Verenigde Staten en hun federale overheid 1865-1965 Begrippen Flashcards
abolitionisme
Beweging die streefde naar afschaffing van de slavernij.
AFL
American Federation of Labor, het in 1881 opgerichte samenwerkingsverband van Amerikaanse vakbonden.
amendement
(In de VS) Toevoeging aan de Amerikaanse grondwet.
Amerikaanse Burgeroorlog
Oorlog tussen noordelijke en zuidelijke deelstaten van de VS (1861-1865), waarbij de zuidelijke deelstaten vochten voor hun onafhankelijkheid en vooral hun recht om de slavernij in stand te houden.
Atlantisch Handvest
Amerikaans-Britse verklaring uit 1941 waarin doelen stonden voor de naoorlogse wereld, zoals vrijhandel. zelfbeschikkingsrecht en de vorming van een stabiele wereldorde. De Britse premier Churchill en de Amerikaanse president Roosevelt stelden de verklaring in augustus 1941 op. Hiermee koos Roosevelt partij tegen nazi-Duitsland zonder dat de VS al meevochten in de Tweede Wereldoorlog.
Berlijnse Muur
Door de DDR gebouwde muur met wachttorens, mijnenvelden en schietinstallaties rond West-Berlijn. De Muur (1961-1989), die symbool stond voor de Koude Oorlog”, voorkwam dat DDR-burgers naar het westen vluchtten.
Beurskrach
Plotselinge ineenstorting van de aandelenkoersen. De Amerikaanse Beurskrach van oktober 1929 liep uit op de Grote Depressie van de jaren 1930.
Bill of Rights
De eerste tien amendementen op de Amerikaanse grondwet, waarmee in 1791 de rechten van de Amerikaanse burgers werden vastgelegd.
Black Panthers
In 1966 opgerichte beweging van zwarten die de blanke heerschappij met geweld omver wilden werpen. Black Panthers waren in het zwart gekleed en droegen duidelijk zichtbaar geladen vuurwapens om blanken te intimideren. De beweging pleegde een serie moorden op politiemensen. Begin jaren 1970 kwam er een eind aan de Black Pantherbeweging.
Civil Rights Act
Federale wet uit 1964 die gelijkberechtiging van zwarten afdwong. Discriminatie in openbare gelegenheden en op het werk werd ver- boden. Het wetsvoorstel werd na protesten van de burgerrechtenbeweging bij het Congres ingediend door president Kennedy. De burgerrechtenbeweging organiseerde daarna de Mars op Washington om het Congres onder druk te zet- ten. Na Kennedy’s dood wist Johnson de wet aangenomen te krijgen.
Civil Rights Movement
Burgerrechtenbeweging die streefde naar gelijkberechtiging van de zwarte bevolking. Vanaf 1955 ontstond een massale burgerrechtenbeweging onder leiding van Martin Luther King. die met succes geweldloos actie voerde tegen de segregatie in het zuiden. In de tien jaar daarna kwam aan de wettelijke achterstelling van zwarten een eind. Frustratie over de blijvende armoede en achterstelling in de maatschappij leidde rond 1965 tot radicalisering.
communisme
Politieke stroming die streeft naar omverwerping van het kapitalisme en de vestiging van een dictatuur waarbij de productiemiddelen in handen van de staat zijn.
communistische wereldrevolutie
De omverwerping van het kapitalisme en de vestiging van het communisme” in de hele wereld. Lenin riep na de Russische revolutie in 1917 op tot een communistische wereldrevolutie en de Sovjet- Unie bleef daarna officieel naar de wereldrevolutie streven.
Congres
De Amerikaanse volksvertegenwoordiging, die bestaat uit de Senaat” en het Huis van Afgevaardigden”.
consumptiemaatschappij
Samenleving die gericht is op het produceren, verkopen en gebruiken van grote hoeveelheden consumptie- goederen, zoals de VS na de Tweede Wereldoorlog.
containmentpolitiek
De Amerikaanse politiek vanaf 1947 om het communisme” in te dammen door anticommunistische krach- ten te steunen in landen die door het communisme worden bedreigd. De VS wilden verdere verspreiding van het communisme voorkomen in de hoop dat het dan op den duur vanzelf ten onder zou gaan.
corporatie
Groot bedrijf. In de VS ontstonden aan het eind van de 19e eeuw grote bedrijven die de markt in hun sector domineerden.
Cubacrisis
Crisis in november 1962 die ontstond toen de VS ontdekten dat de Sovjet-Unie kernwapens plaatste op Cuba. Na een week gaf de Sovjet-Unie toe aan de Amerikaanse eis om ze te verwijderen. In ruil beloofden de VS het communistische regime op Cuba ongemoeid te laten.
deelstaat
Staat die deel uitmaakt van een federale staat”.
dekolonisatie
Het onafhankelijk worden van kolonies. Onder meer in Vietnam viel de dekolonisatie samen met de Koude Oor log”. De VS waren voor dekolonisatie, maar steunden in Vietnam toch Frankrijk in zijn oorlog met de communistische Vietminh”.
Democratische Partij
Een van de twee grote politieke partijen in het Amerikaanse tweepartijenstelsel
dominotheorie
Het idee dat een communistische overwinning in een gebied ertoe zou leiden dat ook andere gebieden in die regio in communistische handen zouden vallen. De dominotheorie werd in 1954 gelanceerd door president Eisenhower en bleef gedurende de Vietnamoorlog een uitgangspunt van de Amerikaanse buitenlandse politiek.
Fair Deal
Programma van president Truman om de New Deal uit te breiden, onder meer met een algemene ziektekosten- verzekering en investeringen in het onderwijs. Door verzet van Republikeinen en con- servatieve Democraten in het Congres kwam daar weinig van terecht.
fascisme
Extreem-nationalistische politieke beweging die streeft naar omverwerping van de democratie en de vestiging van een totalitaire staat. In de Tweede Wereld- oorlog vochten de fascistische landen Duitsland, Italië en Japan tegen de geallieerde mogendheden.