Ubezpieczenia społeczne Flashcards
Definicja zabezpieczenia społecznego - aspekt ryzyka
Koncentracja na ryzykach socjalnych, ich konsekwencjach i świadczeniach
Definicja zabezpieczenia społecznego - aspekt prawny
Mechanizmy prawne chroniące przed zdarzeniami losowymi
3 metody zabezpieczenia społecznego
Ubezpieczeniowa, zaopatrzeniowa, pomocowo-opiekuńcza
Główne cechy metody ubezpieczeniowej
Grupy ryzyka, przymus, składki, świadczenia zależne od wkładu
Główne cechy metody zaopatrzeniowej
Powszechność, finansowanie budżetowe, jednolite świadczenia
Główne cechy metody pomocowo-opiekuńczej
Kryterium dochodowe, minimum egzystencji, uznaniowość decyzji
Funkcje wg Piotrowskiego
Zaspokajanie potrzeb, podnoszenie poziomu życia, korekta dochodu
Funkcje wg Jackowiaka
Ekonomiczna, społeczna, motywacyjna
Funkcje wg Zielińskiego
Rozdzielcza, organizacyjna, wychowawcza
Główne ryzyka socjalne
Starość, niezdolność do pracy, śmierć żywiciela, choroba, wypadek, bezrobocie
Art. 67 ust. 1 Konstytucji
Prawo do zabezpieczenia przy niezdolności do pracy i emeryturze
Art. 67 ust. 2 Konstytucji
Prawo do zabezpieczenia przy niezawinionym bezrobociu
Art. 103a emerytury
Zawieszenie emerytury przy kontynuacji pracy u tego samego pracodawcy
Główne źródła międzynarodowe
PDPC, Pakt Praw Ekonomicznych, Konwencja 102 MOP, Karta Społeczna
Zasada solidaryzmu
Składka niezależna od indywidualnego ryzyka, młodsi płacą za starszych
Zasada lojalności
Zakaz zmian zaskakujących i nieuzasadnionych
Główne polskie ustawy
O emeryturach, o systemie ubezpieczeń, o wypadkach, o świadczeniach chorobowych
Funkcja ekonomiczna
Gwarancja zastąpienia utraconego dochodu
Funkcja społeczna
Niwelowanie różnic, stabilizacja, bezpieczeństwo socjalne
Funkcja motywacyjna
Kształtowanie pożądanych postaw społecznych i solidarności
Art. 34 Karty Praw Podstawowych UE
Uznanie prawa do świadczeń socjalnych w UE i swoboda przemieszczania
Konwencja 102 MOP - zakres
Opieka lekarska, zasiłki chorobowe, bezrobocie, starość, wypadki, rodzina, macierzyństwo, inwalidztwo, śmierć żywiciela
Zasada ochrony praw nabytych
Ochrona praw z decyzji i ustawy, dotyczy też maksymalnie ukształtowanych ekspektatyw
Art. 2 Konstytucji RP
Demokratyczne państwo prawne urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej
Sprawiedliwość dystrybutywna wg TK
Równy podział dóbr deficytowych, chyba że nierówność jest korzystna dla każdego
TFUE art. 151
Promowanie zatrudnienia, poprawa warunków życia i pracy, dialog społeczny, rozwój zasobów ludzkich
Przesłanki przyznawania świadczeń
Wyłącznie na podstawie zasady solidaryzmu społecznego lub zasady słuszności
Gwarancje konstytucyjne
Nie dają indywidualnego roszczenia, podstawą jest ustawa
Prawo do świadczeń
Ustawowe gwarancje rodzajów świadczeń, warunków nabycia i charakteru roszczeniowego
Podział Finansowania świadczeń (składki)
Podział składki między pracownika i pracodawcę, solidarne finansowanie systemu
Co to jest finansowanie metodą repartycyjną?
W ciągu roku należy zgromadzić tyle środków aby pokryć całoroczne wydatki. Źródłem finansowania jest bieżąca składka, a fundusz ma charakter konsumpcyjny.
Jakie są główne stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne?
Emerytalne - 19,52%, rentowe - 8,00%, chorobowe - 2,45%, wypadkowe - od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru
Limit rocznej podstawy wymiaru składek?
Nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2024 r. to kwota 234 720)
Co stanowi podstawę wymiaru składek dla większości ubezpieczonych?
Faktyczny przychód uzyskiwany przez ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy
Czego nie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek?
Wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków
Jakie są główne środki realizacji przymusowości opłacenia składki?
Odsetki za zwłokę, dodatkowa opłata do 100% nieopłaconych składek, odpowiedzialność wykroczeniowa i karna płatnika
Kiedy następuje przedawnienie należności z tytułu składek?
Po upływie 5 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne
Jakie są mechanizmy prawne ułatwiające zapłatę składki?
Odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty (art. 29 USUS) oraz umorzenie należności z tytułu składek (art. 28 USUS)
Co oznacza system repartycyjny w ubezpieczeniach społecznych?
Jest narzędziem redystrybucji międzypokoleniowej i przeważa w bazowych systemach emerytalnych
Jakie są cechy składki na ubezpieczenia społeczne?
Jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, celowym, odpłatnym i bezzwrotnym
Co zawiera najnowsza uchwała SN z 29 listopada 2023 r. (III UZP 3/23)?
Organ rentowy jest uprawniony do weryfikacji podstawy wymiaru składek gdy w początkowym okresie działalności wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach
Jakie podmioty są odpowiedzialne za zobowiązania według Ordynacji podatkowej?
M.in. rozwiedziony małżonek, członek rodziny, nabywca przedsiębiorstwa, członkowie zarządu spółek kapitałowych, firmant
Kiedy następuje odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o.?
Gdy egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna, a nie zgłoszono wniosku o upadłość lub nie wskazano majątku na zaspokojenie zaległości
Co to jest finansowanie metodą repartycyjną?
W ciągu roku należy zgromadzić tyle środków aby pokryć całoroczne wydatki. Źródłem finansowania jest bieżąca składka, a fundusz ma charakter konsumpcyjny. System służy redystrybucji międzypokoleniowej.
Jakie są główne stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne?
Emerytalne - 19,52%, rentowe - 8,00%, chorobowe - 2,45%, wypadkowe - od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru
Co określa roczna podstawa wymiaru składek?
Nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2024 r. to kwota 234 720)
Jakie są kategorie podstawy wymiaru składek?
1) faktyczny przychód, 2) przychód w kwocie zadeklarowanej, 3) kwota minimalnego wynagrodzenia, 4) kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie
Czego nie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek?
1) Nagrody jubileuszowe (nie częściej niż co 5 lat), 2) odprawy emerytalno-rentowe, 3) świadczenia BHP, 4) ekwiwalenty za narzędzia, 5) diety i inne należności z tytułu podróży służbowych
Co stanowi podstawę wymiaru składek dla osób prowadzących działalność?
Kwota zadeklarowana, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
Kiedy ZUS może zakwestionować wysokość wynagrodzenia?
Gdy zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa
Kiedy i jak następuje przedawnienie należności z tytułu składek?
Po 5 latach od wymagalności. Nie przedawniają się należności zabezpieczone hipoteką/zastawem. Bieg przedawnienia zawiesza się od pierwszej czynności egzekucyjnej
Co przerywa bieg przedawnienia?
Ogłoszenie upadłości - po przerwaniu bieg rozpoczyna się od nowa od uprawomocnienia postanowienia o ukończeniu/umorzeniu postępowania upadłościowego
Jakie są konsekwencje nieopłacenia składek?
1) Odsetki za zwłokę, 2) dodatkowa opłata do 100%, 3) odpowiedzialność wykroczeniowa, 4) odpowiedzialność karna za przywłaszczenie/kradzież potrąconych składek
Jaka jest odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych?
Odpowiadają całym majątkiem solidarnie gdy egzekucja ze spółki bezskuteczna i: 1) nie zgłosili wniosku o upadłość w terminie, 2) nie wskazali majątku na zaspokojenie
Kiedy można umorzyć należności z tytułu składek lub rozłożyć je na raty?
Na podstawie art. 28 i 29 USUS - w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zobowiązanego
Jakie są przesłanki weryfikacji podstawy wymiaru składek przy działalności (III UZP 3/23)?
Organ rentowy może weryfikować podstawę gdy w początkowym okresie jej wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach
Kto odpowiada za zobowiązania jako osoba trzecia?
1) Rozwiedziony małżonek, 2) członek rodziny, 3) nabywca przedsiębiorstwa, 4) firmant, 5) wspólnicy spółek osobowych, 6) członkowie zarządu, 7) osoby prawne po podziale