Ubezpieczenia Flashcards
Ubezpieczenia majątkowe - definicja
W Kodeksie cywilnym ustawodawca podzielił ubezpieczenia na dwie grupy: ubezpieczenia majątkowe i osobowe.
Kryterium podziału jest tu przedmiot ochrony ubezpieczeniowej. Zgodnie z art. 821 ubezpieczenia majątkowe to takie, które obejmują ochroną ubezpieczeniową każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i da się ocenić w pieniądzu. Nie chodzi więc tylko o jakiś konkretny składnik majątkowy, ale pojęcie to jest szersze, obejmuje interes majątkowy danej osoby
Interes majątkowy
To wartość ubezpieczonego lub ubezpieczającego dająca ocenić się w pieniądzu, która może doznać uszczerbku na skutek wypadku ubezpieczeniowego. Uszczerbek ten może przejawiać się w utracie lub uszkodzeniu danego przedmiotu (dobra) należącego do ubezpieczonego, który może być jego właścicielem, ale także najemcą
Odpowiedzialność ubezpieczyciela - definicja
W ubezpieczeniu majątkowym to zakres i warunki, na jakie ubezpieczyciel zobowiązuje się do ochrony interesów ubezpieczonego w przypadku wystąpienia określonych ryzyk.
Ubezpieczenie ma wyrównać szkodę, jaką powoduje wypadek ubezpieczeniowy w majątku ubezpieczającego (ubezpieczonego).
Najczęściej ubezpieczenie obejmuje tylko stratę – rzeczywistą szkodę, choć ostateczny zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela zależy od treści umowy i ogólnych warunków danego ubezpieczenia. Nie ma więc przeszkód do objęcia ubezpieczeniem utraconych korzyści. Ubezpieczający ubezpiecza ryzyko, jakie może dla niego powstać na skutek zajścia wypadku ubezpieczeniowego. Ustawodawca przyjął też sposób naprawienia szkody przy ubezpieczeniach majątkowych, którym co do zasady jest wypłata odszkodowania pieniężnego.
Początek odpowiedzialności ubezpieczyciela w ubezpieczeniu majątkowym
Zgodnie z art. 814 KC, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty.
Moment rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty. Jest to dyspozycja ogólna, która znajduje zastosowanie, jeśli umowa nie przewiduje innego terminu. Ustawodawca, dostrzegając praktyczne aspekty ubezpieczenia, dopuszcza więc możliwość ustalenia początku trwania okresu ubezpieczenia w umowie. W praktyce zdarzają się różne rozwiązania dotyczące początku ochrony ubezpieczeniowej, włącznie z takim, że ubezpieczyciel przyjmuje na siebie odpowiedzialność za wypadki, które zdarzyły się przed zawarciem umowy
Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela
W ubezpieczeniu majątkowym zależy od konkretnych warunków umowy ubezpieczenia i rodzaju ubezpieczenia majątkowego:
- Objęte ryzyka: Umowa ubezpieczenia określa, jakie konkretnie ryzyka i zdarzenia są objęte ochroną ubezpieczeniową. Na przykład, w ubezpieczeniach na wypadek pożaru ryzyko towarzyszące pożarem jest objęte ochroną.
- Suma ubezpieczenia: Umowa określa maksymalną kwotę, jaką ubezpieczyciel jest zobowiązany wypłacić w przypadku wystąpienia szkody. Jest to suma ubezpieczenia. Ubezpieczyciel będzie odpowiedzialny za wypłatę odszkodowania do tej kwoty.
Obowiązki ubezpieczającego w razie zajścia wypadku
Art. 826 r określa dwa obowiązki ubezpieczającego, które obciążają go w razie zajścia wypadku:
Pierwszym jest podjęcie środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów.
W ramach drugiego ubezpieczający powinien zabezpieczyć możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wobec osób odpowiedzialnych za szkodę.
Brak podjęcia określonych w przepisie działań przez ubezpieczającego może doprowadzić do zwolnienia ubezpieczyciela od odpowiedzialności za szkody powstałe z tego powodu, czyli umożliwi mu odmowę dokonania zapłaty odszkodowania.
Warunkiem jest jednak, aby nastąpiło to przez umyślne działanie (zaniechanie) ubezpieczającego, ewentualnie aby przyczyną niewykonania obowiązku przez ubezpieczającego było rażące niedbalstwo. Okoliczności te musi udowodnić ubezpieczyciel. Przesłanką zwolnienia ubezpieczyciela jest więc kwalifikowane, nieprawidłowe zachowanie ubezpieczającego, który nie próbował zapobiec szkodzie lub zmniejszyć jej rozmiarów. Natomiast zwolnienie ubezpieczyciela od odpowiedzialności odnosi się tylko do następstw, których bezpośrednią przyczyną był brak odpowiednich działań ze strony ubezpieczającego. Taki skutek nie następuje w razie niewykonania obowiązku ubezpieczającego zabezpieczenia możliwości dochodzenia roszczeń. Obowiązki ubezpieczającego związane z zapobieżeniem szkodzie mogą być określone w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia. W tych dokumentach mogą też być określane sankcje dla ubezpieczającego z tytułu ich niewykonania. Jednak odmowa wypłaty odszkodowania może być uzasadniona tylko w sytuacji, gdy wykonanie obowiązków przez ubezpieczającego wynika z jego winy lub rażącego niedbalstwa (mieć miejsce jedynie zupełnie wyjątkowo.
Zasady odpowiedzialności ubezpieczyciela
Ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie; w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności.
W ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej można ustalić inne zasady odpowiedzialności ubezpieczyciela niż określone powyżej.
Jeżeli nie umówiono się inaczej, ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną umyślnie przez osobę, z którą ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.
W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek zasady określone powyżej stosuje się odpowiednio do ubezpieczonego.
Brak zgodności z warunkami umowy: Jeśli ubezpieczony narusza warunki umowy ubezpieczenia, to ubezpieczyciel może wyłączyć odpowiedzialność. Na przykład, jeśli nie dokonuje regularnych płatności składki ubezpieczeniowej, może to stanowić naruszenie umowy.
Opóźnienie lub brak zgłoszenia szkody: Ubezpieczyciel może wyłączyć odpowiedzialność, jeśli ubezpieczony nie zgłosi szkody w określonym terminie lub nie przestrzega procedur zgłoszenia szkody określonych w umowie.
Działalność ubezpieczeniowa - definicja
Działalność ubezpieczeniowa polega na przyjmowaniu ryzyka zagrażającego ubezpieczonemu przez ubezpieczyciela w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Przejmowanie ryzyka opiera się na zapewnieniu pokrycia strat (ubezpieczenia majątkowe) lub wsparciu finansowym (ubezpieczenia osobowe) na wypadek materializacji ryzyka, czyli powstania wypadku ubezpieczeniowego.
Działalność ubezpieczeniowa sprowadza się do wykonywania czynności ubezpieczeniowych, do których przede wszystkim zaliczamy umowę ubezpieczenia i gwarancje ubezpieczeniową.
Czynności ubezpieczeniowe - sensu largo
Czynności ubezpieczeniowe – jedna z szeregu operacji związanych z prowadzeniem działalności przez zakłady ubezpieczeń.
Czynności ubezpieczeniowe można podzielić na:
- związane z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych, co wyczerpuje pojęcie sensu stricto czynności ubezpieczeniowych,
- pozostałe czynności wykonywane przez ubezpieczyciela.
Czynności wskazane w obu punktach tworzą zespół czynności ubezpieczeniowych sensu largo.
Zlecanie innym podmiotom czynności ubezpieczeniowych
- Wykonanie niektórych czynności ubezpieczeniowych (wskazanych w ustawie o działalności ubezpieczeniowej) zakład ubezpieczeń może zlecać innym podmiotom.
- Takimi czynnościami są na przykład: ocena ryzyka w ubezpieczeniach osobowych i ubezpieczeniach majątkowych oraz w umowach gwarancji ubezpieczeniowych; lokowanie środków zakładu ubezpieczeń.
- Czynności wykonywane przez te podmioty są traktowane jak czynności ubezpieczeniowe w zakresie, w jakim są wykonywane w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń.
Zlecenie czynności ubezpieczeniowych innemu podmiotowi nie zwalnia zakładu ubezpieczeń z odpowiedzialności wynikającej z zakazu ujawniania informacji chronionych tajemnicą ubezpieczeniową.
Czynności ubezpieczeniowe - sensu stricto
Zakres czynności w ujęciu wąskim definiuje ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej w art. 4
Regres ubezpieczenia - definicja
Ma miejsce, gdy ubezpieczyciel wypłacił sumę pieniężną, a jest osoba odpowiedzialna za szkodę, więc ubezpieczyciel ma do niej roszczenie o zwrot wypłaconej sumy.
Prowadzenie postępowań regresowych oraz postępowań windykacyjnych związanych z wykonywaniem:
a) umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych,
b) umów reasekuracji w zakresie cedowania ryzyka z umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych;
Stanowi czynności ubezpieczeniowe
Regres ubezpieczenia - typowy
Z dniem zapłaty odszkodowania ubezpieczyciel występuje do osoby trzeciej (niebędącej stroną umowy) odpowiedzialnej za szkodę z roszczeniem zwrotnym
Charakter prawny:
* akcesoryjny – zależy od wcześniejszego spełnienia świadczenia przez ubezpieczyciela
* zależny od tego czy doszło do wypłaty odszkodowania
* powstaje z mocy prawa
* dyspozytywny charakter – strony mogą w umowie modyfikować, a nawet całkowicie wyłączyć dochodzenie przez ubezpieczyciela roszczeń regresowych charakter prawny
* subrogacja ustawowa – osoba trzecia spłaca cudzy dług, w następstwie czego z mocy prawa wstępuje w pozycję prawną spłaconego wierzyciela
* skierowany „na zewnątrz” stosunku ubezpieczeniowego
* typowe następstwo wystąpienia zdarzenia, wynika z samej konstrukcji stosunku
Regres ubezpieczenia - nietypowy
Do ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej wyłączono zastosowanie art. 828 (iv ck 203/05 – sąd uznał, że każdorazowe dopuszczanie regresu ubezpieczyciela wobec ubezpieczonego z tytułu umowy oc przekreślałoby sens tego ubezpieczenia)
Regres nadal jest, ale z art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wynika, że tylko przy pojazdach mechanicznych i w ściśle określonych przypadkach, tzn. jeżeli kierujący:
1) wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;
2) wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;
3) nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa;
4) zbiegł z miejsca zdarzenia.
Ubezpieczenia obowiązkowe definicja
Wprowadzenie ubezpieczeń obowiązkowych ma na celu zabezpieczenie interesów poszkodowanych działaniami osób, które są zobowiązane do posiadania takiej polisy ubezpieczeniowej. Poszkodowany zyskuje wtedy dodatkowego dłużnika, od którego może żądać odszkodowania, niezależnie od sytuacji majątkowej sprawcy szkody. Dlatego większość tego rodzaju świadczeń to ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, czyli OC. Skierowane są one najczęściej do posiadaczy samochodów czy innych pojazdów mechanicznych, ale też długiej listy zawodów związanych z pojęciem, różnie definiowanego, ryzyka.
Obowiązkowe ubezpieczenie oc posiadaczy pojazdów mechanicznych
POLISA KOMUNIKACYJNA- zobowiązani do jej wykupienia są właściciele wszystkich zarejestrowanych pojazdów mechanicznych w Polsce – samochodów, motocykli, traktorów, a nawet quadów.
Ubezpieczenie OC chroni poszkodowanych w kolizji lub wypadku drogowym.
Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników
Chroni osoby, które poniosły szkodę, pracując w ubezpieczonym gospodarstwie. Np. kiedy pracownik sezonowy spadnie z wysokości, układając słomę, to dostanie odszkodowanie z OC rolnika. Ubezpieczenie obejmuje nie tylko pracowników, z którymi rolnik zawarł umowę o pracę, ale też np. jego dzieci, sąsiadów i inne osoby, które nieodpłatnie pomagają mu w pracach gospodarskich.
Ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego – gwarantuje wypłatę odszkodowania w przypadku pożaru albo zdarzenie losowego, które doprowadziło do uszkodzenia bądź całkowitego zniszczenia budynku.
Jakie są sumy gwarancyjne w ubezpieczeniach obowiązkowych?
Suma gwarancyjna to limit kwotowy, do którego ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność zgodnie z ustawą.
Suma ubezpieczenia jest kalkulowana indywidualnie przez każde towarzystwo ubezpieczeniowe, na podstawie wartości ubezpieczanego mienia.
Suma gwarancyjna dotyczy wyłącznie polisy OC komunikacyjnej i jest ona uregulowana w ustawie. W przepisie (art. 36 ust. 1) przeczytamy, że nie może być niższa niż równowartość w złotych:
w przypadku szkód na osobie – 5 210 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,
w przypadku szkód w mieniu – 1 050 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.
Katalog ubezpieczeń obowiązkowych
1) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane dalej “ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych”;
2) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego, zwane dalej “ubezpieczeniem OC rolników”;
3) ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych, zwane dalej “ubezpieczeniem budynków rolniczych”;
4) ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia.
Dla kogo ubezpieczenie OC rolnika?
Rolnik – osoba fizyczna, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne (art. 12 pkt 12 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych)
Ubezpieczenie Odpowiedzialności Cywilnej (OC) Rolnika muszą posiadać wszystkie osoby zajmujące się działalnością rolniczą, posiadające użytki rolne przekraczające 1 ha oraz opłacające przynajmniej w części podatek rolny.
Powstanie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników
- Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników powstaje w dniu objęcia w posiadanie gospodarstwa rolnego.
- Jeżeli po zawarciu przez rolnika umowy ubezpieczenia OC rolników posiadanie gospodarstwa rolnego przeszło na inną osobę, prawa i obowiązki rolnika wynikające z umowy ubezpieczenia OC rolników przechodzą na tę osobę. Umowa ubezpieczenia rozwiązuje się z upływem 12 miesięcy, na które została zawarta, chyba że osoba obejmująca gospodarstwo rolne w posiadanie wypowie ją na piśmie. W przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC rolników, ulega ona rozwiązaniu z dniem jej wypowiedzenia. Przepisów art. 46 domniemanie zawarcia kolejnej umowy ubezpieczenia OC rolników nie stosuje się.
- Przepisu ust. 2 nie stosuje się w przypadku oddania przez rolnika w posiadanie części gospodarstwa rolnego stanowiącej odrębne gospodarstwo rolne. W takim przypadku do osoby obejmującej w posiadanie tę część gospodarstwa rolnego stosuje się przepis ust. 1.
- W razie wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC rolników w przypadku, o którym mowa w ust. 2, rolnik wypowiadający umowę jest obowiązany do zawarcia nowej umowy ubezpieczenia OC rolników najpóźniej w ostatnim dniu przed rozwiązaniem się umowy wypowiedzianej.
- W razie wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC rolników w przypadku określonym w art. 46 domniemanie zawarcia kolejnej umowy ubezpieczenia OC rolników ust. 1, posiadacz gospodarstwa rolnego jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC rolników najpóźniej w dniu rozwiązania się umowy wypowiedzianej. 6. Rolnik jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników najpóźniej w dniu:
1) rozwiązania się dotychczasowej umowy ubezpieczenia OC rolników, w przypadku określonym w art. 49 rozwiązanie umowy ubezpieczenia OC rolników pkt 5;
2) odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy w trybie określonym w art. 40 odstąpienie od zawartej na odległość umowy o usługi finansowe ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta.
Okres trwania umowy ubezpieczenia OC rolników
- Umowę ubezpieczenia OC rolników zawiera się na okres 12 miesięcy.
- Okres 12 miesięcy, o którym mowa w ust. 1, kończy się z upływem dnia poprzedzającego początkowy dzień okresu ubezpieczenia.
- Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do umowy ubezpieczenia OC rolników zawartej w tym samym dniu, w którym rozpoczyna się okres ubezpieczenia.
Co chroni OC rolnika?
Ubezpieczeniem OC rolników jest objęta odpowiedzialność cywilna rolnika oraz każdej osoby, która pracując w gospodarstwie rolnym w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego (art. 50-51 Ustawy ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).
Wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczającego rolnika
Szkody w mieniu spowodowane przez osoby pracujące w jego gospodarstwie lub pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym.
Szkody spowodowane przeniesieniem chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt.
Szkody powstałe wskutek uszkodzenia, zniszczenia, utraty lub zaginięcia rzeczy wypożyczonych lub przyjętych przez osobę objętą ubezpieczeniem OC rolników do użytkowania, przechowania lub naprawy.
Szkody w mieniu spowodowane wadą towarów dostarczonych przez osobę objętą ubezpieczeniem albo wykonywaniem usług.
Szkody polegające na utracie dóbr materialnych.
Szkody polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.
Szkody wynikłe z kar pieniężnych, grzywien sądowych i administracyjnych, a także kar lub grzywien związanych z należnościami wobec budżetu państwa.