Dynamiek en Stagnatie

Question 1

1.1 Een vroege verstedelijkte samenleving
Wat was Holland?

Answer 1

• Holland was, naast Vlaanderen en Brabant, het meest dynamische gewest
• Holland doet mee in Handelsnetwerk van Bruggen en Holland

Question 2

1.1 Een vroege verstedelijkte samenleving
Wat deed de inklinking van de landbouwgrond in Holland? En waar kwam het voedsel van Hollanders vandaan?

Answer 2

Leidt naar meer urbanisatie:
=> het voedsel van Hollanders komt van:
- Handel
- Visserij
=> Haringbuis (schip waar de vis kon worden geconserveerd)
- Scheepvaart
=> en houtzagerijen, zeilmakerijen etc.
vb: Dordrecht wordt stapelmarkt voor hout en lijm.

Question 3

1.2 Opkomst van Holland
Wat deed Holland?

Answer 3

• veel graan uit Oostzee ingevoerd naar Holland
  => groot internationaal handelsnetwerk
• landbouw ging zich richten op producten voor de handel
  => bv. tulpen, kaas etc.

Question 4

1.2 Opkomst van Holland
waarom importeert Holland Oostzee graan

Answer 4

• Graan was goedkoop aan de Oostzee
  => veel adel en horige boeren
• Holland heeft veel succes in de Sontoorlogen tegen Hanze en Denemarken
  => Hollanders gaan met zn allen de zee onveilig maken dus de Belasting gaat omlaag
• Hollanders exporteren zout, haring, textiel en wijn

Question 5

1.2 Opkomst van Holland
Wat voor innovaties werden gedaan voor de Oostzeehandel in Holland?

Answer 5

• Betere en grotere schepen
  => belasting voor dek dus dun dek
• Partenrederijen om risico’s te delen

Question 6

Partenrederijen

Answer 6

aantal kapiteins samen een bedrijf => gedeelde kosten => minder risico

Question 7

1.3 Val van Antwerpen

Answer 7

=> handelaren naar Amsterdam

Question 8

1.3 Val van Antwerpen
Rol van koning van Spanje in de val van Antwerpen?

Answer 8

Beleid van de koning van Spanje ondermijnt positie Antwerpen:
- Spaans zilver uit Nieuwe Wereld
=>verplaatsing stapelmarkt voor specerijen naar Sevilla
- Koning van Spanje gaat failliet in de jaren 1560
=> kooplieden uit Antwerpen geruïneerd
- oorlog in Italië
=> einde goede handel met Italië

Question 9

1.3 Val van Antwerpen
Rol van de Nederlandse opstand in de val van Antwerpen?

Answer 9

• Door hoge kosten van de oorlog gaat Spanje in 1575 weer failliet
  => kooplieden geruïneerd. Ook plunderingen door Spaanse soldaten in Antwerpen
• Antwerpen sluit zich aan bij opstand, maar valt in 1585 in handen van Spanje
  => Schelde afgesloten + iedereen moet katholiek zijn
  => Kooplieden emigreren (naar Amsterdam)

Question 10

Nederlandse opstand in hoofdlijnen

Answer 10

• 1555: Karel V => centralisatie
  1555-1588 Filips II => centralisatie
  steeds meer verzet hoogtepunt: Beeldenstorm
  1585: Val van Antwerpen
  1588: Uitroepen Republiek

Question 11

1.4 Een versnipperd land
Nederlandse opstand wie vs wie?

Answer 11

Particularisme (gewesten)
vs
Centralisatie (Spaanse koning)

Question 12

1.4 Een versnipperd land
verbinding Gewesten

Answer 12

Ondanks gewestelijk particularisme verbindingen via kooplieden-regenten
=> familliebanden

Question 13

1.4 Een versnipperd land
Wat ontstond er in Holland en Zeeland?

Answer 13

een overlegcultuur
- geen centraal gezag door particularisme
- waterschappen door droogmakerijen
–> Dijken maken is lastig => samenwerking, overlegcultuur

Question 14

2.1 Centrum van de wereldhandel

Answer 14

• Hollanders en Zeeuwen domineren wereldhandel
• Oostzee is belangrijkste handel
  => moedernegotie

Question 15

2.1 Centrum van de wereldhandel
Bulkgoederen

Answer 15

(= grootst belang voor handel):
- Rusland
=> huiden en bont in Arkhangelsk + houthandel in Noorwegen
- Zweden
=> Wapenhandel via Göteborg

Question 16

2.1 Centrum van de wereldhandel
Luxe goederen

Answer 16

(= gebruikt om Bulkgoederen van te kopen):
- Middelandse zee
=> Luxe producten uit Italië en Midden-Oosten
- Oost-Italië
=> Specerijen + goud en slaven in West-Afrika
- West- Indië
=> zout, suiker en tabak

Question 17

2.2 Organisatie van de Handel

Answer 17

• Belang Handelskapitalisme
• VOC en WIC

Question 18

2.2 Organisatie van de Handel
Wat stimuleert de Amsterdamse beurshandel?

Answer 18

dynamiek:
- wisselbank maakt transacties makkelijk
- permanente beurs
- ondernemingen worden gigantisch
=> fam. de Geer

Question 19

2.2 Organisatie van de Handel
WIC en VOC monopolie afdwingen hoe?

Answer 19

• Binnenlands door Staten-Generaal
• Tegen buitenlandse concurrenten door militair overwicht
  (Ubers met geweren)

Question 20

Twaalfjarigbestand

Answer 20

Spanje vs NL pauze in oorlog

Question 21

2.3 Bloeiende nijverheid

Answer 21

• Nijverheid bloeide door vraag vanuit handel en door innovatie
• Voorbeeld is lakenindustrie Leiden en scheepsbouw

Question 22

2.3 Bloeiende nijverheid
Waardoor werd innovatie mogelijk gemaakt? (+voorbeeld)

Answer 22

• Investering door lage rente
• Instroom kapitaal en kennis uit Antwerpen na 1585
  vb. Fluitschip, zagerijen, molens

Question 23

2.3 Bloeiende nijverheid
Belangrijke takken van nijverheid:

Answer 23

• Steenbakkerijen
• Suikerraffinaderijen
• Tabaksplantages in Gelderland en Utrecht
• Turf voor brandstof
• Vervoer met trekvaarten
• Aardewerk (Delft, Gouda)

Question 24

2.4 Het platteland in de Gouden Eeuw

Answer 24

Boeren in Republiek maakten vooral handels- en tuinbouwgewassen:
- zuivel
- sierbloemen

Question 25

2.4 Het platteland in de Gouden Eeuw.
Waar is de landbouw op gericht?

Answer 25

Op export naar:
- Steden in de Nederlanden
- Legers in Duitsland
=> 30-jarige oorlog, legers marcheren op de maag

Question 26

2.4 Het platteland in de Gouden Eeuw.
Wat doen ondernemers met het platteland?

Answer 26

Investeren in platteland:
- Droogmakerijen
- Verplaatsing nijverheid naar platteland
=> Gildes houden innovatie tegen

Question 27

2.4 Het platteland in de Gouden Eeuw.
Wat was de landbouw buiten de Zeegewesten?

Answer 27

niet commercieel