Thema 1: 1.8

Question 1

Wat zijn 2 eigenschappen van theorieën?

Answer 1

1. Nodig voor te VERKLAREN en obv doen we VOORSPELLINGEN
2. GEEN realiteit, wel weergave van de vertekende interpretatie van het voor ons waarneembare stukje van de realiteit

Question 2

Wat zijn 2 beperkingen bij waarneming?

Answer 2

1. Fysiologie
2. Biases

Question 3

Wat is inductie? / inductieprobleem

Answer 3

Optellen van waarnemingen. Om vast te stellen dat een theorie juist is.

Op basis van een per definitie beperkt aantal waarnemingen weten we nooit zeker of onze theorieën in alle relevante gevallen kloppen

Question 4

Wat is deductie?

Answer 4

1. Specifieke hypothese uit een algemene theorie afleiden
2. Kritische rationalisme (Popper): theorieen zijn aannames, aannemelijk maar nooit waar
3. Paradox: zekerheid bereikt als hypothese niet weerlegd wordt, iets in theorie klopt niet

Meer zekerheid in deductie dan inductie

Question 5

Wat is theoriegeladen?

Answer 5

1. Eerst theorie dan waarneming
2. Theorie als explicitering van onze principieel onbewijsbare verwachtingen over de aard van de realiteit

Question 6

Welke 2 kenmerken heeft een paradigma (onderzoeksprogramma)?

Answer 6

1. Verzameling basisprincipes van theorieën, methoden en technieken
2. Klinische theorieën: poging gedrag verklaren uit methoden en technieken om gedrag te onderzoeken en veranderen; gebaseerd op onbewijsbare basisaannamen ver hoe menselijk gedrag tot stand komt

Question 7

Wat is incommensurabiliteit?

Answer 7

Basisaannamen zijn niet aan de realiteit te toetsen –> geen objectieve maatstaf om benaderingen met elkaar te vergelijken

Question 8

Wat is metafysica?

Answer 8

1. Ontologie van een onderzoeksprogramma
2. Filosofische beginselen die niet empirisch toetsbaar zijn, maar wel bepalend zijn voor de inrichting van het onderzoeksprogramma; geloofsbeginselen van de wetenschapper

Question 9

Wat zijn 3 kenmerken van determinisme?

Answer 9

1. Alles in de wereld wordt bepaald door blinde werking van causaliteit. Alles is, letterlijk, gedetermineerd en voltrekt zich omdat het nu eenmaal zo heeft moeten zijn.
2. Mens = machine zonder vrije wil
3. Gezocht naar onderliggende mechanismen die gedrag kunnen verklaren

Staat tegenover voluntarisme

Question 10

Wat is reductionisme?

Answer 10

Verklaringen voor fenomenen zijn herleidbaar tot onderliggende niveaus

Question 11

Wat zijn 4 kenmerken van de neurobiologische benadering?

Answer 11

1. Combinatie determinisme en reductionisme
2. Psychologisch fenomeen verklaren door fysiologische mechanismen die verondersteld worden eraan ten grondslag te liggen
3. Aanname: verstoringen verhelpen dmv ingrepen in fysiologie
4. Gebruik bij: depressie, angststoornissen, ADHD, slaap- en eetstoornissen, psychoses

Question 12

Wat zijn 4 kenmerken van de leertheoretische benadering (Pavlov, thorndike, skinner)

Answer 12

1. Sterk deterministisch, beetje reductionistisch
2. Gedrag is aangeleerd, verklaard vanuit herhaaldelijk optreden omgevingsinvloeden; causale relaties in lichaam - omgeving
3. Gedragstherapie: doel = uitdoven disfunctioneel gedrag en evt gezonder gedragspatroon
4. Gebruik bij: fobieen, impulsstoornissen (versalving, obesitats, obsessief-compulsief handelen)

Question 13

Wat zijn 5 kenmerken van cognitieve benadering?

Answer 13

1. Precisering van leertheoretische benadering –> deterministisch. Minder reductionistisch
2. Hoe komt gedrag voort uit leerervaringen en hoe selecteren en verwerken individuen informatie?
3. Problemen met cogn schema’s –> psychopathologie. bv foutieve waarneming, verwerking of herinnering.
4. Therapie: gedragsverandering en correctie schema’s
5. Gebruik bij: depressies, angststoornissen, psychoses, verslaving, obsessief-compulsief handelen

Question 14

Wat zijn 4 kenmerken van de integratie van benaderingen?

Answer 14

1. Overlap met toepassingsgebied. Deterministisch
2. Verschillen te begrijpen als verschil in reductionisme
   Cognitieve benadering: mens is infoverwerkend organisme met schema’s
   Leertheoretisch: reduceert verwerking tot interactie omgeving
   Biologisch: reduceert verder tot puur fysiologisch
3. Verklaringen sluiten elkaar niet uit, maar complementeren om tot een volledige verklaring van gedrag te komen. In praktijk vaak integratieve therapie

Question 15

Wat houdt de hermeneutische methode in? Wilhelm Dilthey 1883

Answer 15

1. Mens bezit een subject dat altijd lokaal en historsich gesitueerd is, niet vatbaar voor universele, natuurwetenschappelijke wetten
2. Invoelend begrijpen wat zich afspeelt in de belevingswereld, dmv empathische houding helpen in sociaalhistorische context te interpreteren –> dieper begrip van geestelijke wereld van de ander

Question 16

Noem 5 kenmerken van de psychoanalytische benadering

Answer 16

1. Aanname: menselijk gedrag gestuurd door onbewuste oerdriften en innerlijke conflicten
2. Mensbeeld is ondanks aansluiting bij hermeneutiek dus wel deterministisch
3. Onbewuste driften en conflict belangrijker dan feitelijke gebeurtenissen. Toegang tot innerlijke wereld nodig (interpretatief)
4. Dubbelzinnige uitingen client (bv dromen, creatieve handelingen of versprekingen) hermeneutisch interpreteren –> duiden hoe innerlijke conflicten de client verstoren in het dagelijks functioneren
5. Doel: verbetering klwaiteit van leven dmv nieuwe vormen van denken, voelen en ervaren. Totale persoonsverandering

Question 17

Wat zijn 4 kenmerken van de humanistische benadering?

Answer 17

1. Hermeneutisch karakter. Nadruk op uniciteit van individu, ontwikkeling en bewuste ervaring
2. Mens leeft in subjectieve ervaringswereld. Handelen komt voort uit intentioneel zelfregulerend wezen
3. Voluntarisme: vrije wil –> zelfverwezelijking
4. Zelfactualisatie: Aanpak gericht op toekomst en wat de client daarin gezien zijn potentieel kan bereiken

Question 18

Wat zijn 4 kenmerken van de systeembenadering?

Answer 18

1. Reactie op reductionisme. Focus op individu als geheel in ecologische, sociale en maatschappelijke context
2. Holisme: individu vormt samen met die context een systeem, daarbinnen komt gedrag tot stand
3. Deterministisch. Vergaande integratie contextfactoren. Structuur en communicatie
4. Relatie- en gezinsproblemaitek (bv herstellen verstoorde relaties, bijstellen problematische persoonlijkheidsorganisatie voor beter functioneren gezinscontext)

Question 19

Hoe kun je de benaderingen samenvatten?

Answer 19

1. Psychoanalyse: interpretatieve analyse;
2. Humanistisch: voluntarisme
3. Systeembenadering: holisme
   Incommensurabel met een deterministische en reductionistische ontologie

Question 20

Wat is technisch eclecticisme?

Answer 20

1. Uiteenlopende therapeutische technieken inzetten zonder theoretische integratie nastreven
2. Natuurwetenschappelijke benadering: succesvol bij depressies, angst- en impulsstoornissen
3. Overige benaderingen: meer toegesneden op persoonlijkheidsstoornissen, zelfontplooiing en psychosociale problemen

Question 21

Wat is zijn 4 kenmerken van de atheoretische houding?

Answer 21

1. Zonder theorie zijn observaties zinloos (incl observaties klachten client)
2. Onbekend wat aan de hand, onvoldoende empirische kennis, onvoldoende vooruitgang –> protocol nutteloos –> klinisch psycholoog improviseren
3. Theoretische leidraad nodig! –> inspireren beslissingen in onzeker traject
4. Theorieen noodzakelijk in klinische praktijk, maar tijdelijke constructies; dogmatisch aan vasthouden met kritishce bescheidenheid over de toepasbaarheid ervan

Question 22

Wat is een dogma?

Answer 22

Overtuiging of houding waarbij iemand niet meer in staat is zijn opinies te herzien op grond van nieuwe informatie

Question 23

Wat is het enige dat we zeker weten?

Answer 23

Dat we geen gelijk hebben

Question 24

Wat is opbjectivisme?

Answer 24

Wetenschap kan en moet objectief zijn. Gebaseerd op observeerbare feiten en de kennis die we daaruit afleiden is een objectieve, realistische afspiegeling van de werkelijkheid.

Staat tegenover subjecivisme

Question 25

Wat is subjectivisme?

Answer 25

Kennis is niet objectief vast te stellen omdat iedereen in zijn eigen subjectieve ervaringswereld leeft, en die niet altijd relatief tov de lokale en historische context waarin die persoon zich bevindt.

Staat tegenover objectivisme

Question 26

Wat is voluntarisme?

Answer 26

Vrije wil + intentioneel handelen. Niet alles is gedetermineerd, individu kan vanuit zijn eigen vrije wil besluiten om dingen anders te doen.

Staat tegenover determinisme

Question 27

Wat is reductionisme?

Answer 27

Fenomenen zijn te herleiden tot verklaringen op onderliggende niveaus. Sociologische verklaringen zijn te reduceren tot psychologische verklaringen en die weer te reduceren tot biologische verklaringen enz.

Staat tegenover holisme

Question 28

Wat is holisme?

Answer 28

Zaken zijn niet reduceerbaar tot onderliggende niveaus. Individu vormt geheel met zijn omgeving en alles moet als een omvattend systeem gezien worden