1.2 Steden, netwerken en bestuurders (1300-1600) Flashcards
Wat was Brugge tussen 1300 en 1400?
Het centrum van de Handel ten noorden van de Alpen:
* Handel met Italiaanse (Mediterrane) netwerk van Venetië (specerijen en zijde)
* Stapelmarkt voor de Duitse Hanze (Bier, graan, stokvis, hout)
Wat maakten de Italianen van Brugge?
Tot financieel centrum.
Italianen vormden compagnieën, zoals banken, met aandelen. –> Wisselbrief
Wisselbrief:
- In te wisselen voor geld in een andere stad
- Kan worden gebruikt als betaalmiddel
- Kan worden verhandeld op de beurs in Brugge
Waarom had Brugge zo’n belangrijke positie in 1300-1400?
- Achterland
- Goede bereikbaarheid
- Grote bevolking
Wat gebeurde er na 1500?
Antwerpen neemt de positie van Brugge over.
Waarom neemt Antwerpen de positie van Brugge over?
- Antwerpen had een betere ligging dan Brugge:
=> Beter bereikbaar voor Zeeschepen
=>Verbindingen met Rijn en Maas voegen Neurenberg en Frankfurt toe aan het netwerk
Waar werd Antwerpen een stapelmarkt voor?
- (Grondstoffen voor) Textiel
- Specerijen en producten uit Nieuwe wereld
- Graan uit Oostzee (via Amsterdam)
Waarom wordt Amsterdam voorhaven voor Antwerpen?
Omdat Hollanders na 1440 de graanhandel in Oostzee domineren
=> (door oorlogjes op zee, Nederlanders terroriseren Duitse handelsschepen totdat ze hun zin krijgen)
=> Hollandse steden groeien hard.
=> Amsterdam wordt voorhaven voor Antwerpen
Waardoor waren steden een hechte gemeenschap? En wat moesten Poorters bijdragen?
Doordat het Bonum Commune leidend was. Poorters moesten bijdragen:
- Belasting voor openbare werken
- Stadsverdediging en handhaving door milities (via gildes of wijken)
- Zorg voor ouderen en armen
Door wat nam het schriftgebruik onder Poorters toe?
Door:
- Burgerschooltjes
=> les in volkstaal, rekenen belangrijk vak
- Papier in plaats van perkament
Waardoor was het duidelijk dat geloof nog steeds een grote rol speelt?
Grote kathedralen in bisschopssteden, naast veel kleinere kerkjes.
Poorters omarmen geloof ook zelf, oorzaken.
=Moderne devotie
Oorzaken:
- Begijnhoven, waar ongetrouwde vrouwen zich in een vroom bestaan konden terugtrekken
- Bedelorden, zoals de Franciscanen
bonum commune
algemeen belang
bedelorde
kloosterorde die leeft van liefdadigheid van gelovigen
begijnhof
woningcomplex van begijnen (ongetrouwde vrouwen zich in een vroom bestaan konden terugtrekken in een katholieke lekengemeenschap)
Moderne devotie
Religieuze beweging in de 14e en 15e eeuw, nadruk op eigen verantwoordelijkheid om Christen te zijn.
particularisme
het streven van onderdelen van staten om een zo groot mogelijke onafhankelijkheid te bewaren
stapelmarkt
voornaamste plaats waar een artikel verhandeld wordt
beurs
gebouw waar kooplieden handeldrijven
Waarom spreken we van particularisme?
Omdat Poorters zich meer met stad dan met het land verbonden voelden.
Waar streefden vorsten naar? Voorbeelden.
Naar staatsvorming en centralisatie. Zelf de macht houden.
Voorbeelden:
- Hertogen van Bourgondië (1370-1477)
* Filips de Goede centraliseert bestuur en rechtspraak in Brussel
* Organiseert ook de financiën in een rekenkamer
- Habsburgers (1477-1588)
* Maximiliaan trouwt met Maria van Bourgondië.
=> Opstand van Vlaamse steden om herstel privileges.
80-jarige oorlog in hoofdlijnen:
Centralisatie vs Particularisme
Draaide om steden. Hoofdpunten:
1572-1574: Hollandse steden verslaan Hertog van Alva
1579: Hertog van Parma vormt Unie van Atrecht => slaat terug
1585: Val van Antwerpen
=> kooplieden vluchten naar het Noorden
1588: Ontstaan van de Republiek
80-jarige oorlog, Karel V
1515 Karel V wordt landheer van de Nederlanden
=> brengt tussen 1521 en 1534 Friesland, Utrecht, Overijssel, Groningen en Gelre onder zijn gezag.
=> De 17 Nederlanden zijn nu onder één vorst verenigd.
Centralisatie zet door:
- Bestuur geheel vanuit Brussel
- Één godsdientspolitiek
=> katholiek geloof is #1, andere gelovigen worden vermoord
80-jarige oorlog Filips II
zet centralisatie door.
=> Nederlandse opstand
