- trilharen moeten vasthechten aan een basale plaat
- de kliercellen zorgen voor slijm en voortstuwing
Het slijm zorgt ook voor voeding voor de eicel
- peristaltiek van de tuba door spierlagen in de wand
wat zijn kenmerken voor de wand van de tuba?
- Tuba is opgebouwd uit een dunne BW-laag (serosa) met veel BV
- lamina propria = de mucosa is de binnenbekleding met veel kleine BV
- slijmvlies (binnenste. laag) is sterk geplooid en bestaat uit 1 laag epitheelcellen –> hierin afwisselend
a) trilhaarcellen
b) kliercellen (maken mucus)
Beweging van de eicel en zygote en zorgen voor een vochtig milieu - onder de serosa liggen twee spierlagen (niet goed van elkaar te onderscheiden)
a) binnenste circulaire laag
b) buitenste longitudinale laag
Hiertussen bevindt zich serosa met veel BV
–> peristaltiek door spierlagen om de tuba heen
wat is er te zien bij een ontsteking in de tuba door bvb chlamydia? Hoe vaak zorgt dit voor problemen en wat is de consequentie?
Actief: neutrofiele granulocyten
Geweest: kan voor verklevingen en verlittekening zorgen
Chlamydia zorgt in 10-15% van de gevallen voor verlittekening van de tuba –> transport niet meer goed mogelijk
Hierdoor neemt de kans op een EUG toe
waaruit bestaat de wand van de uterus?
- myometrium: dikste laag en basale opbouw
- endometrium: slijmvlies aan luminale zijde
- Serosa bestaande uit mesotheel om het myometrium heen
–> Platte mesotheelcellen met daaronder losmazig BW - serosa gaat over in het peritoneum
wat is kenmerkend voor het myometrium?
- bevat spiercellen on bundels die in verschillende richtingen lopen
- bestaat uit 3 lagen
a) binnenste laag: longitudinale en schuin verlopende gladde spiercellen
b) brede binnenste laag: circulaire spierbundels
c) buitenste laag: longitudinale en schuin verlopende gladde spiercellen - Tussen de spiervezels BW en fibroblasten
- tussen de middelste en buitenste spierlaag: doorsneden van middelgrote BV –> myometrium is zeer goed gevasculariseerd
